O βρετανός οικονομολόγος Τζο Μέυναρντ Κέινς συνήθιζε να λέει πως «πετυχημένες επενδύσεις σημαίνει να προβλέπεις τις προβλέψεις των άλλων». Φαίνεται όμως ότι στην περίπτωση της χώρας μας και του επενδυτικού κλίματος που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, οι επενδύσεις όχι μόνο απέχουν κατά πολύ από τις προβλέψεις των άλλων, αλλά και από όλα αυτά που είναι απαραίτητα σε μία χώρα προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις.
Η προσέλκυση επενδύσεων δεν είναι μια απλή αλλά μία σύνθετη έννοια. Είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων όπως για παράδειγμα το σταθερό φορολογικό πλαίσιο μιας χώρας, το νομικό της πλαίσιο, η γραφειοκρατία κτλ. Απαραίτητη προϋπόθεση ωστόσο για να επιλέξει κάποιος να δραστηριοποιηθεί επενδυτικά σε μια οποιαδήποτε χώρα, είναι το κλίμα που επικρατεί. Κατά πόσο δηλαδή οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες διασφαλίζουν ένα αίσθημα σταθερότητας, ασφάλειας αλλά και προοπτικής για την επένδυσή του.
Τους τελευταίους μήνες, το κλίμα αβεβαιότητας στη χώρα μας έχει επιδεινωθεί δραματικά, αγοράς εξαιτίας μίας σειράς από γεγονότα. Οι διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις από τον Ιανουάριο και μετά, οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδος και δανειστών, σε συνδυασμό με την επιβολή των capital controls έχουν επηρεάσει αρνητικά το επενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα. Το ήδη αρνητικό κλίμα ωστόσο μοιάζει να επηρεάζεται ακόμη πιο πολύ από τις όποιες συζητήσεις για έξοδο ή όχι της Ελλάδας από τη Ζώνη Σένγκεν που κυριαρχούν τις τελευταίες μέρες στη δημόσια σφαίρα. Η HuffPost Greece επιχειρεί να ανιχνεύσει το κλίμα που επικρατεί στην αγορά μέσω της ζήτησης για την επενδυτική βίζα. Παράγοντες της αγοράς ακινήτων αλλά και άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στην έκδοση επενδυτικής βίζας στην Ελλάδα, μιλούν ανοικτά για το κλίμα που επικρατεί στην αγορά, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και το κλίμα που εισπράττουν από διεθνείς επενδυτές οι οποίοι επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επενδυτικά στην χώρα μας αλλά αντιμετωπίζουν προσκόμματα.
Τον Απρίλιο του 2013 η τότε κυβέρνηση ψήφισε στη Βουλή τον νόμο 4146. Επρόκειτο για έναν νόμο ο οποίος αφορούσε στη διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις. Η βασική του φιλοσοφία ήταν η εξής: Όποιος αλλοδαπός επενδυτής επιθυμούσε να επενδύσει στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποκτήσει μόνιμη άδεια παραμονής, εάν αγόραζε κάποιο ακίνητο του οποίου η αξία ξεπερνούσε τα 250.000 ευρώ. Η άδεια παραμονής θα ανανεωνόταν βάσει του νόμου κάθε πέντε χρόνια.
Το ίδιο δικαίωμα θα μπορούσαν να αποκτήσουν και όσοι πολίτες τρίτων χωρών είχαν μισθώσει ξενοδοχεία ή επιπλωμένες τουριστικές κατοικίες για τουλάχιστον 10 χρόνια, των οποίων η αξία ξεπερνούσε επίσης τα 250.000 ευρώ.
Η «χρυσή» αυτή βίζα, όπως ονομάστηκε από μερίδα του τύπου παρείχε το δικαίωμα μετακίνησης στον επίδοξο επενδυτή στις χώρες της ζώνης Σένγκεν. Όχι όμως και την δυνατότητα εργασίας.
Ο συγκεκριμένος νόμος προκάλεσε το ενδιαφέρον εκατοντάδων επενδυτών οι οποίοι έσπευσαν να ενημερωθούν για τις δυνατότητες δραστηριοποίησής τους στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών Κινέζοι, Ρώσοι, Άραβες, Αιγύπτιοι, Ουκρανοί αλλά και Αμερικανοί.
Σύμφωνα με στοιχεία του Enterprise Greece τα οποία δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα, από την έκδοση του νόμου μέχρι και τον Οκτώβριο του 2015 είχαν εκδοθεί συνολικά 983 άδειες. Από αυτές οι 335 δόθηκαν σε Κινέζους, οι 315 σε Ρώσους, οι αραβικές χώρες με 151 άδειες, οι Αιγύπτιοι με 53 άδειες, οι Ουκρανοί με 52, οι Αμερικάνοι με 21 και διάφορες άλλες χώρες με συνολικά 56.
Η αλήθεια είναι ότι οι αρκετοί είναι οι επενδυτές που θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα προκειμένου να επενδύσουν. Άλλωστε η χώρα μας είναι ελκυστικός προορισμός. Ωστόσο τους τελευταίους μήνες έχει επιδεινωθεί το αίσθημα αβεβαιότητας στην ελληνική οικονομία εξαιτίας μίας σειράς από γεγονότα, με αποτέλεσμα αρκετοί επενδυτές να είναι μουδιασμένοι.
Οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις τον Ιανουάριο και το Σεπτέβριο του 2015, η επιβολή των capital controls έχουν «μουδιάσει» τους επίδοξους επενδυτές. Μία εικόνα η οποία επιδεινώνεται τις τελευταίες ημέρες, καθώς μία έξοδο της Ελλάδα από τη ζώνη της Σένγκεν θα ήταν καταστροφική για τις επενδύσεις.
Ο δικηγόρος και διαπιστευμένος διαμεσολαβήτης Δημήτρης Μπούκας που ασχολείται αρκετά με θέματα που αφορούν την επενδυτική βίζα μιλά στην HuffPost Greece και περιγράφει το κλίμα που εισπράττει από επίδοξους επενδυτές που θέλουν να έρθουν να επενδύσουν στη χώρα μας.
«Γενικότερα ο αριθμός όσων τηλεφωνούν στο γραφείο μας και ενδιαφέρονται να αποκτήσουν την επενδυτική βίζα βαίνει συνεχώς αυξανόμενος. Οι κλιματολογικές συνθήκες και οι τιμές των ακινήτων λειτουργούν ως κίνητρο για κάποιον που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα. Υπάρχουν όμως και συγκεκριμένα μειονεκτήματα τα οποία αντί να λιγοστεύουν αυξάνονται», εξηγεί στην HuffPost Greece.
«Οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις, το δημοψήφισμα, η επιβολή των capital controls, σίγουρα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, όπως επίσης και το προσφυγικό σε ορισμένες περιοχές όπως η Μυτιλήνη, η Χίος, η Κως αλλά και οι συζητήσεις για την έξοδο της Ελλάδας από την Ζώνη της Σένγκεν», συμπληρώνει.
Ο κ. Μπούκας εξηγεί μάλιστα γιατί είναι τόσο πολύ σημαντικό για κάποιον επενδυτή να βρίσκεται η χώρα στην οποία επιλέγει να επενδύσει μέσα στη Ζώνη Σένγκεν.
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι περισσότεροι επίδοξοι αγοραστές είναι επιχειρηματίες, οπότε ο χρόνος τους μεταφράζεται σε χρήμα. Η δυνατότητα να γλιτώνουν ώρες και γραφειοκρατία έχοντας ελευθερία κίνησης στις χώρες Σένγκεν είναι πολύ σημαντικό στοιχείο γι’ αυτούς.
Σε μια ενδεχόμενη αλλαγή θα μπορούν να διαθέτουν ακίνητο αλλά θα είναι στον "αέρα" αναφορικά με το καθεστώς που θα ισχύει σε άλλες χώρες», αναφέρει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ωστόσο, πως το σενάριο εξόδου της χώρας μας από τη Συνθήκη παρουσιάζει μέρα με τη μέρα όλο και λιγότερες πιθανότητες.
Η αγορά ακινήτων στη χώρα μας έχει επηρεαστεί σημαντικά σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Το κλίμα επιδεινώθηκε και μέχρι και σήμερα επικρατεί μία «παγωμάρα». Την εικόνα αυτή περιγράφουν άνθρωποι οι οποίοι δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στην αγορά του real estate. Η Κωνσταντίνα Ναρκέλη είναι μεσίτρια η οποία δραστηριοποιείται στα νότια προάστια και κυρίως σε περιοχές όπως το Ελληνικό και η Βάρκιζα. Μεταξύ των όσων επιθυμούν να αγοράσουν κάποιο ακίνητο στην περιοχή για να αποκτήσουν την επενδυτική βίζα και κατά συνέπεια την άδεια παραμονή είναι κυρίως Ρώσοι, Άραβες και Κινέζοι.
Καθένας από αυτούς επιλέγει με διαφορετικά κριτήρια το που θα αγοράσει το ακίνητο. Οι Άραβες για παράδειγμα επιλέγουν να αποκτήσουν ακίνητο στο κέντρο της Γλυφάδας, ενώ δείχνουν να μην τους ενδιαφέρει η παλαιότητα. Οι Κινέζοι επενδυτές επιλέγουν πολλές φορές να αγοράσουν δύο σπίτια. Το ένα για να το νοικιάσουν και το άλλο για να μείνουν μόνιμα.
Ωστόσο, όπως εξηγεί η ίδια στην HuffPost Greece, τα προβλήματα δεν λείπουν. «Λόγω των capital controls εκ των πραγμάτων κάποιες από τις συναλλαγές δεν μπορούν να γίνουν», αναφέρει στην HuffPost Greece και συμπληρώνει πως «τον Οκτώβρη του 2014 η κατάσταση ήταν καλύτερη σε σχέση με σήμερα στην αγορά των ακινήτων».
Βασικός αποτρεπτικός παράγοντας για κάποιον που θέλει να επενδύσει στην χώρα μας αυτή τη στιγμή είναι αβεβαιότητα που επικρατεί στην ελληνική οικονομία.
«Αισθάνονται πως δεν υπάρχει ασφάλεια αναφέρει».
Παρόμοια είναι η άποψη και του προέδρου της Ομοσπονδίας Κτηματομεσιτών Ελλάδος, Δημήτρης Μπινιάρης, ο οποίος σημειώνει στην HuffPost Greece:
«Υπάρχει αβεβαιότητα πολιτική και οικονομική και είναι απολύτως φυσιολογικό να μην μπορεί να προσελκύσει επενδυτές που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά ακινήτων. Οι επενδυτές ωστόσο δεν έχουν προλάβει να επηρεαστούν από τις συζητήσεις για ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδα από τη Ζώνη Σένγκεν, αλλά εάν συνεχιστούν θα επηρεάσει».
Παρά το κλίμα που επικρατεί στην αγορά όμως, η Ελλάδα παραμένει κατά γενική ομολογία δημοφιλής επενδυτικός προορισμός για όσους θέλουν να αποκτήσουν την «χρυσή βίζα». Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο τετράμηνο παρατηρείται αύξηση των νέων αδειών κατά 28,5%, σύμφωνα με στοιχεία του Enterprise Greece.
H Ελλάδα παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα για την έκδοση της βίζας σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς το πακέτο της είναι δελεαστικότερο.
Για παράδειγμα στην Κύπρο, για να αποκτήσει κανείς ένα ακίνητο και να του χορηγηθεί βίζα χρειάζεται να καταβάλλει 300.000 ευρώ, δίχως η Κύπρος να είναι πλήρως μέλος της Ζώνης Σένγκεν.
Το αντίστοιχο όριο για την απόκτηση ακινήτου ανέρχεται στην Πορτογαλία σε 500.000 ευρώ, όπως επίσης και στην Ισπανία αλλά με προϋπόθεση ανανέωσης της βίζας ανά δύο χρόνια.
Στην Ιρλανδία δίνεται η δυνατότητα χορήγησης άδειας παραμονής σε όποιον επενδύσει τουλάχιστον 500.000 ευρώ σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση κ.λπ, ενώ στην Μάλτα σχεδιάζεται η χορήγηση υπηκοότητας σε ξένους πολίτες έναντι του ποσού των 650.000 ευρώ έκαστος.
«Για να χρησιμοποιήσω φράσεις της καθημερινότητάς μας, ενώ θα έπρεπε να στρώνουμε κόκκινο χαλί ελαχιστοποιώντας τη γραφειοκρατία και την αναμονή σε όλους αυτούς που θέλουν να έρθουν εδώ για να επενδύσουν αντίθετα πάμε και βάζουμε κόκκινες γραμμές και αστερίσκους» τονίζει στην HuffPost Greece ο κ. Μπούκας.
Σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον από την πλευρά των επενδυτών δείχνει να είναι υπαρκτό και δεδομένο. Όλα όσα όμως συνέβησαν τους τελευταίους μήνες λειτουργούν αποτρεπτικά, σε μια περίοδο που η προσέλκυση επενδυτών θα έπρεπε να είναι ο νούμερο ένα στόχος για το οικονομικό επιτελείο.