Έρευνα για την πρόληψη και την εστιασμένη παρέμβαση για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού ( bullying ) παρουσίασε σήμερα Πέμπτη το Πανεπιστήμιο Κρήτης σε συνεργασία με την εταιρεία stoiximan.gr σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Στην επίσημη παρουσίαση,μίλησαν σημαντικοί Έλληνες αθλητές απ' όλα τα αθλήματα.
Η εταιρεία «Stoiximan.gr», είναι αρωγός του ερευνητικού προγράμματος για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας που εκπονεί το Πανεπιστήμιο Κρήτης και τα τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ψυχολογίας, με έδρα το Ρέθυμνο.
«Μη φοβάσαι»
Κεντρικό σύνθημα του προγράμματος είναι «Μη φοβάσαι» και στόχο έχει την πρόληψη και την οργανωμένη παρέμβαση για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.
Η ενημέρωση στους ενδιαφερόμενους θα γίνεται από την ειδικά διαμορφωμένη ιστοσελίδα «mifovasai.gr» η οποία αποτελεί έναν πρακτικό οδηγό για γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά και παιδιά για το πως μπορούν να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν φαινόμενα bullying.
«Στη Stoiximan αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε σειρά δράσεων για την αντιμετώπιση του ειδεχθούς αυτού φαινομένου. Το πρόγραμμα που υλοποιούμε περιλαμβάνει μία πανελλήνια έρευνα για τις επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού στους μαθητές και ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης, σε Δημοτικά και Γυμνάσια του Ρεθύμνου, με την εμπλοκή ειδικών, εκπαιδευτικών, γονέων και φορέων, με στόχο τη μείωση του ενδοσχολικού εκφοβισμού και την υποστήριξη θυμάτων ή ευάλωτων ομάδων/ μαθητών σε κίνδυνο» αναφέρει σε σημείωμά του στον ιστότοπο mifovasai,gr το μέλος του δ.σ. Του Stoiximan Ιωάννης Σπανουδάκης.
Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας του πανεπιστημίου Κρήτης έχουν ως εξής:
1. Ο ενδοσχολικός εκφοβισμός είναι στα ίδια πάνω-κάτω επίπεδα με τις άλλες χώρες της Δ. Ευρώπης, παρόλο που κάποιες έρευνες δείχνουν υψηλότερα ποσοστά (π.χ. Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO, HBSC 2005/2006): δήλωσαν Θύματα το 27% των κοριτσιών και το 29% των αγοριών στο 13ο έτος (2η θέση) και το 17% των κοριτσιών και το 21% των αγοριών στο 15ο έτος (3η θέση), Δράστες, το 12% των κοριτσιών και το 38% των αγοριών στο 15ο έτος (3η θέση)
2. Ο ενδοσχολικός εκφοβισμός και η θυματοποίηση κινείται σε ένα ευρύ φάσμα: από τις ανοιχτές σωματικές, λεκτικές και ψυχολογικές μορφές βίας έως και τις πλέον συγκαλυμμένες ή ήπιες και έμμεσες (π.χ. αποκλεισμός από σχέσεις, (έμμεση) συκοφάντηση), κοκ)
3. Ο ενδοσχολικός εκφοβισμός συνιστά μία τραυματική εμπειρία (ακόμη και στις πιο ήπιες μορφές του, π.χ. συστηματικός αποκλεισμός από σχέσεις). Συνδέεται σε μεγάλα ποσοστά με την ποιότητα του δεσμού (σχέσεων) στην οικογένεια. Η χαμηλή ποιότητα δεσμού συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά και επίπεδα τραύματος, καθώς και εκφοβισμού του άλλου (πρώτα στοιχεία πανελλήνιας έρευνας). Γνωρίζουμε και δημοσιεύεται και στο τελευταίο βιβλίο μας για τη Σχολική Βία, ότι οι καλοί/θετικοί οικογενειακοί δεσμοί/ σχέσεις συνιστούν ένα προστατευτικό παράγοντα και για τον κίνδυνο θυματοποίησης (Θύμα) και για τις συμπεριφορές εκφοβισμού (Θύτης)
4. Τα παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (Τμήμα Ένταξης) φαίνεται να είναι πιο ευάλωτα και να θυματοποιούνται σε μεγαλύτερα ποσοστά, με βάση και τις αντιλήψεις των δασκάλων αλλά και με δεδομένα άμεσα μετρήσεων με βάση δηλώσεις των παιδιών (σε μικρής βέβαια κλίμακας έρευνα (380 δασκάλων και 120 παιδιών: Ρέθυμνο-Λάρισα)
5. Η θυματοποίηση συνδέεται με μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, αλλά και οικογενειακών δυσλειτουργιών, με βάση δεδομένα από εναλλακτικές μετρήσεις για την οικογένεια (ζωγραφιά οικογένειας)( σε μικρής κλίμακας έρευνα: Κρήτη)
6. (δικιά μας έρευνα στην Κρήτη) τα αγόρια δηλώνουν περισσότερο από τα κορίτσια πως άσκησαν συμπεριφορές εκφοβισμού ή παρενόχλησης σε άλλα άτομα
7. όσο μικρότερη η ενσυναίσθηση των αγοριών τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα εκδήλωσης συμπεριφορών εκφοβισμού και γενικά ριψοκίνδυνων συμπεριφορών
8. όσο μικρότερη η ενσυναίσθηση των αγοριών τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να πέσουν θύματα εκφοβισμού. (Η ενσυναίσθηση είναι κατά κάποιο τρόπο μια βασική διάσταση αυτού που αποκαλούμε συναισθηματική νοημοσύνη, όταν αυτή απουσιάζει αυξάνει τις πιθανότητες εμπλοκής με τον έναν ή άλλο τρόπο στον εκφοβισμό)
9. βρέθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ θυματοποίησης με άσχημη ψυχολογική κατάσταση (π.χ. αισθήματα λύπης, μοναξιάς, απαισιοδοξίας για το μέλλον)
10. η σχέση με τον πατέρα και οι μορφές διαπαιδαγώγησης παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμπλοκή στον εκφοβισμό
11. ένα σημαντικό ποσοστό συνδέεται και με συμπεριφορές/ταυτίσεις με ανδρικά πρότυπα ψευτο-παλληκαρισμού, για να διαχειριστεί το παιδί τα άγχη της προ-εφηβεία και της εφηβείας, και να διασφαλίσει την ταυτότητα του σε σχέση με βαθύτερα ή λιγότερα σημαντικά αισθήματα μειονεξίας.
12. Προτάσεις: δεν φτάνει μόνο η πληροφόρηση ή οι κατασταλτικές πρακτικές: χρειάζονται παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα, εμπλοκή ειδικών, δασκάλων, γονέων, αλλά και των άλλων παιδιών και εξατομικευμένες προσεγγίσεις για την καλύτερη κατανόηση της δυναμικής του φαινομένου, σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο
13. Συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών-θυμάτων, αλλά και Συμβουλευτική εποπτεία γονέων και παιδιών-θυτών.
14. Σχολείο: Χρήση εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίαςκαι κυρίως προαγωγής των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων, ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ της ομάδας (σχολικό κλίμα της τάξης) και της κουλτούρας της συνεργασίας
15. Σημερινό σχολείο: απουσία χαράς (όχι απλά πλάκας), απουσία ενδιαφέροντος, απουσία ενός ελκυστικού προγράμματος, ενός προγράμματος που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και ικανότητες των μαθητών
Οι διαφορές του σχολικού εκφοβισμού από τη σύγκρουση μεταξύ μαθητών
Ο κ. Ακης Γιαμπαζολιάς, εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Κρήτης αναφέρθηκε στις διαφορές του σχολικού εκφοβισμού, από την έννοια της σύγκρουσης.
«Όταν δύο παιδιά συγκρούονται, η σχέση είναι ισότιμη, έχουμε την ίδια κοινωνική αξία μέσα στην ομάδα. Στον εκφοβισμό, μια βασική διαφορά είναι η ισότιμη δύναμη. Πάντα, ο θύτης έχει περισσότερη δύναμη από το θύμα, το οποίο βρίσκεται σε ευάλωτη θέση, είτε γιατί μειονεκτεί αριθμητικά, είτε γιατί μειονεκτεί σε κύρος, σε επιρροή προς τους υπόλοιπους. Στη σύγκρουση τα παιδιά είναι φίλοι, στον σχολικό εκφοβισμό όχι» είπε ο Γιαμπαζολιάς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η σύγκρουση μπορεί να γίνει στον αύλειο χώρο του σχολείου, στη διάρκεια για παράδειγμα ενός παιχνιδιού, ενώ στον εκφοβισμό, υπάρχει προγραμματισμένη συμπεριφορά, υπάρχει σχεδιασμός.
Επιπλέον, όπως είπε, πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο εκφοβισμός είναι μια συστηματική συμπεριφορά, επαναλαμβανόμενη σε αντίθεση με τη σύγκρουση.
«Ο σχολικός εκφοβισμός έχει σοβαρές συνέπειες στο θύμα, στο δράστη, στους παρατηρητές, στη σχολική κοινότητα. Αντίθετα, μια σύγκρουση θα ξεπεραστεί πολύ εύκολα. Το πλέον σημαντικό στοιχείο στον εκφοβισμό είναι ότι ο θύτης θέλει να επιβεβαιώσει τη δύναμη του, έναντι του θύματος. Τέλος, στο σχολικό εκφοβισμό, σε σχέση με τη σύγκρουση, η «αποκλίνουσα» συμπεριφορά σχολιάζεται (Κοίτα πως μιλάει, κοίτα πως περπατάει) επεσήμανε ο κ. Γιαμπαζολιάς.
«Ζήτημα δημόσιας υγείας ο σχολικός εκφοβισμός»
Στην εκδήλωση συμμετείχε και ο πρόεδρος στο «Χαμόγελο του Παιδιού» κ. Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος.
Ο κ. Γιαννόπουλος εξήρε την προσπάθεια που γίνεται ώστε να δοθεί τέλος στη μάστιγα του σχολικού εκφοβισμού και σημείωσε: «Θέλουμε να δώσουμε λύσεις και όχι φευγαλέες πρακτικές αντιμετώπισης, σε ένα φαινόμενο που τείνει να γίνει μόδα».
Ακόμη τόνισε πως το θέμα σχολικός εκφοβισμός αντιμετωπίζεται σαν ένα θέμα δημόσιας υγείας στην Ευρώπη, με το «Χαμόγελο του Παιδιού» να συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό δίκτυο κατά του σχολικού εκφοβισμού.
«Δεν είναι παιχνίδι, ούτε εφεύρεση των Αμερικανών, ώστε να δικαιολογήσουν κάποιες καταστάσεις. Είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να γίνει κατανοητό γιατί χρησιμοποιείται ο όρος bullying. Περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από τον σχολικό εκφοβισμό, είναι ένα φαινόμενο στο οποίο οι μαθητές ζητούν να μιλήσουν στο δάσκαλο, καθώς είναι εκείνος με τον οποίο έρχονται πρώτα σε επαφή» είπε και αναφέρθηκε σε έρευνες του «Χαμόγελου του Παδιού» οι οποίες δείχνουν ότι τα παιδιά δεν πιστεύουν ότι ο δάσκαλος θα τους ακούσει.
«Πρέπει να ενδυναμωθεί λοιπόν η σχολική κοινότητα και όχι να μπει ο ψυχίατρος στο σχολείο και να υποδεικνύει στα παιδιά και στους δασκάλους. Πριν ήταν ο «Αλεξ» και μετά από δικές μας ενέργειας λειτούργησε το «Αmber Alert», ή η τηλεφωνική γραμμή για τις εξαφανίσεις, τώρα είναι ο Γιακουμάκης. Κάτι ακόμα πολύ σημαντικό είναι ότι διακόσια παιδιά, στην περιοχή στην οποία δρα ο προηγούμενος ομιλητής, κακοποιήθηκαν σεξουαλικά από έναν προπονητή. Σαφώς ο αθλητισμός δε φταίει, αλλά ένας άνθρωπος, ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει στα παιδιά αργότερα πολύ σοβαρά προβλήματα» υπογράμμισε ο κ. Γιαννόπουλος.
Ο ίδιος ενημέρωσε για την τηλεφωνική γραμμή 1056 η οποία απευθύνεται σε γονείς εκπαιδευτικούς και παιδιά, ενώ, όπως είπε, υπάρχουν ειδικές μονάδες ψυχικής υγείας, οι οποίες συνεργάζονται με τις σχολικές μονάδες, σε επιστημονικό επίπεδο.
Επιπλέον, συνέχισε, επειδή υπάρχουν θύματα από τον σχολικό εκφοβισμό, έχει δημιουργηθεί ένα κέντρο ψυχικής υγείας, το οποίο απαρτίζεται από επιστήμονες και λειτουργεί, ώστε να αντιμετωπίζονται τέτοια περιστατικά.
«Επιπρόθετα, μέσω ειδικών ιστοσελίδων μπορεί κανείς να έχει εύκολη πρόσβαση ώστε να πληροφορηθεί και να μάθει γι αυτού του είδους τα φαινόμενα. Πρέπει, μαζί και με το υπουργείο Παιδείας, να δοθεί ώθηση σε όλες τις προσπάθειες που γίνονται, για να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα. Τα παιδιά είναι πολύτιμα και οι καλύτεροι πρεσβευτές είναι οι φορείς και οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ώστε να τους διδάξουν χρήσιμες για τη ζωή τους αξίες» δήλωσε ο κ. Γιαννόπουλος.
Στη μάχη κατά του σχολικού εκφοβισμού και αθλητές
Την προσπάθεια της stoiximan στήριξαν αθλητές και αθλήτριες της ΚΑΕ Παναθηναϊκός, της Κολυμβητικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, του Συλλόγου Ατόμων με Κινητικά Προβλήματα «Περπατώ», των εθνικών ομάδων στίβου αλλά και ο Παγκόσμιος Πρωταθλητής Κικ Μπόξινγκ Μιxάλης Ζαμπίδης.
«Θεωρώ ότι όλοι μας πρέπει να συμβάλουμε για την άμεση εξάλειψη του φαινομένου.Εκπροσωπώ τα δυναμικά αθλήματα στα οποία το πρώτο πράγμα που μαθαίνουμε είναι ο σεβασμός. Ο σεβασμός του αντιπάλου. Του συναθλητή μας. Σήμερα δίνουμε το μήνυμα του σεβασμού. Του σεβασμού του κάθε ανθρώπου με τις αδυναμίες και τις ιδιαιτερότητές του» δήλωσε στη εκδήλωση ο κ. Ζαμπίδης.
Ο ίδιος χαρακτήρισε πολύ λυπηρό για την Ελλάδα να είναι τόσο ψηλά στην ευρωπαϊκή λίστα στον σχολικό εκφοβισμό.
«Είναι λυπηρό για την Ελλάδα, γιατί είμαστε μια χώρα που πάντα βοηθάμε τον διπλανό μας και πάντα προστατεύουμε τον αδύναμο» είπε και εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρωτοβουλία της Stoiximan με το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
«Θα είμαστε εδώ όποτε χρειάζεται μέχρι να πάει το μήνυμα και στο τελευταίο σχολείο στην Ελλάδα. Το μήνυμα είναι σαφές: δεν πρέπει κανένα παιδί να φοβάται. Δεν πρέπει να αφήσουμε κανένα παιδί να φοβάται. Να ξέρει ότι θα είμαστε όλοι μαζί σε αυτό» κατέληξε ο κ. Μιχάλης Ζαμπίδης.
«Με μεγάλη χαρά ανταποκρίθηκα στην πρωτοβουλία της Stoiximanγια την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού» ανέφερε από την πλευρά της η παγκόσμια πρωταθλήτρια Πόλο Αλεξάνδρα Ασημάκη.
«Οι αθλητές έχουμε έναν διπλό ρόλο στην καταπολέμηση του bullying. Ο αθλητισμός διαδίδει τις υψηλές αρχές της άμιλλας και του σεβασμού. Μαθαίνει την έννοια της ομάδας. Και νομίζω αυτό είναι το σημαντικό για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού.
Η ομάδα. Όλα τα παιδιά σε κάθε τάξη, σε κάθε σχολείο στην Ελλάδα να είναι μια ομάδα χωρίς να απομονώνουν κανέναν.Γιατί μια ομάδα τους χρειάζεται όλους» υπογράμμισε η κ. Ασημάκη.
Επιπλέον τόνισε πως οι αθλητές οφείλουν να αποτελούν πρότυπα για τα νέα παιδιά και με αυτή μας την ιδιότητα πρέπει όλοι να συμμετέχουν σε τέτοιες δράσεις.
«Πρέπει, οφείλουμε να απασχολούμε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, πέρα από τις αθλητικές μας επιδόσεις και για να προβάλουμε τα σωστά πρότυπα για τα νέα παιδιά. Και στο θέμα του σχολικού εκφοβισμού, όλη η κοινότητα του υγρού αθλητισμού, όλη η κοινότητα του αθλητισμού στην Ελλάδα πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο» είπε.
«Είναι τιμή μου να συμμετέχω σε ενέργειες για την καταπολέμηση του bullying. Είμαι 17 χρονών και ανήκω στη γενιά που πρέπει να μιλήσει. Για ότι βλέπουμε στο σχολείο. Σε εμάς ή στους συμμαθητές μας» είπε ο Μιχάλης Λούντζης από την ΚΑΕ Παναθηναϊκός.
Στο ίδιο πνεύμα και ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, επίσης από την ΚΑΕ Παναθηναϊκός
«Όλοι οι αθλητές, ειδικά εμείς που είμαστε σε μικρή ηλικία πρέπει να βγούμε μπροστά. Κανένα παιδί δεν πρέπει να πέφτει θύμα bullyingστο σχολείο. Είναι χαρά για την ομάδα μας τον Παναθηναϊκό να συμμετέχουμε σε τέτοιες δράσεις. Είμαστε πρότυπα για τα παιδιά στα σχολεία και πρέπει να τους πούμε ότι η ενδοσχολική βία δεν είναι παιχνίδι» σχολίασε.
