Χιονισμένο το «μαγικό βουνό» τέλη Ιανουαρίου, καταχείμωνο όπως πάντα, ρομαντικό, όμορφο. Η σύναξη των ισχυρών που πλανήτη, λέγαμε για το Νταβός πριν κάμποσα χρόνια και το ίδιο ακριβώς ξαναλέμε και τώρα….
Έχει υπάρξει πρόοδος από τότε έως σήμερα;
Κορυφαίος Αμερικανός τραπεζίτης δήλωσε στο φετινό Νταβός «μ’ αρέσουν περισσότερα απ’ όσα δεν μ’ αρέσουν».
Στο κείμενο που ακολουθεί που δημοσιεύθηκε στον Ελευθεροτυπία το 1997, με τίτλο «ο μίστερ κομπιούτερ ψάχνει για νέες μπίζνες (για τον πλουσιότερο άνθρωπο των ΗΠΑ (Μπιλ Γκέιτς)» είχαμε συναντήσει τον Μπιλ Γκέιτς, τον πρόεδρο της GENERAL ELECTRIC, της ERICSON, τον Νομπελίστα λογοτέχνη Σογίνκα...
ΝΟΜΠΕΛΙΣΤΑΣ λογοτέχνης Γιολ Σογίνκα μιλά για τις νέες τεχνολογίες που αλλάζουν τον κόσμο και δηλώνει τις επιφυλάξεις του για τις ανισότητες στο σύγχρονο κόσμο.
Ένας νεαρός έφυγε ταξίδι, ολομόναχος για το Νταβός – Πλατς της Ελβετίας. Μα, το ταξίδι ίσαμε κει πάνω είναι μακρινό. Μπαίνεις σ’ ένα στενόγραμμο σιδηρόδρομο, σ’ ένα μέρος ανεμοδαρμένο κι αρχίζει ένα απότομο κι απόκρημνο ανηφόρισμα, που δε φαίνεται να’ χει στο νου του να τελειώσει κάποτε. Γιατί ο σταθμός βρίσκεται σε μέτριο, ακόμη, ύψος. Μα τώρα δα, αλήθεια, σκαρφαλώνεις για καλά στα ψηλά βουνά, ακολουθώντας ένα δρόμο γιομάτο βράχους, τραχύτητα κι αγριάδα.
Θεοσκότεινα φαράγγια έρχονταν, κι όταν ξαναφαινότανε το φως της μέρας, φαρδιά βάραθρα ανοίγονταν με καστέλια στο βυθό τους. Όσο ανέβαινε κανείς τόσο κι ανοίγονταν μεγαλοπρεπείς όψεις πάνω την ιεροφαντασμαγορική πύργωση του κορυφόκοσμου των Άλπεων κι ύστερα με μια καινούργια στροφή χάνονταν πάλι…
Στο βάθος του τοπίου παρουσιάστηκε μια λίμνη. Τα νερά της ήσανε γκρίζα και τα δάση των πεύκων σκαρφάλωναν, μαύρα, από τους όχτους της ως απάνω στις πλαγιές του βουνού, που την τριγύριζαν. Το τρένο στάθηκε. Ήταν το χωριό του Νταβός.
Έτσι κάπως αρχίζει το «Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν. Έτσι περιγράφει ο Γερμανός νομπελίστας συγγραφέας, στο τέλος του προηγούμενου αιώνα, πριν από τον πρώτο μεγάλο πόλεμο, όπως λέει, το ταξίδι για το Νταβός. Το διάσημο, από τότε, αυτό ελβετικό χωριό στις κορυφές των Άλπεων. Διεθνές κέντρο συναντήσεων και τότε. Αλλά για πολύ διαφορετικούς λόγους απ’ ότι σήμερα: Ήταν εκεί τα καλύτερα σανατόρια του κόσμου. Για τους ασθενείς με την «παγωμένη χλομάδα» στα πρόσωπα.
Ραντεβού Κροίσων κάθε χρόνο.
Τα ίδια αυτά σανατόρια, όπως το «Μπέργκχοφ του Μαγικού Βουνού, που σήμερα είναι ανακαινισμένα και όμορφα τα μεγάλα πολυτελή ξενοδοχεία του Νταβός. Εκεί που φιλοξενούνται οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη, οι μεγάλοι της πολιτικής και του χρήματος. Μια φορά το χρόνο, στο τέλος Ιανουαρίου, το «Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ» του Νταβός, το οποίο οργανώνει, από το 1971 ο καθηγητής Κλάους Σβαμπ.
Φαντασθείτε τι οργανωτικότητα και κυρίως δυναμισμό έχει αυτός ο μικροκαμωμένος άνθρωπος με τα πανέξυπνα μάτια, ο οποίος καταφέρνει και φέρνει στο Νταβός, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, προσωπικότητες απ όλο τον κόσμο. Και μάλιστα πετυχαίνει – αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος του – να «στήνει» και πολιτικά «σόου» διεθνούς ενδιαφέροντος. Όπως το 1988, με την ειρηνευτική ελληνοτουρκική συνάντηση Παπανδρέου – Οζάλ ή και φέτος με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπ. Νετανιάχου, τον αρχηγό των Παλαιστινίων Γ. Αραφάτ και τον πρόεδρο της Αιγύπτου Χ. Μουμπάρακ. Και όλους μαζί με το νέο γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, τον Αφρικανό Κόφι Ανάν. Και φυσικά δεν είναι μόνο πολιτικοί τα μεγάλα αστέρια αυτών των συναντήσεων. Είναι, κυρίως πάμπλουτοι επιχειρηματίες, κολοσσιαίοι οικονομικοί παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν τον παλμό της διεθνούς επιχειρηματικής κοινότητας: Ποιον θέλετε να γνωρίσετε; Τον πρόεδρο της αυτοκινητοβιομηχανίας «Ρενό»; Της «Τζένεραλ Ελέκτρικ»; Της «Μάικροσοφτ», της μεγαλύτερης εταιρίας κομπιούτερ στον κόσμο; Και, και….
Κι έτσι ο πολυμήχανος καθηγητής, εβραϊκής, φυσικά, καταγωγής, ο εμπνευστής του Νταβός Κλάους Σβαμπ πετυχαίνει, όπως λέει και ο ίδιος, έναν ακόμη στόχο: στο Νταβός οικοδομείται η γέφυρα ανάμεσα στις «μπίζνες» και τις κυβερνήσεις.
Γιατί ήρθατε στο Νταβός;
Η αυτονόητη δημοσιογραφική ερώτηση προς τον Μπιλ Γκέιτς.
Μα για «μπίζνες», απαντάει ο πλουσιότερος άνθρωπος της Αμερικής και ίσως, λένε πολλοί, ο πρόεδρος των ΗΠΑ το 2001.
Αν τυχόν τολμήσει κανείς σοβαρά ή αστεία να ρωτήσει «ποιος είναι ο Μπιλ Γκέιτς;» μπορεί και να τον πετάξουν έξω «από το Νταβός»…
Είναι, λοιπόν, μόλις 41 χρονών. Ξεκίνησε 13 χρονών να «παίξει» με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή του. Έτσι κι αλλιώς…. Δεν έπαιρνε και πολύ τα γράμματα. Παράτησε στη μέση το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ποσώς τον ενδιέφεραν οι τυπικές διαδικασίες και τα πτυχία. Πανέξυπνος. Έγινε δισεκατομυριούχος σε χρόνο…. μηδέν.
Δούλευε σκληρά μέρα-νύχτα. Δεν ζούσε παρά για τη δουλειά του. Ίδρυσε, το 1975, τη μεγαλύτερη βιομηχανία ηλεκτρονικών υπολογιστών σ’ όλο τον κόσμο, τη «Microsoft», με μονοπωλιακή θέση στις ΗΠΑ και κάλυψη του 80% της παγκόσμιας αγοράς υπολογιστών. Και όραμα του κυρίου «ψηφιακό μέλλον» είναι οι γρήγορες και φθηνές για τον καθένα τηλεπικοινωνίες. Προσιτές – και οικονομικά και πρακτικά- σε κάθε σπίτι, σε όλους, πλούσιους και φτωχούς.
Τα εξηγεί, όπου σταθεί κι όπου βρεθεί και κυρίως στο βιβλίο του με τίτλο «Πώς να πηγαίνεις μπροστά» (The Road Ahead).
Ο ίδιος μοιάζει κι αυτός με κομπιούτερ! Πώς; Αντιπαθητικός. Κοκκινόξανθος. Ατιμέλητος. Αντικοινωνικός. Με χοντρά γυαλιά μυωπίας. Και δεν δείχνει να έχει συναίσθημα, αν και πρόσφατα απέκτησε μια κόρη. Κι εκεί που πάει κανείς να πιστέψει ότι χαλάρωσε ο άνθρωπος, μαθαίνει πως για να παντρευτεί κανείς τη σημερινή 31χρονη σύζυγό του Μελίντα (λιγνή και μικροκαμωμένη, δεν θα γύριζε κανείς να την κοιτάξει αν δεν ήταν η κυρία Γκέιτς…), έγινε νομικό θέμα στην Αμερική η διαπραγμάτευση του προγαμιαίου τους συμβολαίου. Και για το καινούργιο σπίτι του; Στο Μανχάταν; Ένα παλάτι εκατομμυρίων δολαρίων, με υπερσύγχρονη τεχνολογία. Χωρίς ίχνος, φυσικά, ρομαντισμού ή υψηλής αισθητικής. Αλλά; Κάτι που κάνει πραγματικότητα και ξεπερνάει την επιστημονική φαντασία.
Οι παλιοί είναι αλλιώς
Πολύ πιο προσιτοί, ζεστοί κι ανθρώπινοι είναι οι επιχειρηματίες της παλαιότερης γενιάς, ηλικιωμένοι και έμπειροι. Όπως ο πρόεδρος της «ΠΕΠΣΙΚΟΛΑ», ο Κρεγκ Γουέδερουπ ή ο Στιβ Φορμπς, του παλαιότερου ομώνυμου εκδοτικού οίκου στις ΗΠΑ. Φιλοδοξεί να είναι υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ και το προσπάθησε προσφάτως διεκδικώντας την αρχηγία των Ρεπουμπλικάνων. Την έχασε όμως, από τον Μπομπ Ντόουλ. «Αν την έχε κερδίσει», λένε οι δικοί του, αλλά ανοιχτά και ο ίδιος ο κ. Φορμπς, «θα ήταν αυτός ο σημερινός Αμερικανός πρόεδρος».
Όνειρα….
Να, μπροστά μας και ο πρόεδρος της «Τζένεραλ Ελέκτρικ». Ο Τζον Γουέλτς.
Με την «Τζένεραλ Ελέκτρικ» έχουν συνδεθεί τα παιδικά μας χρόνια. Ένα κλασσικό, θεόρατο, πιο ψηλό από μας ψυγείο «Τζένεραλ Ελέκτρικ» στην κουζίνα του πατρικού σπιτιού…
Του το λέμε και ξεκαρδίζεται στα γέλια. Ξαπλωμένος άνετα στον καναπέ του πολυμελούς ελβετικού ξενοδοχείου, πίνει το ποτό του. Πετάγεται επάνω, ευγενέστατος, άνετος, ο Αμερικανός, μας συστήνει έναν έναν σε όλη τη συντροφιά του και φυσικά στη γυναίκα του Τζέην.
Έχει σπουδάσει χημικός μηχανικός στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης και στο Ιλινόις. Με την «Τζένεραλ Ελέκτρικ» συνδέθηκε το 1960 και από το 1981 είναι πρόεδρός της, έχοντας στην εποπτεία του 216.000 υπαλλήλους.
Πώς τα βγάλατε τα λεφτά; Τον ρωτάω.
Μα εσύ έχεις πλάκα…. μου λέει. Δεν συναντάει κανείς συχνά τέτοιους δημοσιογράφους…
Ούτε ανθρώπους σαν κι εσάς, από τους πλουσιότερους του κόσμου, συναντάμε κι εμείς εύκολα…. Λοιπόν;
Τα λεφτά; Ξεκίνησα από μικρός. Δεν τα βρήκα έτοιμα. Ήμουν μόνος…
Και;
Κοίταξε να δεις. Τα λεφτά για μένα δεν έχουν και τόση σημασία, τώρα πια. Στην αρχή, ναι. Αυτό επιδίωκα. Και το πέτυχα. Τώρα; Αλήθεια λέω. Δεν με πολυνοιάζουν.
Και τι σας νοιάζει;
Έχω την οικογένειά μου…. Τα παιδιά μου.
Ποιο το μυστικό της επιτυχίας;
Ανακάτευα πάντοτε τους ανθρώπους μεταξύ τους. Τους συνεργάτες μου. Όλους. Όποιος είχε ικανότητες. Εσείς από την Ελλάδα, ας πούμε, ο άλλος από την Αυστραλία, από την Αμερική. Κι όλοι πέφταμε στη δουλειά. Χωρίς προκαταλήψεις.
Και γινόμαστε ένα. Κράμα. Θαύμα! Με τις ομοιότητες και τις διαφορές μας.
Διεθνιστής ο κ. Γουέλτς λοιπόν.
Στην προσωπική σας ζωή έχετε φίλους;
Δεν τους βλέπετε; Γύρω μου….
Ναι, αλλά όσοι σας πλησιάζουν, δεν αναρωτιέστε γιατί; Μπορεί για τα λεφτά μόνο.
Μπα. Αυτούς τους καταλαβαίνεις γρήγορα. Και τους κάνεις πέρα…. Δεν είναι πρόβλημα αυτό.
Είστε ευτυχής;
Πως δεν είμαι! Και σου το λέω, δεν καυχιέμαι για όσα έκανα. Έτσι απλά. Μάλιστα.
Η ανθρωπιά ενός νομπελίστα
Φεύγοντας, λίγο αργότερα, απ’ αυτή τη συνάντηση, προτίμησα να μην πάρω αυτοκίνητο. Για να περπατήσω, λίγο στους χιονισμένους δρόμους. Και; Μπροστά μου, πρόσωπο με πρόσωπο, ένας από τους περισσότερο προβεβλημένους επίσημους προσκεκλημένους στο Νταβός.
Ούτε πολιτικός. Ούτε πλούσιος και μεγαλοεπιχειρηματίας. Ούτε μεγαλοεπιστήμονας, γιατί είχε και τέτοιους η διεθνής αυτή συνάντηση. Γιατρούς, κυρίως, καθηγητές της Γενετικής, νευρολόγους, ψυχολόγους, οι οποίοι έδωσαν θαυμάσιες διαλέξεις για το μέλλον της ιατρικής, για τις εξελίξεις στον ανθρώπινο εγκέφαλο, για τη σχέση σώματος και ψυχής, για το σεξ.
Όχι, δεν ήταν ένας απ’ αυτούς.
Αλλά;
Αφρικανός. Ο Γιολ Σογίνκα, συγγραφέας από τη Νιγηρία, άγνωστος σε πολλούς. Με ένα βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας στα χέρια του. Το πήρε το 1986.
Τον σταματάω. Είναι τόσο εύκολο.
Είστε εδώ σε ένα τόσο όμορφο μέρος. Τέλειο, του λέω.
Τέλειο; Από πού κι ως που; Απορεί.
Η φύση είναι πανέμορφη. Το υψόμετρο. Τα χιόνια. Ο ήλιος. Ο μπλε ουρανός. Το χαμόγελο όλων. Όλα λειτουργούν στην εντέλεια… Δεν σας λένε τίποτα αυτά; Δεν μπορεί…
Να σας πω. Όλοι όσοι έχουν έρθει εδώ δεν υποκρίνονται. Ήρθαν για την τσέπη τους. Ή είναι πλούσιοι. Ή θέλουν να γίνουν περισσότερο.
Και γιατί το χρήμα είναι κακό πράγμα στη ζωή μας;
Αν το χρήμα μοιραζόταν ίσα σ’ όλο τον κόσμο, θα ήταν καλό. Και στον Πρώτο και στο Δεύτερο και στον Τρίτο Κόσμο. Όχι, όμως, έτσι άνισα, όπως είναι τώρα….
Κι εσείς προσωπικά γιατί ήρθατε;
Γιατί θέλω να συναντήσω ανθρώπους. Υπάρχουν και αρκετοί διανοούμενοι, εδώ. Κι ακόμη για να μάθω τις τελευταίες εξελίξεις στις νέες τεχνολογίες.
Μα, πολλοί σαν κι εσάς, διανοούμενοι δεν αγαπούν, δεν ταιριάζουν με την υψηλή τεχνολογία. Με τους «κομπιούτερ». Εσάς, σας πάνε;
Δεν είναι δύο πράγματα αντιφατικά. Εχθρικά μεταξύ τους. Αντιθέτως. Τα νέα μέσα επικοινωνίας έχουν πολλά να προσφέρουν στην ανθρωπότητα. Ας πούμε, σήμερα, έδωσα με το INTERNET μια συνέντευξη εναντίον του καθεστώτος, της Νιγηρίας. Και θα φθάσει εκεί. Και το μήνυμά μου θα το μάθουν οι συμπατριώτες μου, τόσο εύκολα.
Μα στην Αφρική δεν έχουν, δυστυχώς να φάνε, λιμοκτονούν, θα έχουν κομπιούτερ;
Μα εκεί αποβλέπουμε. Μπορούν όλα αυτά να γίνονται. Να δώσουμε τα μέσα, ώστε να πάψει να υπάρχει η φτώχια….
Το «ΝΟΜΠΕΛ» άλλαξε τη ζωή σας;
Όχι.
Δεν σας πιστεύω. Είναι δυνατό;
Μέσα μου, σας βεβαιώνω, δεν άλλαξε τίποτα. Είμαι ο ίδιος.
Τι να συγκρίνω τώρα; Αυτά, που είπε ο Αφρικανός συγγραφέας, που περπατούσε μόνος φορώντας, όχι γραβάτα, αλλά ένα αμπέχωνο. Με τον Αμερικανό πάμπλουτο επιχειρηματία, τον Ρόνι Έρικσον, που χόρευε συνέχεια, φορώντας το «παπιγιον» του και το μαύρο σμόκιν του, το Σαββατόβραδο, στο επίσημο «γκαλά» του Νταβός; Κι έλεγε, με άνεση: «Μ’ αρέσει η συνεχής κίνηση. Τα ταξίδια. Η δουλειά. Αυτά είναι τα καύσιμά μου».
Κι όμως και οι δύο πλευρές, και οι δύο ζωές, οι αντιθέσεις συνυπήρξαν στο Νταβός. Θετικό δεν είναι;
