Ειδικό αφιέρωμα στις καταστροφές οι οποίες θα μπορούσαν να σημάνουν το τέλος του κόσμου μας όπως το γνωρίζουμε δημοσιεύει ο Economist, σε μια ανάλυση η οποία παραπέμπει σε γνωστές «ταινίες καταστροφής» όπως ο «Αρμαγεδδών», το «Deep Impact» κ.α.
Η έκρηξη του ηφαιστείου της Ταμπόρα, πριν από 200 χρόνια, ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη της σύγχρονης ιστορίας, με αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 100.000 ανθρώπων στη σημερινή Ινδονησία. Επίσης, δημιουργήθηκε νέφος τέφρας που κάλυψε ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλάζοντας προσωρινά το κλίμα του πλανήτη, χαμηλώνοντας τη θερμοκρασία κατά δύο βαθμούς Κελσίου το επόμενο έτος. Σε κάποιες περιοχές οι αλλαγές ήταν πιο μεγάλες, και το αποτέλεσμα ήταν χάος στους γεωργικούς τομείς της βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Κίνας.
Αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στο ευρύ κοινό, τα ηφαίστεια είναι επικίνδυνα σε πλανητικό επίπεδο: εν αντιθέσει με άλλες μεγάλες καταστροφές (θύελλες, πλημμύρες, σεισμοί κ.α), η επίδρασή τους πολύ συχνά γίνεται αισθητή σε τεράστιες εκτάσεις: υπενθυμίζεται η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας στην αρχαιότητα, η οποία θεωρείται πως σήμανε το τέλος του μινωικού πολιτισμού (και, σε ποιο «τολμηρές» θεωρίες, εκτιμάται πως συνδέεται με τη δημιουργία του θρύλου (;) της Ατλαντίδας) επηρέασε μια τεράστια περιοχή, πολύ πέρα από τα όρια του Αιγαίου, καθώς και η έκρηξη του ισλανδικού ηφαιστείου Eyjafjallajokul στο πρόσφατο παρελθόν, που προκάλεσε χάος στις αερομεταφορές της Ευρώπης. Επίσης, γνωστή σε γεωλογικούς/ παλαιοντολογικούς κύκλους, καθώς παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον, είναι η έκρηξη του ηφαιστείου Τόμπα (πάλι στην Ινδονησία, ειδικότερα στη Σουμάτρα), μεταξύ 69.000 και 77.000 ετών στο παρελθόν. Η έκρηξη αυτή θεωρείται ότι μπορεί να προκάλεσε έναν παγκόσμιο «ηφαιστειακό χειμώνα» 6-10 ετών και μία πολύ πιο μακρόχρονη περίοδο ψύχρανσης- ενώ κάποιοι επιστήμονες εκτιμούν ότι μπορεί να συνδέεται στενά με την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους (η αποκαλούμενη «bottleneck theory»: δραματική μείωση του ανθρώπινου (Homo Sapiens) πληθυσμού, με επιβίωση/ εξέλιξη ενός μικρού αριθμού «βελτιωμένων μοντέλων- ωστόσο η θεωρία αυτή αμφισβητείται»). Αξιομνημόνευτη είναι επίσης η έκρηξη στο Τάουπο της Νέας Ζηλανδίας, πριν 26.500 χρόνια, ενώ γνωστό είναι και το «υπερηφαίστειο» (supervolcano) του Γέλοουστοουν στις ΗΠΑ, έκρηξη του οποίου θα είχε επίσης καταστροφικές συνέπειες.
Μία νέα έκρηξη της έκτασης της έκτασης της Ταμπόρα (πόσο μάλλον της Τόμπα) θα μπορούσε να έχει καταλυτική επίδραση στο κλίμα του πλανήτη, με άγνωστης έκτασης συνέπειες. Ωστόσο, τα ηφαίστεια δεν είναι η μόνη απειλή: γνωστό ως ενδεχόμενο, σε μεγάλο βαθμό χάρη σε κινηματογραφικές ταινίες όπως τις προαναφερθείσες, είναι και αυτό της πρόσκρουσης ενός αστεροειδούς: είναι γνωστή η ιστορία του αστεροειδούς στον οποίο αποδίδεται η «ευθύνη» για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων άλλωστε. Η πτώση ενός αστεροειδούς διαμέτρου ενός με δύο χιλιομέτρων στον πλανήτη μας «αναμένεται» ανά περίπου ένα εκατ. χρόνια, και πιστεύεται ότι ένα τέτοιο συμβάν θα μπορούσε να φέρει τον θάνατο εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, ίσως και δισεκατομμυρίων, λόγω της επίδρασης στο κλίμα. Ο αστεροειδής που έπεσε στο Γιουκατάν κατά την Κρητιδική Περίοδο, πριν 66 εκατ. χρόνια, θεωρείται ότι ήταν διαμέτρου 10 χλμ και άνω, και πιστεύεται ότι έφερε μαζί του μια «μαζική εξαφάνιση ειδών», που εξάλειψε περίπου τα μισά και άνω είδη ζωής στον πλανήτη.
Το θέμα με τις πτώσεις αστεροειδών, ωστόσο, είναι ότι είναι σπάνιες και (πλέον θεωρείται ότι) μπορούν να αποφευχθούν με τεχνολογικά μέσα (εκτροπή της πορείας με πυραύλους ή και καταστροφή τους). Αν και ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει το κλίμα μέσω της δραστηριότητάς του (οι αλλαγές που επιφέρουμε αυτή τη στιγμή θα έχουν πολύ πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες από ό,τι πιστεύει ο μέσος άνθρωπος, ειδικά σε τομείς όπως η χημεία των ωκεανών), αυτή τη στιγμή είμαστε ανίκανοι να κάνουμε οτιδήποτε για να σταματήσουμε μια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, οπότε είναι λογικό να θεωρήσει κανείς πιο «επικίνδυνα» τα ηφαίστεια από τους αστεροειδείς, καθώς το είδος μας είναι εδώ και χρόνια οπλισμένο με πυρηνικά όπλα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον ενός απειλητικού διαστημικού βράχου, ο οποίος θα είχε εντοπιστεί εγκαίρως. Βεβαίως, η αλήθεια είναι ότι και μόνο το γεγονός ότι έχουμε ως είδος στην κατοχή μας πυρηνικά όπλα σε ικανούς αριθμούς αποτελεί πιθανότατα μεγαλύτερη απειλή για τον κόσμο μας από τους αστεροειδείς και τα ηφαίστεια μαζί, καθώς οι άμεσες απώλειες από έναν γενικευμένο πυρηνικό πόλεμο θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες, και οι κλιματικές επιπτώσεις το ίδιο άσχημες- ίσως και χειρότερες. Και, βάσει εκτιμήσεων, ο πυρηνικός πόλεμος είναι και κατά πολύ πιο πιθανός ως ενδεχόμενο...