Πώς η οικονομική κρίση μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για την ανάπτυξη μιας επιχείρησης; Και δη μιας επιχείρησης στην Ελλάδα, της οποίας η εμπορική δραστηριότητα είναι η έκδοση βιβλίων; Πώς ένας επιχειρηματίας, ακριβώς επειδή είναι Έλληνας, μπορεί να αντιπαρέλθει την υποβόσκουσα καχυποψία των ξένων συναδέλφων του όσον αφορά την αξιοπιστία του και τη συναλλακτική του συμπεριφορά; Και πώς ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός μπορεί να συνομιλήσει επάξια με τον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο πολιτισμό; Για ποιον λόγο να επενδύσει ένας ξένος εκδότης στη μετάφραση και την έκδοση σύγχρονων ελληνικών έργων στη γλώσσα της χώρας του;
Αυτά ήταν και τα πρωτεύοντα ερωτήματα με τα οποία ήρθα αντιμέτωπη ως εκδότρια στις ομώνυμες εκδόσεις, όταν κλήθηκα, ειδικά με την επιβολή των capital controls στην Ελλάδα, τον Ιούνιο του 2015, να λάβω δραστικά μέτρα προκειμένου να αποφύγω την όποια συρρίκνωση της επιχείρησής μου, λόγω έλλειψης ρευστότητας στην αγορά και κάμψης του αγοραστικής κίνησης, διατηρώντας αμείωτη ωστόσο την ποιότητα των εκδόσεών μας και το υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στον αναγνώστη.
Η κρίση στον χώρο του βιβλίου, και εν γένει του πολιτισμού στην Ελλάδα, άρχισε να αχνοφαίνεται από το 2008. Σταδιακά, οι κρατικές επιχορηγήσεις προς τους εκδότες μειώθηκαν. Σήμερα, οι όποιες οφειλές του δημοσίου προς τους ιδιώτες καθυστερούν πολύ στην αποπληρωμή τους, γεγονός που επιβαρύνει τον ιδιωτικό τομέα αρκετά, αν συνυπολογίσει κανείς την υπερφορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, κατά το πλείστον μικρομεσαίων, την αδυναμία πρόσβασης στην τραπεζική χρηματοδότηση - παράγοντες όλοι που εξαντλούν τη ρευστότητα της αγοράς. Προκειμένου για τον χώρο του βιβλίου, οι δυσμενείς συνέπειες είναι ακόμη πιο εμφανείς, εξαιτίας και της ολοένα και πιο χαμηλής αναγνωσιμότητας.
Σήμερα λοιπόν, περισσότερο από ποτέ, η στροφή προς τις ξένες αγορές είναι επιτακτική ανάγκη, και όχι μόνο στον εκδοτικό χώρο. Φυσικά, η εξωστρέφεια δεν αποτελεί μόνο μια βασική επιχειρηματική στρατηγική που πρέπει να εδράζεται στο τετράπτυχο: γνώση της διεθνούς αγοράς-επαγγελματισμός-επιμονή-ανταγωνιστικά και καλά προϊόντα, αλλά αποτελεί και μια πολιτισμική αναγκαιότητα, γιατί, στις μέρες μας, περισσότερο από ποτέ, έχουμε ανάγκη να βρούμε έναν δίαυλο επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών με τους άλλους λαούς. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η οικονομική κρίση μάς αφύπνισε και έστρεψε την προσοχή μας έξω από τα σύνορα της χώρας.
Τίς πταίει για την υπάρχουσα κατάσταση στη χώρα; Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα πολυετών κακών χειρισμών και κοινωνικών συμπεριφορών. Ένας επιχειρηματίας όμως δεν επιτρέπεται να μένει προσκολλημένος στο τίς πταίει, αλλά να ανακαλύπτει τρόπους να υπερβαίνει τα όποια εμπόδια και να διαμορφώνει τις συνθήκες εκείνες που, σε πρώτο στάδιο, θα του εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της επιχείρησής του και, σε δεύτερο στάδιο, την κερδοφορία της.
Στην προσπάθειά του όμως αυτή, ο Έλληνας επιχειρηματίας συχνά αντιμετωπίζεται με κάποια, δικαιολογημένη ως κάποιον βαθμό, δυσπιστία, που μπορεί να αγγίζει, κάποτε, και τα όρια της απαξίωσης. Κατά την άποψή μου, το χειρότερο δεινό όλων είναι η διάδοση μιας καθολικά στρεβλής εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό. Ωστόσο, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα υπάρχουν καλοί και κακοί επιχειρηματίες. Και υπάρχουν πολλοί Έλληνες επιχειρηματίες με όραμα και, όπως προείπα, υψηλό το αίσθημα ευθύνης απέναντι στον καταναλωτή τους.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προηγούμενα, θεώρησα ότι η οικονομική κρίση και η παρεπόμενη δημοσιότητα, ακόμα και αρνητική, της Ελλάδας στο εξωτερικό, ήταν μια άριστη ευκαιρία που είχα στο χέρια μου να βγάλω, κατά το μέρος που με αφορά, μια άλλη εικόνα της χώρας μου και της επιχειρηματικότητάς της προς τα έξω. Με λίγα λόγια, θέλησα να δώσω στην οικονομική κρίση ένα θετικό πρόσημο.
Στην ιστορική αυτή καμπή για την Ελλάδα, όπου η χώρα έχει παραλύσει σε πολλούς τομείς, ο Πολιτισμός είναι ουσιαστικά και ο χώρος στον οποίον η πατρίδα μας παράγει ακατάπαυστα και δημιουργικά και στον οποίον θα έπρεπε και δικαιωματικά να επενδύει, ως γενέτειρα του θεάτρου και κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού.
Σκοπός του project είναι να καταδείξει ότι η ελληνική δραματουργία δεν τελειώνει στην ελληνική τραγωδία και κωμωδία και στα έργα των Σοφοκλή, Αισχύλου, Ευριπίδη και Αριστοφάνη.
Η βασική δραστηριότητα του εκδοτικού μας οίκου, πέραν των πολύτομων ανθολογιών-γραμματολογιών ελληνικής ποίησης και πεζογραφίας, έργων που διδάσκονται στις φιλολογικές σχολές της Ελλάδας και αποτελούν βιβλιογραφική πηγή σε όλες τις νεοελληνικές έδρες του εξωτερικού παγκοσμίως, είναι η έκδοση θεατρικών έργων, ελληνικών και παγκόσμιων. Είμαστε οι επίσημοι εκδότες των Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος και φιλοξενούμε στο συγγραφικό ενεργητικό μας τις σπουδαιότερες φωνές της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας.
Λίγο καιρό, λοιπόν, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων στην Ελλάδα, επισκέφτηκα στο Λονδίνο τις εκδόσεις Oberon και Nick Hern. Με τον Nick Hern γνωριζόμασταν ήδη, γιατί είχαμε πρόσφατα εκδώσει το εξαιρετικό βιβλίο του Peter Brook The quality of mercy. Σκοπός του ταξιδιού μου ήταν να τους προτείνω μια Συλλογή Σύγχρονων Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων στην αγγλική γλώσσα. Τους είχα ήδη στείλει μια πλειάδα αξιόλογων έργων μεταφρασμένων στα αγγλικά. Ενδιαφέρον είχαν δείξει και οι Methuen & Methuen. Κλείσαμε όμως συμφωνία με τον Oberon, και, εδώ και δύο μήνες, κυκλοφορεί σε όλον τον αγγλόφωνο κόσμο η Oberon Anthology of Contemporary Greek Plays. Μια συλλογή που φιλοξενεί κείμενα πέντε σημαντικών σύγχρονων ελλήνων δραματουργών (Λένας Κιτσοπούλου, Νίνας Ράπη, Χαράλαμπου Γιάννου, Άκη Δήμου, Γιάννη Μαυριτσάκη), δύο γυναικών και τριών αντρών, τα οποία καλύπτουν σχεδόν όλα τα είδη του θεάτρου: λυρικό δράμα, υπαρξιακό μονόλογο, μαύρη κωμωδία, πολυπρόσωπο δράμα.
Μια συλλογή για την οποία είμαι ιδιαίτερα περήφανη, καθώς για πρώτη φορά εκδίδονται σε αυτοτελή μορφή και στην πιο ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο, την αγγλική, έργα Σύγχρονων Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Νιώθω, μάλιστα, την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά και από εδώ την εμπιστοσύνη που μας έδειξαν οι εκδόσεις Oberon, οι οποίες διέκριναν ότι η προσπάθειά μας δικαιούνταν επάξια μια θέση στη σειρά «Oberon Modern Playrights».
To project αυτό τιτλοφορείται «Greek Theatre Travels Abroad», και αυτή τη στιγμή κείμενα των πιο σημαντικών Σύγχρονων Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη του κόσμου. Σκοπός του project είναι να καταδείξει ότι η ελληνική δραματουργία δεν τελειώνει στην ελληνική τραγωδία και κωμωδία και στα έργα των Σοφοκλή, Αισχύλου, Ευριπίδη και Αριστοφάνη. Η Ελλάδα αποτέλεσε τη γενέτειρα του Θεάτρου στη Δύση με τα ανυπέρβλητα αυτά έργα, αλλά, μέσα από την παράδοση των έργων αυτών, καλλιέργησε μια ευρύτερη ελληνική θεατρική παιδεία. Κάτι αντίστοιχο, συμβαίνει και με τον Σαίξπηρ στην Αγγλία, του οποίου τα έργα διαβάζονται και θα διαβάζονται για πάντα από αναγνώστες σε όλον κόσμο. Έτσι, και ο ελληνικός πολιτισμός ήταν και θα είναι πάντα άρρηκτα συνδεδεμένος με τον χώρο του θεάτρου.
Σήμερα, λοιπόν, η Ελλάδα προσμετρά πολλούς αξιόλογους δραματουργούς, των οποίων το έργο, ακόμα και όταν αφορμάται από ένα προσωπικό βίωμα ή μια ελληνική πραγματικότητα, κλείνει μέσα του μια καθολικότητα, και είναι ικανό και έτοιμο να συνομιλήσει με τον ξένο αναγνώστη, από όποια χώρα κι αν προέρχεται αυτός.
Κλείνοντας, θα έλεγα ότι το όραμα και ο στόχος μου είναι να αλλάξω την εικόνα των ξένων για τη σημερινή Ελλάδα, μέσα από την προώθηση της Σύγχρονης Ελληνικής Λογοτεχνίας, με έμφαση στον χώρο της Δραματουργίας, έναν χώρο που γνωρίζω καλά και έχει να προσφέρει πολλά.
*Με αφορμή την έκδοση της Oberon Anthology of Contemporary Greek Plays.