Νίκη με άρωμα ήττας για την Άνγκελα Μέρκελ, εκτόξευση της εθνικιστικής, λαϊκιστικής δεξιάς, δυσκολίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού και κρίση στο στρατόπεδο των σοσιαλδημοκρατών: ποια είναι τα πρώτα διδάγματα που πρέπει να κρατήσουμε από τις γερμανικές εκλογές και ποιες είναι οι μελλοντικές προκλήσεις.
Διαβάστε αναλυτικά:
Η ήττα της Μέρκελ παρά τη νίκη
Η καγκελάριος κέρδισε μαζί με το κόμμα της τις εκλογές και οδεύει προς τέταρτη θητεία. Όμως το σκορ των χριστιανικών ενώσεων CDU/CSU, ανάμεσα στο 32,7% και 33,3%, σύμφωνα με τις προβλέψεις, είναι το χειρότερο που έχει καταγράψει ποτέ η γερμανική χριστιανοδημοκρατία. Μέχρι σήμερα, η χειρότερη εκλογική επίδοση καταγράφηκε το 2009 (στο ξέσπασμα της κρίσης) με 33,8%.
Κατά συνέπεια, η Άνγκελα Μέρκελ απέτυχε στον στόχο που το κόμμα της είχε θέσει, να φθάσει στο 40% τουλάχιστον. Αυτό κινδυνεύει να τροφοδοτήσει στους κόλπους των CDU και CSU τις επικρίσεις για τον κεντρώο προσανατολισμό της πολιτικής της. Αυτό θα περιπλέξει επίσης σοβαρά τις διαδικασίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού σε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο.
Ο συνασπισμός Τζαμάικα
Ο συνασπισμός Τζαμάικα είναι από τα επικρατέστερα σενάρια για την επόμενη ημέρα. Πρόκειται για την κυβερνητική συνεργασία μεταξύ CDU/CSU, Φιλελεύθερων (FDP) και Πρασίνων και πήρε το ευφυέστατο όνομα της τα χρώματα των τριών κομμάτων (μαύρο, πράσινο και κίτρινο). Μετά την ανακοίνωση του exit poll, ο ηγέτης του FDP δήλωσε ανοικτός σε συνομιλίες, θέτοντας θέμα αλλαγής πορείας, ενώ οι Πράσινοι είπαν ότι θα εξετάσουν εάν υπάρχει κοινό έδαφος για συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις.
Γιατί αυτός ο συνασπισμός; Γιατί με τα αποτελέσματα αυτά, τέθηκε τέλος στον μεγάλο συνασπισμό με τους σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι, έχοντας καταγράψει το χειρότερο σκορ στη μεταπολεμική ιστορία τους, ανάμεσα στο 20% και το 21%, ανακοίνωσαν αμέσως ότι θα περάσουν στην αντιπολίτευση.
Μία συμμαχία χριστιανικών ενώσεων και των φιλελεύθερων του FDP (που συγκεντρώνει γύρω στο 10%) θα ήταν η φυσικότερη εξέλιξη. Αλλά τα ποσοστά τους δεν επαρκούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Μοναδική λύση, η διεύρυνση προς τους Πράσινους, εξέλιξη που θα είναι πρωτοφανής σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι η σημαντική διάσταση απόψεων ανάμεσα στους Πράσινους, από τη μία πλευρά, και τους φιλελεύθερους, αλλά και την συντηρητικότερη πτέρυγα της πολιτικής οικογένειας της Μέρκελ από την άλλη. Το θέμα του προγράμματος εντοπίζει και ο αναλυτής του LSE, Julian Göpffarth.
Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης μπορεί να διαρκέσουν μέχρι το τέλος του έτους. Και ορισμένα μέσα ενημέρωσης φθάνουν μέχρι και στη διατύπωση της πρόβλεψης για διεξαγωγή νέων εκλογών εάν δεν καρποφορήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Ο συνασπισμός «Τζαμάικα» είναι το μόνο βιώσιμο σενάριο, σύμφωνα με γράφημα του Guardian. Λαμβάνοντας υπόψη πως το SPD δεν θα συμμετάσχει ξανά σε συνασπισμό με το CDU-CSU, η μόνη συνεργασία που μπορεί να πετύχει η Μέρκελ είναι με το FDP και τους Πράσινους.
Σημαντική ή όχι λεπτομέρεια, οι περισσότεροι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν φαίνεται να εγκρίνουν τον συνασπισμό «Τζαμάικα». Όπως αναφέρει η FAZ, το 31% των ψηφοφόρων του CDU/CSU συμφωνεί με έναν τέτοιο κυβερνητικό συνασπισμό, ενώ θετική άποψη έχει το 42% των ψηφοφόρων του FDP και το 38% των ψηφοφόρων των Πράσινων. Όμως στο σύνολο του εκλογικού σώματος, μόλις το 23% εγκρίνει έναν τέτοιο κυβερνητικό συνασπισμό.
Σκληρή δεξιά στην Μπούντεσταγκ
«Μέρκελ, η μητέρα του AfD», γράφει το κύριο άρθρου του Spiegel. Είτε συνέβαλε είτε όχι στην άνοδο του κόμματος με την εισδοχή άνω του ενός εκατομμυρίου προσφύγων, η Άνγκελα Μέρκελ ετοιμάζεται να μείνει στην ιστορία ως η καγκελάριος που δεν μπόρεσε να εμποδίσει την είσοδο της εθνικιστικής δεξιάς στη γερμανική βουλή και μάλιστα με ποσοστό μεγαλύτερο από το αναμενόμενο. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία λαμβάνει άνω του 13% σύμφωνα με τις προβλέψεις και μπορεί να ελπίζει σε σχεδόν 90 έδρες. Εάν και αποτελεί μέρος του πολιτικού τοπίου στην Ευρώπη εδώ και χρόνια, η παρουσία στο γερμανικό κοινοβούλιο μίας εθνικιστικής και λαϊκιστικής δεξιάς, που κάνει καμπάνια για το τέλος της μεταμέλειας για τις φρικαλεότητες του Τρίτου Ράιχ, σπάει ένα ταμπού στη Γερμανία. Εκτός του θέματος των μεταναστών, το AfD επωφελείται από την άνοδο των κοινωνικών ανισοτήτων και της επισφάλειας στην αγορά εργασίας, παρά το χαμηλό ποσοστό της ανεργίας. Αυτά τα θέματα έδωσαν ώθηση και στην αριστερά του Die Linke, που λαμβάνει ένα 9%.
Ποια πολιτική κατεύθυνση;
Από τον πολιτικό προσανατολισμό του νέου κυβερνητικού συνασπισμού θα εξαρτηθούν οι μελλοντικές επιλογές της Γερμανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο. Τα διεθνή θέματα ήταν σχεδόν απόντα από την προεκλογική εκστρατεία, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο. Θρονιασμένη στη σταθερότητά της, σε βαθμό που να αποκαλείται «μεγάλη Ελβετία», η Γερμανία θα είναι παρά ταύτα υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει σειρά διεθνών προβλημάτων σε έναν κόσμο αναστατωμένο εξαιτίας της παρουσίας του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και λόγω του Brexit.
«Η Γερμανία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με αλλαγές που έρχονται από αλλού, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις έρχονται σε αντίθεση με τον παραδοσιακό προσανατολισμό της προς ανατολάς, αλλά και με την παραδοσιακή συμμαχία της με τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μία απότομη αλλαγή», θεωρεί ο Ζαν-Ντομινίκ Τζουλιάνι, πρόεδρος του Ιδρύματος Robert Schuman.
(Με πληροφορίες από AFP, Guardian, LSE, FAZ)