Ενόψει του τουρκικού δημοψηφίσματος για την τροποποίηση του συντάγματος τον προσεχή Απρίλιο και δεδομένης της έντασης που δημιουργήθηκε ανάμεσα σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες και την Τουρκία, ανακύπτουν τα παρακάτω ερωτήματα: (α) ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της έντασης και της μαζικής επίθεσης των ΜΜΕ κατά της Τουρκίας σχετικά με το μέλλον της στο ΝΑΤΟ; (β) ποιο θα είναι το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων, είτε κερδηθεί το δημοψήφισμα, είτε όχι.
Υπήρξαν πολλές ερμηνείες για τις αιτίες αυτής της έντασης. Εάν, όμως, θέλουμε να είμαστε πραγματιστές, θα πρέπει να το δούμε ως ένα παιχνίδι ανταλλαγής. Οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, υπό το πρίσμα της ανόδου της ακροδεξιάς σε πολλές χώρες της Ευρώπης, πρέπει να δείξουν τη πυγμή τους στους ψηφοφόρους τους. Αυτό είχε ήδη σημαντικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα των ολλανδικών εκλογών, με την επικράτηση του κυβερνώντος κόμματος. Την ίδια στιγμή, οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία έδειξαν ότι τουλάχιστον 35% των μελών του κυβερνώντος AKP διαφωνούν με τις συνταγματικές τροποποιήσεις. Τα γεγονότα έδωσαν μια «χρυσή ώθηση» στον Ερντογάν, εμφανίζοντάς τον στα μάτια του τουρκικού λαού, γνωστού για τα εθνικιστικά του αισθήματα, σαν τον νέο Ατατούρκ. Το αποδεικνύουν και οι εικόνες των διαδηλώσεων της τουρκικής κοινότητας τόσο στην Ολλανδία και τη Γερμανία, στις οποίες συμμετείχαν ακόμα και υποστηρικτές της τουρκικής αντιπολίτευσης που ενώθηκαν με τους υποστηρικτές του Ερντογάν ενάντια στην αντιμετώπιση των Τούρκων αξιωματούχων από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Εάν εστιάσουμε στις λεπτομέρειες, διαπιστώνουμε ότι η Τουρκία απέστειλε την ίδια ημέρα στην Ολλανδία δύο υπουργούς, τον ένα αεροπορικώς και τον άλλο οδικώς. Παρά το γεγονός ότι η ολλανδική κυβέρνηση αρνήθηκε να επιτρέψει στον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών να προσγειωθεί στην ολλανδική επικράτεια, η υπουργός Οικογενειακών Θεμάτων έφθασε στην Ολλανδία, συνοδευόμενη από μεγάλο αριθμό τουρκικών ΜΜΕ που κάλυπταν τα τεκταινόμενα, σαν όλο αυτό να είχε εκ των προτέρων προετοιμαστεί.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ είναι στρατηγικές. Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ και η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει τις επιπτώσεις μιας αποχώρησης της Τουρκίας από τη συμμαxία, ειδικότερα, μετά την πρόσφατη ρωσοτουρκική προσέγγιση και τις δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων σχετικά με το ενδεχόμενο αγοράς ρωσικών συστημάτων S-400 που θα προκαλέσει ρήγμα στους κόλπους της. Η Τουρκία, εξάλλου, ασκεί μεγάλη επιρροή σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Βοσνία και η Αλβανία. Εάν η Τουρκία ευθυγραμμιστεί πλήρως με τη ρωσική πλευρά, δεδομένης, μάλιστα, της αυξανόμενης ρωσικής στρατιωτικής επέκτασης στα βορειο-ανατολικά της γηραιάς ηπείρου, τότε η Ευρώπη θα βρεθεί σε ένα μεγάλο κλουβί.
Ως εκ τούτου, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν πλήρη επίγνωση των βλαβερών συνεπειών από την απώλεια της Τουρκίας. Αυτό είναι που δικαιολογεί τις δηλώσεις αξιωματούχων της Ε.Ε., όπως η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών, η οποία τόνισε ότι η Τουρκία είναι πολύ σημαντική για την Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να ελαφρύνουν το κλίμα μετά τις πύρινες δηλώσεις του Ερντογάν που κατηγόρησε τη Γερμανία για ναζιστική συμπεριφορά.
Ταυτόχρονα, η κρίση των προσφύγων που συγκλόνισε την Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια δεν της επιτρέπει να χάσει τη σχετική συμφωνία με την Τουρκία. Παρά τις δηλώσεις του Τούρκου αντιπροέδρου ότι η συμφωνία θα διακοπεί και τις απειλές του ίδιου του Ερντογάν ότι θα «πνίξει» την Ευρώπη στους πρόσφυγες - ας σημειώσουμε εδώ ότι η Τουρκία φέρει το κύριο βάρος των Σύριων προσφύγων που στο έδαφός της έχουν φθάσει τα 3.000.000 - και η Ευρώπη γνωρίζει ότι αν οι απειλές αυτές εφαρμοστούν θα είναι καταστροφικό για πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, τα πράγματα είναι ακόμη υπό έλεγχο. Μάλιστα, επίσημες αναφορές επιβεβαιώνουν, ακόμα και μετά τις έντονες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, ότι η Τουρκία αύξησε τους ελέγχους στα θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα για να αποτρέψει την είσοδο προσφύγων.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία, παρά την αλαζονεία που επιδεικνύει, δεν μπορεί να εγκαταλείψει την Ευρώπη με την οποία έχει στενότατους οικονομικούς δεσμούς, οπότε η αποξένωσή της θα έχει αρνητική επίδραση στην ήδη πάσχουσα οικονομία της και στο νόμισμά της. Η Τουρκία γνωρίζει, επίσης, ότι οι χώρες της Ένωσης είναι σε θέση ανά πάσα στιγμή να αποσταθεροποιήσουν την ασφάλειά της με την υποστήριξη του τρομοκρατικού Εργατικού Κουρδικού Κόμματος, το οποίο έχει τεράστια επιρροή στη νοτιοανατολική Τουρκία, καταργώντας το από τη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων. Πληροφορίες μου αναφέρουν ότι η κρίση Ε.Ε.-Τουρκίας ήταν στην κορυφή της ατζέντας στην πρόσφατη συνάντηση μεταξύ της Γερμανίδας Καγκελαρίου και του Προέδρου Τραμπ στην Ουάσινγκτον.
Μετά την επεξήγηση των ευρω-τουρκικών σχέσεων, το πιο πιθανό είναι ότι η κατάσταση θα παραμείνει τεταμένη μέχρι την ημερομηνία του τουρκικού δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου για την τροποποίηση του συντάγματος. Ενδεχομένως μάλιστα να ενταθεί περισσότερο εάν οι δημοσκοπήσεις για το αποτέλεσμα δεν θα είναι ευνοϊκές. Μετά, τα πράγματα θα γυρίσουν πίσω στην ομαλότητα. Ας υπενθυμίσουμε ότι, στις αρχές του 2016, η Ρωσία έφθασε στο σημείο να απειλεί με πυρηνικό πόλεμο την Τουρκία. Σύντομα, οι ρωσοτουρκικές σχέσεις έγιναν ισχυρότερες από πριν. Η πολιτική κατευθύνεται από αμοιβαία συμφέροντα.