Πιο Brexit δεν γίνεται: Πρόταση σφραγίσματος της Σήραγγας της Μάγχης (ακόμα και) με πυρηνική βόμβα σε παλιά βρετανικά έγγραφα

Πιο Brexit δεν γίνεται: Πρόταση σφραγίσματος της Σήραγγας της Μάγχης (ακόμα και) με πυρηνική βόμβα σε παλιά βρετανικά έγγραφα
A new high-speed Eurostar e320 train leaves the Channel Tunnel in Coquelles, near Calais, northern France, October 20, 2015. REUTERS/Pascal Rossignol/File Photo
A new high-speed Eurostar e320 train leaves the Channel Tunnel in Coquelles, near Calais, northern France, October 20, 2015. REUTERS/Pascal Rossignol/File Photo
Pascal Rossignol / Reuters

Ενώ οι συζητήσεις για το Brexit και την πορεία που θα ακολουθηθεί μέχρι την υλοποίησή του δίνουν και παίρνουν, και οι κουβέντες περί Γιβραλτάρ έχουν προκαλέσει έντονη ρητορική από τη βρετανική πλευρά, σε δημοσίευμα του Independent αναφέρεται πως, σε παλιά κυβερνητικά έγγραφα (άλλοτε απόρρητα, που βρίσκονται στα εθνικά αρχεία της Μ. Βρετανίας) περιλαμβάνεται η πρόταση οριστικού και αμετάκλητου σφραγίσματος της Σήραγγας της Μάγχης με...πυρηνική βόμβα, χωρίς να ενημερωθεί η γαλλική πλευρά, προκειμένου να αποκοπεί πέρα από κάθε αμφιβολία η οδική αυτή σύνδεση με την ευρωπαϊκή ήπειρο (!).

Σημειώνεται πως τα συγκεκριμένα σχέδια είναι προγενέστερα της ίδιας της υλοποίησης του συγκεκριμένου εγχειρήματος, που άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με το τούνελ να αρχίζει να λειτουργεί το 1994. Ωστόσο, παρόμοια σχέδια και προτάσεις υπήρχαν από πολλά χρόνια πριν, και, ως γνωστόν, όταν υπάρχει μια έστω θεωρητική πρόταση, πολύ συχνά υπάρχουν και οι σχετικές προτάσεις - «αντίμετρα» («Plan B»).

Το σχέδιο περί πυρηνικής έκρηξης στο τούνελ προτάθηκε από μια σειρά στελεχών της κυβέρνησης και αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων, και σε αυτό – σύμφωνα με τον Independent- αναγνωριζόταν πως θα υπήρχε μια αναμενόμενη «παράπλευρη ζημία» στο Κεντ (και προφανώς στο Πα-ντε-Καλέ στην άλλη πλευρά της Μάγχης). Ωστόσο, τονιζόταν πως ένα πυρηνικό όπλο θα ήταν 100% αποτελεσματικό όσον αφορά στην πλήρη κατάρρευση ενός τέτοιου τούνελ.

Βεβαίως, όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, επρόκειτο για άλλες εποχές – και το έγγραφο με την πρόταση, που συντάχθηκε πριν καν φτιαχτεί το τούνελ, ανάγεται σε μια περίοδο που υπήρχε ο φόβος μιας γενικευμένης σύρραξης με τη Σοβιετική Ένωση, οπότε και το τούνελ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως δίοδος για τις σοβιετικές δυνάμεις. Παράλληλα ωστόσο ήταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την ενωμένη Ευρώπη, οπότε αυτοί που συνέταξαν την επιστολή από το υπουργείο Άμυνας στο υπουργείο Μεταφορών τον Μάρτιο του 1969 υπογράμμιζαν πως ιδέες καταστροφής του τούνελ με εκρηκτικά θα έπρεπε να παραμείνουν απόρρητες.

Όπως σημειώνεται, η πρώτη αναφορά περί χρήσης πυρηνικής βόμβας με τέτοιο σκοπό ανάγεται στον Νοέμβριο του 1959, όταν είχε τεθεί πρόταση δημιουργίας ενός τέτοιου τούνελ: Το υπουργείο Άμυνας σημείωνε πως: «η ανάπτυξη πυρηνικών όπλων έχει καταστήσει το προτεινόμενο τούνελ ευάλωτο σε όλο του το μήκος. Ωστόσο, το τούνελ θα μπορούσε να καταστραφεί για αμυντικούς σκοπούς, αν αυτό ήταν απαραίτητο».

Τα συμβατικά εκρηκτικά δεν ήταν επαρκώς καταστροφικά για να γίνει η δουλειά, όμως: «Το πρόβλημα εδώ» εξηγούσε ο Μάικλ Λέγκε, στέλεχος του υπουργείου Άμυνας τον Φεβρουάριο του 1974, «είναι πως, σύμφωνα με τους μηχανικούς του Channel Tunnel Group, το τούνελ θα έμενα πρακτικά ανεπηρέαστο από μια έκρηξη μεγάλης ισχύος, από τη στιγμή που η ισχύς της θα εκτονωνόταν κατά μήκος του».

«Η εκ των προτέρων δημιουργία χώρων πάνω από την οροφή του τούνελ» πρόσθετε «θα έκανε δυνατή την πρόκληση πτώσεων βράχων που θα μπλόκαραν το τούνελ, αλλά τέτοια εμπόδια θα εκκαθαρίζονταν μέσα σε λίγες ημέρες».

Οι επιλογές γίνονταν όλο και πιο καταστροφικές, αρχίζοντας από τη διακοπή της παροχής ενέργειας και φτάνοντας μέχρι την επιλογή 14, δηλαδή την πλήρη κατάρρευση με πυρηνικό όπλο, που θα ήταν 100% αποτελεσματική.

Ωστόσο, ο Λέγκε παραδεχόταν πως το σχέδιο αυτό θα μετέτρεπε το τούνελ σε ένα πυρηνικό κανόνι μήκους 30 μιλίων, που θα έριχνε προς και τις δύο πλευρές του, προκαλώντας καταστροφές. Επίσης, προειδοποιούσε πως αφ'ενός δεν ήταν βέβαιο αν υπήρχε κατάλληλο όπλο για αυτή τη δουλειά, και αν θα μπορούσε να φτιαχτεί ένα σε αποδεκτό κόστος, ενώ παράλληλα έθετε το ερώτημα: Εάν τα σοβιετικά τεθωρακισμένα έφταναν στο Καλέ χωρίς να έχει λάβει χώρα πυρηνικός πόλεμος, δεν θα επρόκειτο ήδη για «τελειωμένη υπόθεση»;

«Ειλικρινά, αν φτάσουμε ποτέ σε σημείο όπου συμβατικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας φτάσουν στο Καλέ χωρίς πυρηνική αναμέτρηση με στρατηγικά όπλα, τότε νομίζω ότι το θέμα του τούνελ θα είναι ασήμαντο. Η υπεροχή στον αέρα και στη θάλασσα του Συμφώνου της Βαρσοβίας θα είναι επαρκής για εισβολή με άλλα μέσα».

Πάντως, όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα του Independent, όλοι, ανέκαθεν συμφωνούσαν στο ότι δεν θα έπρεπε να ενημερωθεί η γαλλική πλευρά. Ακόμη, όπως σημειώνεται, από τότε που είχε προταθεί για πρώτη φορά ένα τέτοιο τούνελ, το 1802, το εγχείρημα «στοιχειωνόταν από το φάσμα ξένων δραγώνων (έφιππου/ιπποκίνητου πεζικού) που βγαίνουν καλπάζοντας από το έδαφος στο Κεντ», είχε παραδεχτεί το υπουργείο Μεταφορών το 1971- παρεμπιπτόντως, η πρώτη ιδέα, του Γάλλου μηχανικού Αλμπέρ Ματιέ Φαβιέρ, είχε απορριφθεί λόγω του φόβου της εισβολής του Ναπολέοντα. Ο ανιψιόςκαι κληρονόμος του Ναπολέοντα, Ναπολέων ο Τρίτος, έκανε παρόμοια πρόταση το 1865, η οποία άρεσε στη βασίλισσα Βικτώρια (που υπέφερε από ναυτία στη θάλασσα) - αλλά όχι στην επικεφαλής της κυβέρνησης, λόρδο Πάλμερστον, «που προτιμούσε τις κανονιοφόρους από τα τούνελ» (και δεν καταλάβαινε από ναυτίες και τέτοια), και σε άλλες σημαίνουσες προσωπικότητες της εποχής.

Η πρόταση επανεμφανίστηκε το 1929, αλλά πάλι υπήρξαν αντιδράσεις, με έναν απόστρατο ναύαρχο μάλιστα να προειδοποιεί πως ένα τούνελ θα προκαλούσε ζημιά στη βρετανική ναυτιλία και στο έμψυχο δυναμικό του Βασιλικού Ναυτικού. Το 1949, Βρετανοί αξιωματικοί για πρώτη φορά φάνηκαν να βλέπουν θετικά το σχέδιο, ως μέσο γρήγορης ενίσχυσης των βρετανικών δυνάμεων που θα πολεμούσαν κατά των Σοβιετικών στον Ρήνο σε περίπτωση σύγκρουσης με την ΕΣΣΔ. Το 1968 τέθηκε το θέμα της πρόσφατα επιβεβαιωθείσας θεωρίας της απομάκρυνσης των ηπείρων (που θα μπορούσε, υποστηριζόταν, να προκαλέσει ζημιές σε ένα τέτοιο τούνελ) ,και το 1975 ανακοινώθηκε πως η βρετανική κυβέρνηση εγκατέλειπε το εγχείρημα λόγω υψηλού κόστους (πάντως είχαν υπάρξει προτάσεις για να πλημμυριστεί το τούνελ, σε περίπτωση ανάγκης- άλλωστε κάτι τέτοιο είχε προτείνει και ο Ουΐνστον Τσώρτσιλ το 1914).

Με τα πολλά, τα έργα άρχισαν το 1988 και η κανονική λειτουργία άρχισε το 1994. Όσον αφορά στο τι σχεδιασμοί υπάρχουν σήμερα: «Σε ερώτηση για το αν η κατασκευή του τούνελ περιελάμβανε σχέδια για την αχρήστευσή του σε περίπτωση εισβολής, εκπρόσωπος του Eurotunnel απάντησε: “πάντα υπήρχε στρατιωτική διάσταση, αλλά δεν μπορώ να σας δώσω περισσότερες πληροφορίες για το τι σχέδια μπορεί να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν”. Επικοινωνήσαμε με το υπουργείο Άμυνας. Όταν ο Independent ρώτησε εάν οι επιλογές περιλαμβάνουν πυρηνική βόμβα, η αντίδραση ήταν δυνατά γέλια. Φαίνονταν αληθινά» αναφέρεται στο δημοσίευμα.

Δημοφιλή