Η Διδακτική Ιστορία μιας Ισπανικής Κυβίστησης

Η ισπανική εφημερίδα El Pais αναφέρθηκε στην πιθανότητα πλήρους μεταστροφής της καταλανικής ηγεσίας, χρησιμοποιώντας την ελληνική λέξη «κωλοτούμπα» προκειμένου να περιγράψει την πιθανολογούμενη αλλαγή πορείας πολλών από τους οπαδούς της ανεξαρτησίας. Για λόγους εντοπιότητας, πάντως, θα ήταν ίσως πιο εύκολο οι Ισπανοί δημοσιογράφοι να κατέφευγαν σε ένα παράδειγμα από τη σχετικά πρόσφατη πολιτική ιστορία της δικής τους πατρίδας.
STR New / Reuters

Το πρόσφατο «δημοψήφισμα» που διεξήχθη στην Καταλωνία (σε εισαγωγικά λόγω του εκτός των ορίων της ισπανικής συνταγματικής νομιμότητας χαρακτήρα του) έχει δρομολογήσει καταιγιστικές εξελίξεις. Το ερώτημα που πλανάται είναι εάν η Καταλωνία θα καταστεί τελικά ανεξάρτητο κράτος, όπως είχαν υποσχεθεί οι διοργανωτές του «δημοψηφίσματος».

Τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει μία ανεξάρτητη Καταλωνία είναι τόσο πολλά, ώστε εκφράζονται αμφιβολίες εάν η απόσχιση από την Ισπανία θα προχωρήσει. Όμως, πόσο εύκολο μπορεί να είναι για όσους έθεσαν σε κίνηση μια τέτοια διαδικασία να κάνουν εκ των υστέρων πίσω χωρίς να εξαφανιστούν πολιτικά;

Η ισπανική εφημερίδα El Pais αναφέρθηκε στην πιθανότητα πλήρους μεταστροφής της καταλανικής ηγεσίας, χρησιμοποιώντας την ελληνική λέξη «κωλοτούμπα» προκειμένου να περιγράψει την πιθανολογούμενη αλλαγή πορείας πολλών από τους οπαδούς της ανεξαρτησίας. Για λόγους εντοπιότητας, πάντως, θα ήταν ίσως πιο εύκολο οι Ισπανοί δημοσιογράφοι να κατέφευγαν σε ένα παράδειγμα από τη σχετικά πρόσφατη πολιτική ιστορία της δικής τους πατρίδας.

Τον Μάιο του 1982 η Ισπανία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ. Είχαν περάσει σχεδόν επτά χρόνια από το θάνατο του Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μετάβαση της χώρας από τη δικτατορία στη δημοκρατία. Τη συμφωνία ένταξης υπέγραψε η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Λεοπόλντο Κάλβο-Σοτέλο παρά τις έντονες αντιδράσεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος υπό τον Φελίπε Γκονθάλεθ. Οι Σοσιαλιστές δήλωναν αντίθετοι στη συμμετοχή της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ και υπόσχονταν ότι, εφόσον γίνονταν κυβέρνηση, θα διενεργούσαν δημοψήφισμα, προκειμένου ο ισπανικός λαός να αποφανθεί επί του ζητήματος.

Μόλις πέντε μήνες αργότερα, στις 28 Οκτωβρίου 1982, οι Σοσιαλιστές θριάμβευσαν στις εθνικές εκλογές. Πήραν ποσοστό 48,1% και εξασφάλισαν ευρύτατη πλειοψηφία στη νέα Βουλή, όπου κατέλαβαν σχεδόν το 60% των εδρών: οι επιδόσεις αυτές εξακολουθούν να αποτελούν ακατάρριπτο ρεκόρ στη μεταδικτατορική πολιτική ιστορία της Ισπανίας. Ο Γκονθάλεθ έγινε ο πρώτος σοσιαλιστής πρωθυπουργός μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η δέσμευση για το δημοψήφισμα με θέμα τη θέση της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ παρέμενε σε ισχύ. Ωστόσο, οι μήνες περνούσαν και το δημοψήφισμα δεν προκηρυσσόταν.

Τελικά η υπόσχεση τηρήθηκε μόλις την άνοιξη του 1986, όταν πια η Ισπανία βάδιζε προς νέες εκλογές, μιας και είχε σχεδόν συμπληρωθεί η τετραετής θητεία της Βουλής. Το δημοψήφισμα προκηρύχθηκε για τις 12 Μαρτίου 1986. Το ερώτημα στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν με ένα ναι ή ένα όχι οι Ισπανοί ψηφοφόροι ήταν κάπως παράξενα διατυπωμένο: «Κατά τη γνώμη σας, πρέπει η Ισπανία να συνεχίσει να αποτελεί μέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας βάσει των όρων που έχει συμφωνήσει η εθνική Κυβέρνηση;». Η επίμαχη λέξη «ΝΑΤΟ» δεν υπήρχε πουθενά, παρά μόνο υπονοείτο μέσω της χαλαρότερης διατύπωσης περί «Ατλαντικής Συμμαχίας», ενώ η αναφορά σε «όρους» άφηνε μεγάλα περιθώρια ερμηνείας. Ακόμα πιο αξιοσημείωτη ήταν η τοποθέτηση της κυβέρνησης Γκονθάλεθ.

Μολονότι ως αντιπολίτευση οι Σοσιαλιστές είχαν αντιταχθεί με πάθος στην ένταξη της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ, στο δημοψήφισμα υποστήριξαν την παραμονή σε αυτό. Η στάση τους υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, το οποίο απέβη με ποσοστό σχεδόν 57% υπέρ της παραμονής. Στις εκλογές που διεξήχθησαν τρεις μήνες αργότερα, ο ισπανικός λαός κάθε άλλο παρά αποδοκίμασε την κυβίστηση. Οι Σοσιαλιστές επικράτησαν και πάλι με μεγάλη διαφορά: έλαβαν 44,1% των ψήφων και ο Γκονθάλεθ σχημάτισε τη δεύτερη κατά σειρά κυβέρνησή του. Θα ακολουθούσαν ακόμα δύο διαδοχικές εκλογικές νίκες, το 1989 και το 1993. Έτσι, ο Γκονθάλεθ παρέμεινε επί σχεδόν 14 συναπτά χρόνια πρωθυπουργός της Ισπανίας, σημειώνοντας έτσι ακόμα ένα αξεπέραστο μέχρι σήμερα ρεκόρ.

Υπήρχε, πάντως, τουλάχιστον ένα επιφανές στέλεχος των Σοσιαλιστών που θα ένιωσε κάπως πιο άβολα από τα υπόλοιπα λόγω της κυβίστησης του κόμματός του. Κι αυτό γιατί λίγα χρόνια νωρίτερα, πριν από τις εκλογές του 1982, είχε δημοσιεύσει μια μπροσούρα με τον εύγλωττο τίτλο «50 λόγοι για να πούμε όχι στο ΝΑΤΟ» - αξιοσημείωτο επίτευγμα, διότι χρειαζόταν ασφαλώς μεγάλη προσπάθεια για να σκεφτεί κάποιος 50 διαφορετικούς λόγους για να πει όχι σε οποιοδήποτε ερώτημα.

Το όνομα του συγγραφέα ήταν Χαβιέ Σολάνα. Η μεταστροφή του μετά το δημοψήφισμα του 1986 θα πρέπει να ήταν απόλυτα ειλικρινής, αν αναλογιστούμε ότι τον Δεκέμβριο 1995 έγινε γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, αξίωμα το οποίο διατήρησε για σχεδόν τέσσερα χρόνια. Προφανώς, μαζί με την ανάληψη των νέων καθηκόντων εγκαταλείφθηκε και κάθε αναφορά στις παλιές του απόψεις περί «αμερικανικού ιμπεριαλισμού», ιδίως μάλιστα αφότου επί των ημερών πραγματοποιήθηκαν οι ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί στη Γιουγκοσλαβία λόγω των γεγονότων του Κοσσυφοπεδίου.

Ποιος είπε ότι οι (ισπανικές) «κωλοτούμπες» δεν επιβραβεύονται;

Δημοφιλή