Υπήρξε μία κρίσιμη στιγμή η οποία έδειξε την αλλαγή στάσης του Ερντογάν σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές. Την ώρα που μιλούσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παίρνει το ντοσιέ που είχε μπροστά του και άλλαξε τις καρτέλες που είχε. Ήταν η ένδειξη ότι ακούγοντας τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ένοιωσε ότι πρέπει να αλλάξει και να σκληρύνει την στάση του.
Με την κίνηση αυτή ο Ρ. Τ. Ερντογάν ουσιαστικά ανέτρεψε τις πολλές και πολυεπίπεδες συνεννοήσεις που είχαν προηγηθεί αλλά και τις διαβεβαιώσεις ότι η παρέμβαση του Τούρκου προέδρου θα ήταν «ολιγόλεπτη και με έμφαση στη θετική ατζέντα και από τις δύο πλευρές». Τούρκοι δημοσιογράφοι εκτιμούσαν ότι από την ελληνική πλευρά τέθηκαν πολύ περισσότερα ζητήματα – έγιναν αναφορές ακόμη και στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ, γεγονός που οι ίδιοι το θεωρούσαν «διπλωματικά ασυνήθιστο». Πάντως η ένταση που έφερε ο Ερντογάν δεν φαίνεται να επηρέασε τις συζητήσεις στα κλιμάκια (και στο εμπορικό και στη συνάντηση των επιτελών των στρατηγείων).
Στο πλαίσιο αυτό:
-συμφωνήθηκε η - υπό την υψηλή εποπτεία των δύο ηγετών - επανέναρξη των συνομιλιών ΜΟΕΑ (με ενεργή συμμετοχή της στρατιωτικής ηγεσίας και της υπηρεσιακής ηγεσίας του ΥΠΕΞ) και η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα.
-συμφωνήθηκαν νέα μέτρα για συνεργασία στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που θα συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών.
-συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το συντομότερο δυνατόν και η σύσταση Μικτής Οικονομικής Επιτροπής. Παράλληλα συμφωνήθηκε η προώθηση σειράς έργων υποδομών.
Τι κέρδισε η Ελλάδα, σύμφωνα με το Μαξίμου
Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας πρότεινε στην Τουρκία να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το οποίο «δεν θα βασίζεται στις προκλήσεις που είναι εύκολες αλλά στην επίπονη προσπάθεια να οικοδομούμε γέφυρες σε στέρεα θεμέλια». Ο πρωθυπουργός επεσήμανε με νόημα πως αν η Τουρκία δεν το αποδεχτεί θα αποβεί τόσο εις βάρος της περιοχής όσο και των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι αναγκαίο για να μπούμε σε νέο κεφάλαιο είναι τρεις προϋποθέσεις:
Α) ο απόλυτος σεβασμός της Συνθήκης της Λωζάννης. Ο Αλ. Τσίπρας απέρριψε και αποδόμησε την ρητορική Ερντογάν για ενδεχόμενη αναθεώρησή της και κέρδισε την αναφορά του Τούρκου προέδρου ότι στη Δυτική Θράκη υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης.
Β) ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας ζήτησε να τερματιστεί η τουρκική παραβατική δραστηριότητα και το casus belli. Και ο Ερντογάν ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία «δεν εποφθαλμιά την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας».
Γ) η επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση του πλαισίου Γκουτέρες. Ο Αλ. Τσίπρας έθεσε το θέμα της εισβολής και κατοχής, της κατάργησης των εγγυήσεων και της αποχώρησης του τουρκικού στρατού. Και κρίνεται θετική η δήλωση Ερντογάν ότι η Τουρκία θέλει να προχωρήσει σε δίκαιη και βιώσιμη λύση.
Από την ελληνική πλευρά επισημαίνονται ακόμη τέσσερα σημεία που αφορούν τις διμερείς σχέσεις:
1) απαντήθηκε κατηγορηματικά από τον Αλ. Τσίπρα ότι οι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα μας και συνεχίζεται η δικαστική και αστυνομική συνεργασία με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι κράτος-δικαίου, όπου η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και οι αποφάσεις της πρέπει να γίνονται σεβαστές.
2) τονίσθηκε ότι οι μειονότητες στις δύο χώρες πρέπει να μας φέρνουν πιο κοντά αλλά και ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που αφορούν Έλληνες πολίτες δεν είναι ζήτημα διακρατικής διαπραγμάτευσης. Η Αθήνα ικανοποιήθηκε από την δήλωση Ερντογάν ότι το μέλλον της μειονότητας στη Θράκη «είναι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας»
3) σε απάντηση σχολίων για την θρησκευτική ελευθερία στην Ελλάδα, υπογραμμίστηκαν όλες οι ανακατασκευές τζαμιών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και τονίσθηκε ότι στην Ελλάδα ουδέποτε «σκεφτήκαμε να κάνουμε μια θρησκευτική λειτουργία όπως εσείς – κακώς – κάνατε επανειλημμένα στην Αγία Σοφία»
4) υπογραμμίσθηκε ότι η Ελλάδα στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και την δημοκρατία στη γείτονα – με επιστροφή στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.