Το φαινόμενο Trump και το τι σημαίνει για την υφήλιο είναι κάτι που ήδη προβληματίζει αρκετούς. Ήδη βαφτίζεται ακροδεξιός, επικίνδυνος, υπερβολικός και αλαζονικός. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Οι χαρακτηρισμοί προέρχονται κυρίως από ανθρώπους που γνωρίζουν ελάχιστα περί της Αμερικανικής πολιτικής και αγνοούν κάτι εξαιρετικά βασικό για αυτή την χώρα. Το γεγονός πώς ο Πρόεδρος εκεί εκφράζει τους θεσμούς και τις τακτικές μιας στρατηγικής που σχεδιάζεται από αυτούς σε βάθος χρόνου. Είναι δηλαδή μια χώρα που με την αλλαγή προσώπου εξουσίας δεν διαλύεται ο κρατικός ιστός και το σύνολο των διευθυντών και αξιωματούχων, όπως γίνεται στην Ελλάδα. Αντίθετα τα ανώτερα στελέχη διανύουν συγκεκριμένες χρονικές θητείες που δίνουν το περιθώριο σχεδιασμών ενώ παράλληλα με ειδικές δικλείδες ασφαλείας (check & balance) προστατεύουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση από ατασθαλίες, από τον μικρότερο υπάλληλο ως και τον πρώτο πολίτη της χώρας που είναι ο Πρόεδρος.
Να φτάσουμε τώρα και στην οπτική του θέματος. Όποιος παρακολουθεί το πώς ψηφίζουν οι Αμερικανοί θα γνωρίζει πώς ελάχιστα τους ενδιαφέρει εκείνη την στιγμή πώς θα το δει ο Ρώσος, ο Κινέζος, ο Τούρκος, ο Έλληνας κτλ... δεν τους ενδιαφέρει. Ψηφίζουν, όπως και πρέπει, με μόνο γνώμονα την προσωπική τους κατάσταση αλλά και το εσωτερικό της χώρας, όσον αφορά πολιτικές που προστατεύουν την καθημερινότητά του. Το τρίπτυχο Gas, Work, Security (συντάξεις, υγεία, ασφάλεια) είναι κάτι που αποτελεί θεμέλιο κάθε σκέψης τους. Αν αυτά τεθούν σε κίνδυνο όπως και έχει γίνει το τελευταίο διάστημα, τότε θα αντιδράσουν.
Οι πολιτικές Ομπάμα που δεν απέδωσαν όσον αφορά την υγεία, η διάλυση του 401Κ, η μείωση αισθήματος ασφάλειας με μετανάστες και τζιχαντιστές... όλα έπαιξαν τον ρόλο τους. Αυτά είδε το επιτελείο Trump που δεν είδε η Clinton και ήρθε η επιλογή του. Και αυτό φαινόταν ήδη μήνες τώρα, για αυτό και το είχα αναφέρει σε σχετικό άρθρο παλαιότερα, ακόμα και αν οι περισσότεροι αδυνατούσαν να πιστέψουν κάτι τέτοιο.
Έχοντας τώρα αυτά κατά νου, θα παραθέσω μερικά στοιχεία όπως τα διέκρινα κατά την διαδικασία των εκλογών και θα ρισκάρω κάποιες σκέψεις μελλοντικές, καθώς αυτή την στιγμή δεν έχουμε κανένα δείγμα πολιτικής του Trump, οπότε ουδείς ουσιαστικά γνωρίζει τι ακριβώς θα πράξει ο ίδιος.
1. Ο Trump βγήκε διότι όπως ανέφερα, είναι κάποιος που εκφράζει την οργή και αγανάκτηση του μέσου πολίτη που δεν διαθέτει πρόσβαση σε υπηρεσίες και παροχές ενός κράτους, που κατά ουσία δεν τον σέβεται. Χρησιμοποίησε την οργή που αρνείται το σύστημα να δει σε όποια χώρα. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι προνόμιο των ΗΠΑ... υπάρχει σχεδόν σε όλο τον κόσμο και οι μέσοι πολίτες που κατηγορούνται για τα πάντα και για όλα τα λάθη άλλων (για πολιτική, μεταναστευτικό, οικονομία κτλ. ) είναι ήδη σε κατάσταση αντίδρασης.
2. Ο νέο-εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, αντιπροσωπεύει τον κρυφό φόβο της Ευρώπης και κάθε πολιτικού σχήματος και προσώπου οπού θεωρεί τον ελιτισμό προνόμιο. Όχι τόσο σαν προσωπικότητα και παρουσία, αλλά σαν σημείο αναφοράς που θα προκαλέσει ένα ντόμινο εξελίξεων σε όλο τον κόσμο. Ο ίδιος, έδωσε την εικόνα πως θα λειτουργεί με ένστικτο σαν ικανός επιχειρηματίας με απρόβλεπτες τακτικές (όχι όμως με την πολιτική ικανότητα). Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα σε τεχνοκράτες της ΕΕ που θα έχουν από την μια τον Putin και τον Erdogan με εξίσου απρόβλεπτες τακτικές... και από την άλλη πλέον τον Trump. Παράλληλα ο ίδιος θα αποτελεί σαφές πρότυπο πράξεων και για όμοιους πολιτικούς σχηματισμούς σε Ευρώπη που ήδη στρέφονται προς τα εκεί, όχι αδικαιολόγητα. Ακόμα και αν οι πολιτικές ιδεολογίες τους δεν είναι όμοιες, η εκλογή του συγκεκριμένου προέδρου επειδή μοιάζει αντί-συστημική, τους εκφράζει και το χρησιμοποιούν.
3. Η αντίδραση πρέπει να θεωρείται δεδομένη και για ΕΕ που έχει προβληματίσει με την εμμονή της σε θέματα που θίγουν την ικανότητα επιβίωσης του πολίτη, έχοντας ως κύριο σημείο εστίασης την λιτότητα και το μεταναστευτικό. Η συνολική εικόνα της κατάστασης γίνεται ακόμα πιο προβληματική όταν η ηγεσία της ΕΕ παραμένει σε μια κατάσταση κώφωσης για αυτά τα θέματα προκαλώντας ακόμα περισσότερο τις αντιδράσεις του μέσου Ευρωπαίου πολίτη. Το όλο σκηνικό είναι παραπάνω από όμοιο με αυτό που είχαν σε ΗΠΑ εδώ και αρκετό καιρό.
4. Ο Trump δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως άτομο εκτός συστήματος. Ένας άνθρωπος που λειτούργησε και λειτουργεί μέσα στα χρηματιστήρια και είχε επαφές με όλο το πολιτικό σύστημα (ακόμα και με τους Clinton) μάλλον το αντίθετο θα έλεγα ότι είναι. Όμως έχει την διορατικότητα ως επιχειρηματίας να διακρίνει τις κατάλληλες στιγμές για να πετύχει αυτό που θέλει. Έτσι και εδώ στις ΗΠΑ διάλεξε μια στιγμή που ουδείς ικανός εμφανιζόταν στο προσκήνιο, ενώ ο μέσος Αμερικανός είχε πλέον μπουχτίσει να δέχεται πιέσεις από την «βίαιη πολιτική ορθότητα» της πολιτικής ελίτ και αντέδρασε.
Ειδικότερα όταν η άλλη εκλογική/πολιτική επιλογή του ήταν μια επιστροφή στο παρελθόν στο πρόσωπο της Clinton που έφερε πολέμους, ενώ στην πορεία προστέθηκαν και εθνικά σκάνδαλα που την απαξίωσαν ακόμα περισσότερο. Ουδείς Αμερικανός θέλει πρόεδρο που να μην εμπιστεύεται σε θέματα ασφαλείας. Αυτό όποιος το αγνοεί, δεν έχει καμία ιδέα για το τι συμβαίνει σε αυτή την χώρα. Ο πατριωτισμός ακόμα και για τους διαφωνούντες με τακτικές μάχης στην απέναντι όχθη, είναι βασικός πυρήνας πολιτικής νοοτροπίας αλλά και Αμερικάνικης καθημερινότητας. Καλύτερο επιχείρημα από το ότι ακόμα και εντός του κόμματος των Δημοκρατικών συσπείρωσε μόνο το 65 με 70% των μελών δεν υπάρχει.
5. Η πολιτική ηγεσία Trump θα αμβλύνει τις τοποθετήσεις και πολιτικές της ακραίας αντιπαράθεσης αλλά θα παραμείνει σκληρή στο μεταναστευτικό, γιατί εκεί έχει το χαμηλότερο πολιτικό κόστος και το μεγαλύτερο κέρδος. Θα καταργήσει επίσης και το Obamacare καθώς και αυτό δεν έχει πείσει κανέναν. Όλα αυτά είναι περισσότερο πολιτικό κέρδος για τον ίδιο παρά κοστοβόρα. Θα ικανοποιήσει έτσι σε πρώτη φάση τον μέσο Αμερικανό. Στην εξωτερική πολιτική σίγουρα θα δοκιμάσει συνεργασία με Ρωσία που το θεωρώ θετικότατο σημάδι... αλλά ουδείς μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη.
Σκεπτόμενος όλα αυτά θα έλεγα πώς δε μπορεί κανείς να περιμένει την ίδια πολιτική «περσόνα» που ήταν προ εκλογών με αυτή που θα μπει στο οβάλ γραφείο. Αυτό θα γίνει υποχρεωτικά καθώς το ίδιο το σύστημα των ΗΠΑ και ειδικότερα εντός της κυβέρνησης θα φέρει προσαρμογή στα υπάρχοντα δεδομένα και δεν θα αφήσει περιθώρια... αν πάντα φυσικά θέλει ο Trump να έχει ομαλή διακυβέρνηση και να μην συγκρουσθεί με το ίδιο του το κόμμα, που κατέχει πλέον την ισχύ σε όλους τους θεσμούς.
6. Ελλάδα: Πρέπει να γίνει κατανοητό πως οι ΗΠΑ κινούνται με στρατηγική και όχι με δράσεις στο γόνατο. Η Ελλάδα δεν το έχει αυτό και νιώθει εξαρτημένη από κάθε απόνερο που μετατοπίζει έστω και ελάχιστο την πορεία της. Αυτό δημιουργεί ανασφάλειες και σε λάθος εκτιμήσεις. Ο Trump θα δοκιμάσει να βοηθήσει το θέμα, αλλά με άγαρμπο τρόπο. Εκεί αν η Ελλάδα δεν θέλει να ακολουθήσει λόγω ιδεολογικών αγκυλώσεων, θα βρεθεί στη θέση που ονομάζουν στο εξωτερικό ως dead weight. Η ανικανότητα ανταπόδοσης επενδύσεων και αξίας θα οδηγήσει και σε απαξίωση του θέματος από ΗΠΑ ή σε μια πολύ βίαιη και υποχρεωτική ώθηση.
7. Τουρκία: Εδώ θα υπάρξει θέμα σοβαρό. Τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ κοιτούν να προσεγγίσουν την Άγκυρα γιατί έχουν διαφωνίες και την θέλουν ως πρόσθετο ατού ισχύος και επιβολής διαθέσεων. Αν όμως υπάρξει σημείο προσέγγισης μεταξύ τους, η Τουρκία χάνει τη διαπραγματευτική ισχύ της και θα δοκιμάσει πολλές πιέσεις ως ότου συμμορφωθεί με τις επιταγές των ισχυρών. Είναι λογικό πως όταν δύο ισχυροί τα βρίσκουν αλλά έχουν ένα ταραχοποιό στοιχείο να προκαλεί... θα το βγάλουν εκτός. Ειδικά αν έχουν ήδη μοιράσει τα θέματα με συμφέροντα τρόπο. Η ιστορία διδάσκει σε αυτό το σημείο.
8. ΗΠΑ: Το αφήνω τελευταίο για τον μόνο λόγο, ότι είναι κάτι που θέλει ειδική αναφορά. Οι ΗΠΑ από τις αρχές του 20ού αιώνα αποτελούν ως χώρα το πρότυπο διπλωματίας, πολιτισμού, δράσεων και πράξεων για ένα και μόνο λόγο... αποτελούν πλανητική υπερδύναμη που βασίστηκε σε ένα κράμα αρχών της αρχ. Ελλάδος, της Ρώμης και της Μεγ. Βρετανίας. Όλο αυτό αναπτύχθηκε και έτρεξε από τον πρόεδρο Wilson σαν πρότυπο στρατηγικής. Οι τακτικές όμως και οι μεθοδεύσεις πάνω στο δόγμα realpolitik έγιναν από τον Roosevelt. Όλο αυτό το λειτούργησε και το εφάρμοσε ο Reagan που θεωρήθηκε ο πιο επιτυχημένος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Reagan θυμίζω πως είχε δεχτεί ακριβώς τις ίδιες επιθέσεις στην εκλογή του, αν και μετέπειτα χαρακτηρίστηκε ως ο πιο επιτυχημένος που πέρασε τα τελευταία χρόνια από τον θώκο.
Οι χρονικές συγκυρίες μοιάζουν αρκετά επίσης. Τότε η ΕΣΣΔ είχε αρχίσει και έδειχνε σημεία φθοράς ενώ παράλληλα ξεκινούσε το όραμα της Παγκόσμιας Τάξης που θα προσέφερε ειρήνη και ομαλότητα. Μια ολική πολιτική αλλαγή δηλαδή, ενώ και εντός ΗΠΑ, τα πράγματα ήταν σε αρκετή ταραχή. Η προσωπικότητα του «ηθοποιού» όπως τον αποκαλούσαν είχε και τότε πολώσει πάρα πολύ τον κόσμο... σε σημείο να γίνει και δολοφονική απόπειρα εναντίον του.
Στην σημερινή χρονική στιγμή και πάλι η Ρωσία είναι σε φθορά οικονομική, ενώ και ο Putin αν και διατηρεί την ισχύ του, ο ίδιος έχει μικρό χρονικό διάστημα μέχρι το 2018 και μόνο, με κάποιο αυταρχικό διάταγμα μπορεί να επεκτείνει την παραμονή του. Εντός ΗΠΑ υπάρχει και πάλι πρόβλημα ομαλότητος ενώ παράλληλα το όραμα της παγκοσμιοποίησης έχει κλονισθεί αρκετά αφού τίποτα δεν έχει προκύψει ως επιτυχία που να πείθει τον μέσο πολίτη πώς θα είναι προς όφελος του. Το αντίθετο θα έλεγα.
Μένει να φανεί τώρα αν το ίδιο πρότυπο θα εφαρμοστεί από Trump καθώς ακολουθεί τουλάχιστον κατά δηλώσεις το ίδιο τρίπτυχο που είχε πει τότε και ο Reagan... ΗΠΑ, Εθνική ανωτερότητα, Θεσμοί πάνω από όλα. Σε κάθε περίπτωση όπως είπα και στην αρχή, η κατάσταση στη χώρα της αστερόεσσας δε θα φανεί πριν την ημέρα της ορκωμοσίας στα τέλη Ιανουαρίου του 2017.
Αναδημοσίευση από geopolitics.com