Σοβαρά ερωτήματα τίθενται σχετικά με τους σκοπούς και το υπόβαθρο της δολοφονίας του Ρώσου πρέσβη στην Τουρκία, Αντρέι Καρλόφ, από 22χρονο αστυνομικό, ο οποίος, πριν σκοτωθεί, φώναξε συνθήματα τζιχαντιστικού χαρακτήρα. Ωστόσο, τα πράγματα ενδεχομένως να είναι πιο περίπλοκα από ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως.
Μια σειρά από ενδιαφέροντα σημεία και δεδομένα γύρω από τον φόνο του Ρώσου πρέσβη (του πρώτου Ρώσου πρέσβη που δολοφονείται από το 1927, και του πρώτου πρέσβη που δολοφονείται στην Τουρία από το 1971), επισημαίνει η αρθρογράφος του Al Monitor, Πινάρ Τρεμπλάι, σε δημοσίευμα με τίτλο «Ποιος είναι πίσω από τη δολοφονία του Ρώσου διπλωμάτη στην Άγκυρα;».
Όπως αναφέρεται, εξετάζεται το δεδομένο ο 22χρονος Μεβλούτ Μερτ Αλτιντάς – ο δολοφόνος- να ήταν Γκιουλενιστής ο οποίος προσποιήθηκε τον τζιχαντιστή. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να σημειωθεί πως ο Καρλόφ ήταν ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος/ συνομιλητής από πλευράς της Ρωσίας στην Τουρκία, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους τον Νοέμβριο του 2015.
Ο Αλτιντάς επέλεξε την ιδανική στιγμή και χώρο για την εκτέλεση, με τουλάχιστον 100 άτομα παρόντα, πολλά εκ των οποίων δημοσιογράφοι, με αποτέλεσμα την καταγραφή του συμβάντος σε βίντεο. Είχε τη «σκηνή» όλη δική του και άρχισε να απαγγέλλει έναν στίχο από ένα γνωστό «νασίντ» (ποίημα) της αλ Κάιντα στα αραβικά, που μεταφράζεται ως «είμαστε αυτοί που υπακούμε στο κάλεσμα της τζιχάντ». Τα αραβικά του ήταν δυσνόητα, κάτι που δείχνει, όπως γράφει η αρθρογράφος, πως είχε απλά αποστηθίσει (και ίσως με δυσκολία) τον στίχο και να τον συνεχίσει μέσα στην αναταραχή της στιγμής. Μετά φώναξε «Αλλάχ ακμπάρ» και γύρισε στα τούρκικα, λέγοντας «μην ξεχνάτε το Χαλέπι, μην ξεχνάτε τη Συρία. Αν δεν είναι ασφαλείς οι πόλεις μας, δεν θα έχετε ασφάλεια». Είπε στους φρουρούς να κάνουν πίσω και συνέχισε πως δεν θα πιανόταν ζωντανός.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι εμφανή: Ποιος ήταν ακριβώς και τι ήταν αυτό που τον ώθησε να κάνει κάτι τέτοιο; Αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών και ασφαλείας στην Άγκυρα ανέφεραν τα εξής: Ο δράστης είχε φοιτήσει σε σχολεία του κινήματος Γκιουλέν για χρόνια (υπενθυμίζεται πως η Τουρκία αποδίδει την απόπειρα πραξικοπήματος στο κίνημα). Επίσης, πολλοί φιλογκιουλενιστές χρήστες των social media έσπευσαν να προβούν στην εκτίμηση πως ήταν μέλος της Τζαμπχάτ Φατάχ αλ Σαμ ή κάποιου άλλου παρακλαδιού της αλ Κάιντα στη Συρία. Ακόμη, οι τουρκικές αρχές διαπίστωσαν πως είχε πάρει δύο ημέρες άδεια τον Ιούλιο, που άρχιζαν την ημέρα του πραξικοπήματος του Ιουλίου. Επιπρόσθετα, οι περισσότεροι συμμαθητές του από την ακαδημία και οι επικεφαλής του είχαν είτε απολυθεί είτε φυλακιστεί ως φερόμενα μέλη του κινήματος Γκιουλέν.
Προφανώς και τίθεται το ερώτημα πώς είναι δυνατόν, με όλα αυτά, να ήταν ακόμα εν ενεργεία, δεδομένων των μαζικών εκκαθαρίσεων από την κυβέρνηση Ερντογάν. Ανώτερος αξιωματούχος είπε στο Al Monitor πως «δεν έχουμε ακόμα τελειώσει με τις επιχειρήσεις μας κατά της οργάνωσης Γκιουλέν...δεν έχουμε φτάσει σε κάθε μέλος».
Άλλοι αξιωματούχοι είπαν πως έρευνες στο σπίτι και τις ηλεκτρονικές συσκευές του αποκαλύπτουν πως είχε πολλά αντίγραφα εκδόσεων του κινήματος Γκιουλέν, καθώς και ότι επικοινωνούσε με διάφορους χρήστες μέσω ByLock, μιας κρυπτογραφημένης εφαρμογής που χρησιμοποιείται από τα μέλη της οργάνωσης- ενώ δεν βρέθηκε σύνδεση με τζιχαντιστικό δίκτυο. Είχε παρακολουθήσει κάποια βίντεο μερικές ημέρες πριν την επίθεση, ίσως στο πλαίσιο της προετοιμασίας του να φανεί τζιχαντιστής. Πέρα από αυτό, σήκωσε τον αριστερό του δείκτη όταν φώναζε «Αλλάχ ακμπάρ», κάτι που, όπως αναφέρεται, δεν κάνουν ούτε οι πρωτάρηδες τζιχαντιστές, καθώς η ένωση με τον Αλλάχ (ταουχίντ) συμβολίζεται με υψωμένο τον δεξί δείκτη. «Τουλάχιστον στο βίντεο, σε ένα εξασκημένο μάτι, ο Αλντιντάς φαίνεται δήθεν τζιχαντιστής».
Ακόμη, οι τουρκικές υπηρεσίες είχαν πιάσει έντονη επικοινωνιακή δραστηριότητα σχετικά με ρωσικές επιθέσεις κατά Τσετσένων μετά τις 13 Δεκεμβρίου- όταν το BBC είχε παίξει θέμα για φερόμενες εκτελέσεις Τσετσένων μαχητών στην Τουρκία, στις οποίες οι τουρκικές αρχές έκαναν τα «στραβά μάτια». «Μήπως ήταν αυτή μια απάντηση από το βαθύ κράτος για να δείξει στους Τσετσένους πως η Τουρκία δεν τους έχει “πουλήσει”;».
Ακόμη, το Al Monitor μίλησε με τον Μουράτ Οζέρ, πρόεδρο της ΜΚΟ Imkander, ο οποίος βοήθησε τον ανταποκριτή του BBC το καλοκαίρι στο συγκεκριμένο θέμα. Όπως είπε, ήταν περίεργος γιατί το κομμάτι δημοσιεύτηκε μετά από μήνες, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είχαν βελτιωθεί. Κατά τον Οζέρ, «η Ρωσία έχει προβεί σε κτηνωδίες κατά των Τουρκμένων και στο Χαλέπι, καθώς και σε άλλες περιοχές της Συρίας το περασμένο έτος. Αν αυτή η επίθεση είχε λάβει χώρα τότε, τότε θα μπορούσαμε να συζητήσουμε ισλαμιστικό κίνητρο...αλλά τώρα, με την Τουρκία και τη Ρωσία να έχουν φτάσει σε συμφωνία για το Χαλέπι, σχεδόν παρακάμπτοντας το Ιράν, γιατί να το κάνει αυτό ένας ισλαμιστής;».
Ο Οζέρ, όπως και κάποιοι άλλοι ισλαμιστές στην Τουρκία, δεν πιστεύει πως ο δράστης ήταν ισλαμιστής, ενώ η ιδέα πως πίσω από την επίθεση βρίσκονταν Τσετσένοι ισλαμιστές μέχρι τώρα δεν έχει βρει στήριγμα. Ακόμη, οι τουρκικές αρχές αποτελούν επίσης αίνιγμα: Γκιουλενιστής πιλότος κατέρριψε το ρωσικό μαχητικό τον Νοέμβριο του 2015, ενώ η Τουρκία και η Ρωσία πλησίαζαν σε συμφωνία για την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Τώρα παρατηρείται παρόμοιο μοτίβο: Μια επίθεση λαμβάνει χώρα καθώς επιτυγχάνεται κατάπαυση του πυρός, με τον Τούρκο ΥΠΕΞ να ετοιμάζεται να πάει στη Μόσχα.
Πέραν αυτών, υπογραμμίζεται, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς για τα κενά ασφαλείας που επέτρεψαν τη δολοφονία ενός πρέσβη στην καρδιά της Άγκυρας. Κάποια μέλη του κυβερνώντος ΑΚΡ έφτασαν στο σημείο να κατηγορήσουν τον ίδιο τον νεκρό ότι δεν είχε φροντίσει να έχει επαρκή συνοδεία ασφαλείας. Ωστόσο, πέρα από Ισραηλινούς και Αμερικανούς διπλωμάτες, και περιστασιακά Τούρκους πολιτικούς, όλοι οι άλλοι κινούνται στην Άγκυρα χωρίς σωματοφύλακες.
Για το συγκεκριμένο event, Τούρκοι αξιωματούχοι είπαν στο Al Monitor πως η Ρωσία είχε νοικιάσει τον χώρο, και αξιωματούχοι από την Τσανκάγια, την κεντρική περιοχή της Άγκυρας, είχαν προβεί στις απαιτούμενες ετοιμασίες. Ωστόσο, δεν ενημέρωσαν το υπουργείο Εσωτερικών. Άοπλοι φρουροί έκαναν στοιχειώδεις ελέγχους ταυτότητας, τους οποίους ο δράστης πέρασε με ευκολία, δείχνοντας την πραγματική του ταυτότητα. Αν είχε υπάρξει τέτοια ενημέρωση, ίσως το συμβάν να είχε αποφευχθεί, σημειώνεται.
Κλείνοντας, η αρθρογράφος θέτει το ζήτημα του θανάτου του δράστη από τα πυρά των αστυνομικών. «Τον σκότωσαν αμυνόμενοι, ή ήθελαν να τον εμποδίσουν να μιλήσει; Οι τουρκικές αρχές πιστεύουν πως αυτοί οι αστυνομικοί αποτελούν το κλειδί, και υποψιάζονται πως είναι Γκιουλενιστές».
Τα «περίεργα» της θέσης και των κινήσεων του αστυνομικού
Σε μια σειρά από επισημάνσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του αστυνομικού προβαίνει ο Αλέξανδρος Νίκλαν, σύμβουλος θεμάτων ασφαλείας και blogger της HuffPost Greece, σε ανάρτησή του στο Facebook: Όπως σημειώνει, βάσει των δεδομένων της εικόνας, «είναι άξιο απορίας πώς στον χώρο υπάρχει μόνο ένας αστυνομικός συνοδείας (ο εκτελεστής) και δεν υπάρχει ο "καθρέφτης" του. Σε μια αποστολή μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρή καθώς φυλάσσεται ξένος διπλωμάτης που έχει και υψηλό ρίσκο (Διότι είναι Ρώσος άρα και εν δυνάμει στόχος)».
«Οι κινήσεις του αστυνομικού στο παρασκήνιο δηλώνουν νευρικότητα. Η στάση του αστυνομικού είναι πάντα πρόσωπο προς το πλήθος για να προλαβαίνει κάποια κίνηση. Ο συγκεκριμένος δεν ενδιαφερόταν (προφανώς) εξ ου και κοίταζε εικόνες και ό,τι άλλο... αν υπήρχε "καθρέφτης" θα το είχε αντιληφθεί. Στην κίνηση του για να πυροβολήσει ο εκνευρισμός είναι έκδηλος καθώς 9 βολές από τις 11 που βρήκαν στόχο, δηλώνουν πάθος και όχι ψυχραιμία εκτελεστή. Ο εκτελεστής θα ρίξει πιθανά 2 ή 3 και μετά θα στραφεί γύρω του για να δει αν υπάρχουν άλλοι που τον απειλούν. Ο συγκεκριμένος άδειασε γεμιστήρα πάνω στον πρέσβη και έβαλε καινούριο και μόνο τότε στράφηκε στο περιβάλλον χωρίς καν να ελέγχει ... απλά φώναζε και κοίταζε προς τις κάμερες».
Όσον αφορά στα περί σύνδεσης με την αλ Κάιντα, τα χαρακτηρίζει «παράδοξα»: «Σύμφωνα με την Τουρκική αστυνομία στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του βρέθηκαν στοιχεία που τον συνδέουν με Γκιουλέν και Αλ Κάιντα. Θα μου επιτραπεί να πω οτι αυτό είναι τουλάχιστον παράδοξο, καθώς σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου δεν κουβαλάς ότι έχεις για να σε ενοχοποιήσει, πόσο μάλλον όταν είσαι αστυνομικός σε αποστολή και ξέρεις ότι μπορεί να τα δει κάποιος. Αυτό μάλλον «φύτεμα» μοιάζει παρά αληθινό στοιχείο».
«Εστιάζω επίσης στο γεγονός πώς σε ένα τόσο νεαρό της ηλικίας ( 22 ) ο εκτελεστής πήρε μια τόσο σημαντική αποστολή που είναι να συνοδεύσει ξένο διπλωμάτη σε μια χρονική στιγμή που η Τουρκία έχει εμφανή προβλήματα ασφαλείας. Δεύτερον είναι πώς συνήθως , σε όλες τις χώρες, όσοι κινούνται για να κάνουν συνοδεία ελέγχονται εξονυχιστικά για το ποιοι είναι και τι κάνουν. Αν λοιπόν ο συγκεκριμένος είχε όντως διασυνδέσεις που τον είχαν ριζοσπαστικοποιήσει προφανώς και θα είχε εντοπιστεί. Η τελευταία πληροφορία είναι επίσης πώς είχε κανονικά άδεια εκείνη την ημέρα από καθήκον αλλά παρόλα αυτά ζήτησε ο ίδιος ( !!! ) και του επετράπη να συνοδεύσει τον πρέσβη από την διοίκηση. Τώρα σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας και οτι δεν είχε κάποιο υψηλό βαθμό, μάλλον προκαλεί απορίες γιατί έγινε αποδεκτό το αίτημα του και μάλιστα σε καιρούς που το σύστημα της Τουρκίας δεν εμπιστεύεται εύκολα στελέχη σε σώματα των δυνάμεων της χώρας».