Η ψευδαίσθηση της πολυπολικότητας στην ισορροπία ισχύος

Η επιρροή των ΗΠΑ δείχνει να λαμβάνει μορφή σαν αυτή που είχε αναφέρει ο Μπους πριν την εισβολή σε Ιράκ. «Είστε μαζί μας ή εναντίον μας». Μέχρι στιγμής η παρουσία Τραμπ σε ΝΑΤΟ έφερε σημαντικές αλλαγές και πιέσεις προς τους υπόλοιπους, ενώ έφερε και συμβόλαια 350 δισ. δολαρίων περίπου σε πολεμικό εξοπλισμό από Σ. Αραβία. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ σχεδόν επιβάλλουν την ισχύ των Κούρδων στη Μέση Ανατολή, ενώ παράλληλα εξουδετερώνουν το Ιράν και την Τουρκία με απομονωτισμό και άλλα μέσα, στην περιοχή, επειδή εναντιώθηκαν.
JUNG YEON-JE via Getty Images

Είναι αρκετό το διάστημα που διαβάζω για θεωρίες πολυπολικότητας και το πώς τελικά έχει αλλάξει η ισορροπία ισχύος στον πλανήτη.

Προσωπική μου άποψη είναι πως πρόκειται καθαρά για ψευδαίσθηση. Θα το τεκμηριώσω με πολύ απλά σημεία αναφοράς για να μην κουράσω με όρους που απλά θα δυσκολέψουν την ανάγνωση.

Μύθος 1ος. Οι ΗΠΑ δεν διατηρούν την ισχύ που είχαν.

Οι ΗΠΑ βρέθηκαν όντως σε ένα διπλωματικό και γεωπολιτικό backstep κυρίως επειδή η προεδρία Ομπάμα αναλώθηκε σε ένα θεωρητικό παιχνίδι σκακιέρας με proxies states και τη χρήση πληροφορίας ως πρώτο μέσο επιβολής. Η αλήθεια είναι όμως πως για να επιβληθείς χρειάζεται και η ωμή ισχύ (hard power) και σε αυτό ομολογουμένως ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ απέτυχε οικτρά.

Οι ΗΠΑ όμως ποτέ δεν έχασαν στρατιωτική ισχύ (δεν είχαν κάποια στρατιωτική ήττα) ούτε φυσικά έχασαν σε επιρροή. Ακόμα και εν καιρώ Ομπάμα, αρκούσε μια προτροπή του για να σπεύσουν προς συμμόρφωση οι υπόλοιπες χώρες. Θυμίζω το θέμα της Ελλάδος και το χρέος σε σχέση με τις ενέργειες της Μέρκελ.

Μύθος 2ος. Οι χώρες «δελφίνοι» για το κενό ισχύος μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ΗΠΑ.

Οι χώρες που προσπαθούν να βρούν χώρο επιρροής σε επίπεδο υπεδύναμης είναι οι Ρωσία και Κίνα. Εξ αυτών εκείνη που έχει περισσότερη πιθανότητα να κάνει κάτι, είναι η Κίνα για μένα, κυρίως γιατί διαθέτει βιομηχανία ισχυρή αλλά και εξαγωγικό προιόν σε πολλά επίπεδα και οχι μονοδιάστατο, όπως η Ρωσία με την ενέργεια.

Και οι δύο χώρες όμως δεν μπορούν να κινηθούν με την ίδια ισχύ σε όλο τον κόσμο, όπως θα κάνουν στην πέριξ αυτών γεωγραφική περιοχή. Είναι σημαντικό κάποιος να δει πως τόσο το Κρεμλίνο όσο και το Πεκίνο, μπορεί να διαθέτουν αρκετή ισχύ, ας πούμε σε Βαλτική και Ειρηνικό αντίστοιχα, δεν μπορεί όμως κάποιος να το πει αυτό για περιοχές όπως η Νότιος Αμερική ή στην περιοχή του Κόλπου... ή ακόμα και στην Ευρασία. Αντίθετα σε αυτές τις περιοχές οι ΗΠΑ είναι εμφανώς εκεί, συν το οτι τόσο στον Ειρηνικό όσο και στην Βαλτική πάλι έχουν έντονη παρουσία.

Μύθος 3ος. Οι ΗΠΑ πάσχουν οικονομικά.

Είναι προφανές πώς πρόκειται για αστείο. Μια χώρα που ελέγχει την δική της οικονομία με την FED ΒΑΝΚ και την ίδια στιγμή διατηρεί την ικανότητα συναλλαγής πετρελαίου/αερίου σε δολάριο είναι προφανές πως το παραπάνω στερείται λογικής. Πόσο μάλλον όταν οι ΗΠΑ εδώ και λίγα χρόνια δηλώνουν και 95% πλήρη κάλυψη εσωτερικής ζήτησης ενέργειας με δικά της αποθέματα. (FT.com)

Σε όλο αυτό τώρα θα πρέπει να προστεθούν μερικά σημεία ακόμα που είτε διαφεύγουν από τις σημερινές επικεφαλίδες, είτε σκοπίμως αγνοούνται, ειδικά μετά την ανάληψη προεδρίας Τραμπ.

Σημείο Α. Οι ΗΠΑ εκκίνησαν νέο πρόγραμμα R&D για τον πολεμικό τους τομέα που θα φτάσει σύμφωνα με Τραμπ περίπου τα 500 δισ. δολάρια (Forbes.com). Η πολεμική βιομηχανία και η σχετική τεχνολογία πάντοτε αποτελούσε σημείο αναφοράς για τις ΗΠΑ. Μια τέτοια ώθηση στην ανάπτυξη της προφανώς και θα μεγεθύνει το χάσμα μεταξύ των υπολοίπων.

Σημείο Β. Η επιρροή των ΗΠΑ δείχνει να λαμβάνει μορφή σαν αυτή που είχε αναφέρει ο Μπους πριν την εισβολή σε Ιράκ. «Είστε μαζί μας ή εναντίον μας». Μέχρι στιγμής η παρουσία Τραμπ σε ΝΑΤΟ έφερε σημαντικές αλλαγές και πιέσεις προς τους υπόλοιπους, ενώ έφερε και συμβόλαια 350 δισ. δολαρίων περίπου σε πολεμικό εξοπλισμό από Σ. Αραβία. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ σχεδόν επιβάλλουν την ισχύ των Κούρδων στη Μέση Ανατολή, ενώ παράλληλα εξουδετερώνουν το Ιράν και την Τουρκία με απομονωτισμό και άλλα μέσα, στην περιοχή, επειδή εναντιώθηκαν. Η μόνη περίπτωση να υπάρχει κάποια επικοινωνία είναι με την Ρωσία, αλλά ακόμα και εκεί γίνεται στο πλαίσιο της αποδοχής από το Κρεμλίνο πώς δεν θα παίξει πρωτεύον ρόλο στα πλανητικά δρώμενα. Φυσικά το Κρεμλίνο αντιδρά όμως δεν φαίνεται να το κάνει σε ευθεία αντιπαράθεση.

Σημείο Γ. Οικονομία... Είναι ένα σημείο αναφοράς που επιμελώς δεν επισημαίνεται από τα ΜΜΕ. Οι ΗΠΑ μετά τη δήλωση για flat taxation σε επιχειρήσεις σε πολύ χαμηλό ποσοστό, βλέπουν δείκτες οικονομίας να ανεβαίνουν και δείκτες ανεργίας να κατεβαίνουν. Είναι σημαντικό δε, να ειπωθεί, πως οι ΗΠΑ έχουν δώσει ανάσα ζωής σε εσωτερική βιομηχανία που έχει ξεκινήσει προσλήψεις ακόμα και σε εξειδικευμένο προσωπικό με υψηλούς μισθούς. Θα δείξει τώρα πώς θα σχηματίσει το κομμάτι της υγείας που είναι γόρδιος δεσμός.

Σημείο Δ. Υπηρεσίες πληροφορίας. Όσοι διαβάζουν αναφορές και δημοσιεύματα, βλέπουν πώς ο Λευκός Οίκος επιχειρεί μια πράξη ξηλώματος αρκετών που δεν συμβαδίζουν με την πολιτική του. Τυπικά είναι στο δικαίωμα της κυβέρνησης να το κάνει. Πρακτικά δημιουργεί προβλήματα. Παρόλα αυτά, οι υπηρεσίες σε επίπεδο διαχείρισης και όχι διεύθυνσης φαίνεται πώς επανακάμπτουν και τυγχάνουν σεβασμού πλέον σε αντίθεση με την προηγούμενη προεδρία και στελέχη της.

Έχοντας τώρα στο μυαλό τα παραπάνω και παρατηρώντας τις διαφορές ισχύος των ΗΠΑ με τους υπολοίπους μεμονωμένα, μπορεί κάποιος να δει πως πολυπολικότητα επί της ουσίας δεν υπήρξε ποτέ. Υπήρξε ένα κενό ισχύος προσωρινό που καλύφθηκε από κάποιες δυνάμεις. Οι ΗΠΑ τώρα με τη νέα προεδρία περνάει αναταράξεις λόγω της αμφισβητούμενης προσωπικότητας του Τραμπ, όμως επί της ουσίας η παρουσία του απελευθέρωσε αρκετές δυνάμεις («γεράκια» τις αποκαλούν αρκετοί) που ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι αυτή την υποχώρηση της Ουάσιγκτον στον πλανήτη.

Αυτή ακριβώς η αντίδραση είναι που διατηρεί και τη μεγάλη απόσταση μεταξύ των άλλων που αναζητούν την θέση τους στον χάρτη ισχύος. Αυτό που μένει είναι να δούμε αν το παιχνίδι ισχύος θα περιλαμβάνει και ευθεία αμφισβήτηση, καθώς μέχρι στιγμής οι περισσότεροι στέκονται σε δηλώσεις απέναντι σε πράξεις των ΗΠΑ (π.χ. απειλές από Ρωσία σε Μ. Ανατολή κατά αεροσκαφών των ΗΠΑ) αλλά την κρίσιμη στιγμή δεν κλιμακώνουν.

Μια κλιμάκωση που θα προκαλέσει τον ισχυρότερο πάντα έχει δύο καταλήξεις. Είτε θα πληγώσει βαριά τον ισχυρότερο και θα τον εκθρονίσει από τη θέση του, δίνοντας και αφορμή/αιτία και στους άλλους να επιχειρήσουν εναντίον του, είτε ο ισχυρότερος θα ισοπεδώσει τον υποψήφιο και οι άλλοι θα γυρίσουν πίσω στις θέσεις τους. Το θέμα είναι ποιος θα προκαλέσει... Η ιστορία από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα έχει δείξει πως ο ισχυρότερος εννέα στις δέκα φορές κυριαρχεί.

Αναδημοσίευση από www.geopolitics.com.gr

Δημοφιλή