Κανείς μας δεν θέλει να σκέφτεται και να μιλάει για τον καρκίνο, πόσο μάλλον να ρωτάει για αυτόν. Η γνώση όμως είναι δύναμη, αφού σώζει πραγματικά ζωές.
Για αυτό και η HuffPost Greece αποφάσισε να δώσει απαντήσεις σε όλες τις απορίες που έχουν οι γυναίκες σχετικά με τον καρκίνο του στήθους και του τραχήλου της μήτρας, θέλοντας έτσι να τις βοηθήσει να αισθανθούν περισσότερο άνετα με αυτό το δύσκολο ζήτημα.
Μιλώντας με την Υπεύθυνη Ογκολογικού Τμήματος στη Δ΄ Παθολογική Κλινική - Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν», Άννα Κουμαριανού, διαπιστώσαμε ότι οι κοινές απορίες έχουν να κάνουν με το κατά πόσο υπάρχει κληρονομικότητα, ποια είναι τα συμπτώματα και οι τρόποι πρόληψης της νόσου, αλλά και πώς θα τις επηρεάσει η θεραπεία που θα επιλεχθεί. Παράλληλα βέβαια, υπάρχει ακόμα σύγχυση σχετικά με το ποιες εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται σε κάθε ηλικία, αλλά και σχετικά με το κατά πόσο οι δύο αυτές νόσοι είναι ιάσιμες.
Ετοιμάσαμε λοιπόν έναν χρήσιμο οδηγό σε μορφή ερώτησης-απάντησης για να δώσουμε τις απαντήσεις σε όλα εκείνα που οι γυναίκες δίσταζαν να ρωτήσουν.
Οι απαντήσεις σε όλα όσα δεν τολμούν να ρωτήσουν οι γυναίκες για τον καρκίνο του στήθους και της μήτρας ανήκει στο αφιέρωμα μας για τη ζωή νέων γυναικών μετά τον καρκίνο. Διαβάστε επίσης την ιστορία της Ραφαέλα Τόρρες που ανακάλυψε πως είχε καρκίνο στα 16 της αλλά και την ιστορία της Μαριλένας Καραμολέγκου που ανακάλυψε πως έχει καρκίνο στα 33.
Ποιες είναι οι προληπτικές εξετάσεις που πρέπει να κάνει μία γυναίκα για τον καρκίνο του μαστού και σε ποια ηλικία η κάθε μία;
Από την ηλικία των 20 ετών συστήνεται η κλινική εξέταση των μαστών ανά 3 έτη και ετήσια από την ηλικία των 40 ετών και άνω. Ετήσια μαστογραφία συστήνεται από την ηλικία των 40 ετών και άνω.
Ποια είναι η διαφορά της αναλογικής με την ψηφιακή μαστογραφία;
Μολονότι και στις δύο διαγνωστικές μεθόδους χρησιμοποιούνται ακτίνες «Χ» για την δημιουργία διαγνωστικής εικόνας διαφέρουν στον τρόπο αποθήκευσής της. Στην αναλογική μαστογραφία η εικόνα αποθηκεύεται απευθείας σε ακτινολογικό film ενώ στην ψηφιακή η εικόνα μετατρέπεται σε ψηφιακό δεδομένο και αποθηκεύεται σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, από όπου μπορεί να υποστεί ποικίλες επεξεργασίες που βοηθούν στην διαγνωστική ακρίβεια της εξέτασης. Επίσης, η ψηφιακή μαστογραφία έχει μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα, δηλαδή μπορεί να διακρίνει εξαιρετικά μικρού μεγέθους βλάβες, σε σύγκριση με την αναλογική. Ως αποτέλεσμα, συντελεί σε πιο πρώιμη διάγνωση καρκίνου του μαστού.
Τα τελευταία χρόνια πώς έχει αλλάξει η ασθένεια του καρκίνου του μαστού; Νοσούν οι γυναίκες σε νεότερη ηλικία; Που οφείλονται οι αλλαγές;
Μια ιστορική αύξηση της επίπτωσης του καρκινώματος του μαστού κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίες του 1990 αντανακλά αλλαγές στα αναπαραγωγικά πρότυπα, όπως η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία και λιγότερα παιδιά που είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού. Η συχνότητα της νόσου είναι υψηλότερη στις άγαμες γυναίκες σε σχέση με τις έγγαμες ενώ μεταξύ των εγγάμων γυναικών η συχνότητα υπερτερεί στις άτεκνες. Στη δεκαετία του 1980 ένα μέρος της αύξησης οφειλόταν στην διάδοση της χρήσης της μαστογραφίας που οδήγησε σε γρήγορη διάγνωση μικρών, αψηλάφητων όγκων που θα έκαναν 1 έως 3 χρόνια να διαγνωστούν. Στο δεύτερο μισό του 1990 υπήρξε άλλη μια αύξηση που μπορεί να αποδοθεί στην αυξημένη συχνότητα της παχυσαρκίας και στη χρήση ορμονών για την εμμηνόπαυση. Η μείωση της χρήσης αυτών των ορμονών οδήγησε σε μια σταθεροποίηση της ετήσιας επίπτωσης. Η νόσος επιπολάζει μετά το 20-25ο έτος και η επίπτωση αυξάνει με ταχύ ρυθμό μετά το 30ο έτος της ζωής.
Στην Ελλάδα τι δείχνουν τα στοιχεία;
Στην Ελλάδα περίπου 4.500 γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο του μαστού ετησίως.Υπολογίζεται ότι 1 στις 12 Ελληνίδες θα εμφανίσουν καρκίνο μαστού, συχνότητα μικρότερη από της Ευρώπης αλλά με αυξητικές τάσεις.
Επίσης, ενώ στην Ευρώπη στο 60% των περιστατικών η διάγνωση γίνεται σε πρώιμο στάδιο, στην Ελλάδα το ποσοστό είναι πολύ χαμηλότερο. Διεθνώς η Ελλάδα καταλαμβάνει ενδιάμεση θέση ως προς τη συχνότητα, την επίπτωση και τη θνησιμότητα του καρκινώματος του μαστού.
Ποιες είναι οι συχνότερες απορίες των γυναικών για τον καρκίνο του μαστού;
Συχνά απασχολεί,το ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού και αν κάποιοι από αυτούς είναι κληρονομικοί. Επίσης, ποια μέτρα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης υπάρχουν ώστε είτε να μην αναπτυχθεί η νόσος είτε να διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο. Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και ποιες οι ανεπιθύμητες ενέργειες; Υπάρχει κίνδυνος από την ακτινοβολία της μαστογραφίας; Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού;
Σε τι ποσοστό είναι πλέον ιάσιμος ο καρκίνος του μαστού;
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες χώρες του κόσμου η θνησιμότητα από τη νόσο παρουσιάζει σταθερότητα με τάσεις μείωσης, που συνδέονται με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης σε επίπεδο διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να μειώσει την πιθανότητα θανάτου από τη νόσο κατά το ¼ . Το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης μετά από εγχείρηση ριζικής μαστεκτομής και την ενδεικνυόμενη κατά περίπτωση μετεγχειρητική θεραπεία υπερβαίνει ήδη το 70% στις περισσότερες χώρες του κόσμου και συνεχίζει να βελτιώνεται με την ανάπτυξη καλύτερων και πιο εξειδικευμένων θεραπειών με λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Σε περιπτώσεις τοπικά περιορισμένης νόσου η πενταετής επιβίωσης μπορεί να φτάσει και το 99%.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια έχει διπλασιαστεί ο χρόνος επιβίωσης των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Αυτό φαίνεται να οφείλεται στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας νέων αντικαρκινικών παραγόντων και στον καλύτερο έλεγχο των ανεπιθύμητων ενεργειών τους οδηγώντας στην βελτιστοποίηση της χημειοθεραπείας.
Ποιες είναι οι προληπτικές εξετάσεις που πρέπει να κάνει μία γυναίκα για τον καρκίνο της μήτρας και σε ποια ηλικία η κάθε μία;
Η εξέταση που ενδείκνυται για την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας είναι η εξέταση κολπικού επιχρίσματος ή το γνωστό PAP-test . Ο έλεγχος πρέπει να ξεκινά 3 χρόνια μετά από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας και μέχρι την ηλικία των 21 ετών,και να επαναλαμβάνεται έτος ως την ηλικία των 30 ετών. Κατόπιν κάθε διετία εφόσον η γυναίκα είχε φυσιολογικά test μέχρι τότε , πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου της. Σε γυναίκες άνω των 70 ετών που έχουν τρία διαδοχικά φυσιολογικά test μέσα στην τελευταία δεκαετία ο έλεγχος μπορεί να διακοπεί. Το PAP-test είναι ιδανική προληπτική εξέταση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Για τον καρκίνο του ενδομητρίου δεν υπάρχει τέτοια εξέταση. Σε αυτήν την περίπτωση οποιαδήποτε διαταραχή που εμφανίζει η ασθενής πρέπει να γίνεται γνωστή στον γυναικολόγο της.
Πότε πρέπει να κάνει μία γυναίκα το εμβόλιο τραχήλου της μήτρας και πόσο σημαντικό είναι να το κάνει;
Υπάρχουν δύο τύποι εμβολίου :το διδύναμο εμβόλιο που προφυλάσσει από τα στελέχη του HPV 16 και 18 που είναι τα ογκογόνα, και το τετραδύναμο που προφυλάσσει από τα στελέχη 6 και 11 που προκαλούν κονδυλώματα. Ο εμβολιασμός πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των 9 ετών και σίγουρα πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας των κοριτσιών, και είναι πολύ σημαντικό να γίνεται γιατί προφυλάσσει τις γυναίκες από την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην ενήλικο ζωή κατά 70%, και κατά 90% από την εμφάνιση κονδυλωμάτων.
Πώς έχει αλλάξει η ασθένεια του καρκίνου της μήτρας; Νοσούν οι γυναίκες σε νεότερη ηλικία; Που οφείλονται οι αλλαγές;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται εμφάνιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε νεότερες ηλικίες. Αυτό οφείλεται κυρίως στην μικρότερη ηλικία έναρξης της σεξουαλικής ζωής και στο μεγάλο αριθμό σεξουαλικών συντρόφων. Άλλοι παράγοντες είναι η ανοσοκαταστολή , η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών δισκίων και το κάπνισμα.
Ποιες είναι οι συχνότερες απορίες των γυναικών για τον καρκίνο της μήτρας;
Ποια είναι τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται, αν υπάρχει τρόπος πρόληψης και αν οι γυναίκες με κονδυλώματα κινδυνεύουν να αναπτύξουν καρκίνο τραχήλου μήτρας.
Ποιες είναι οι συχνότερες παρανοήσεις ή και μύθοι που υπάρχουν γύρω από τον καρκίνο της μήτρας;
Πολύ συχνά οι γυναίκες με κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων πιστεύουν ότι θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Αυτό είναι ένας μύθος δεδομένου ότι για να αναπτύξει μια γυναίκα καρκίνο πρέπει να έχει προσβληθεί από στέλεχος ογκογόνο. Πρακτικά μόνο μια στις 1000 γυναίκες με κονδυλώματα θα αναπτύξει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Σε τι ποσοστό είναι πλέον ιάσιμος ο καρκίνος της μήτρας;
Για να είναι ιάσιμος ο καρκίνος πρέπει η διάγνωση να γίνεται έγκαιρα. Αυτό προϋποθέτει τακτική παρακολούθηση της ασθενούς από τον γυναικολόγο της έτσι ώστε η κακοήθεια να γίνεται αντιληπτή σε πρώιμα στάδια.
Tι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα σε αυτές τις δύο ασθένειες;
Υπάρχουν γονίδια που αυξάνουν την προδιάθεση για καρκίνο μαστού, όπως τα μεταλλαγμένα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Ένα ποσοστό περίπου 5% των περιστατικών με καρκίνο μαστού φέρουν αυτά τα μεταλλαγμένα γονίδια. Για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας δεν υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση. Για τον καρκίνο του ενδομητρίου υπάρχει ένα σπάνιο γενετικό σύνδρομο , το σύνδρομο LYNCH που συνδέεται με κακοήθη νεοπλάσματα και άλλων οργάνων αλλά όπως είπαμε αυτό είναι ένα σπάνιο σχετικά σύνδρομο. Στις περισσότερες περιπτώσεις του καρκίνου του ενδομητρίου δεν υπάρχει κληρονομικότητα.
Τι είναι η εξέταση του γονιδιακού ελέγχου και πότε θα πρέπει να την κάνει κάποιος;
Η εξέταση γονιδιακού ελέγχου αναζητά μεταλλάξεις σε γονίδια που θεωρείται ότι ευθύνονται για αύξηση της προδιάθεσης για καρκίνο. Γίνεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια και μετά από παραπομπή από γιατρό. Κρίνεται απαραίτητη μόνο μετά από κατάλληλη εκτίμηση του ατομικού και κληρονομικού ιστορικού της ασθενούς από το γιατρό της. οποίος και θα την παραπέμψει.