Σε πρόσφατη εκτενή αναφορά της Washington Post, βασιζόμενη σε πληροφορίες από αξιωματούχους του Λευκού Οίκου, μας ενημερώνει ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διέκοψε το στρατιωτικό πρόγραμμα στήριξης της CIA προς τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση το οποίο ξεκίνησε το 2013 και σκοπός του ήταν, αφενός η παροχή οπλισμού και αφετέρου το φιλτράρισμα των όπλων που προέρχονταν από την Τουρκία και τις χώρες του Κόλπου, έτσι ώστε να αποφευχθεί η προμήθεια φορητών αντιαεροπορικών όπλων (MANPADS). Η κίνηση αυτή ήταν έκπληξη για πολλούς παρατηρητές και πολιτικούς αναλυτικές σχετικά με τις αιτίες της και τις επιπτώσεις της στο μέλλον της συριακής κρίσης. Θα προσπαθήσω να αναλύσω τις συνέπειές της και τις πιθανές αιτίες της.
Η ενέργεια αυτή έγινε λίγες ημέρες μετά τη σύνοδο κορυφής του G20 στο Αμβούργο, στην οποία συμμετείχαν οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Κάποιοι την συνέδεσαν με αυτή τη συνάντηση, θεωρώντας ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θέλησε να δείξει καλή θέληση προς τη ρωσική πλευρά με τη διακοπή της στρατιωτικής στήριξης στη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η κίνηση έχει μεγαλύτερες διαστάσεις και σημαντικές επιπτώσεις από τον βορρά έως τον νότο του συριακού εδάφους. Μπορούμε να αντιληφθούμε τους λόγους αυτού του βήματος μέσα από την κατανόηση των επιπτώσεων της.
Για τον νότο, η διακοπή του προγράμματος στήριξης της CIA σημαίνει τον τερματισμό του M.O.C. (Military Operations Center) που εδρεύει στην Ιορδανία και είναι υπεύθυνο για την υποστήριξη των συριακών ενόπλων παρατάξεων της αντιπολίτευσης στο νότιο τμήμα της Συρίας που αντιπροσωπεύονται από το «Νότιο Μέτωπο» (South Front). Να σημειωθεί ότι τις τελευταίες εβδομάδες στην ιορδανική πρωτεύουσα Αμμάν, έλαβαν χώρα πολύπλοκες συνομιλίες μεταξύ των εκπροσώπων της Ρωσίας, των ΗΠΑ και της Ιορδανίας. Κατά τη διάρκειά τους, συζητήθηκε η τελική λύση για την παύση των εχθροπραξιών στο νότιο τμήμα της Συρίας συνολικά. Έτσι, η ανακοίνωση της διακοπής στρατιωτικής υποστήριξης σημαίνει είτε το κλείσιμο του M.O.C., είτε ότι η συνάντηση κατέληξε σε τελική λύση για το συριακό νότο και ως εκ τούτου δεν υπάρχει πλέον η ανάγκη για συνεχή στρατιωτική υποστήριξη προς τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, είτε ότι η συριακή ένοπλη αντιπολίτευση στο νότο απέρριψε τις διαταγές του M.O.C., προτρέποντάς το να ακυρώσει το πρόγραμμα στήριξης. Το πιο πιθανό είναι ότι η ισχύει η πρώτη περίπτωση, οπότε, στις επόμενες μέρες θα δούμε την έναρξη της εφαρμογής της.
Όσον αφορά στον συριακό βορρά, η διακοπή της βοήθειας σημαίνει, επίσης, το τέλος του M.O.M. (Müşterek Operasyon Merkezi'nin - Joint Operation Center), του οποίου επικεφαλής είναι οι ΗΠΑ με έδρα στην Τουρκία, υπεύθυνο για την υποστήριξη αριθμού ενόπλων ομάδων της συριακής αντιπολίτευσης στο βόρειο τμήμα της Συρίας, οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Επομένως, αυτό υπαγορεύει ότι η Αμερική έχει φτάσει σε διαφωνία με την τουρκική πλευρά για το μέλλον της βόρειας Συρίας, άρα το βάρος θα πέσει στην Τουρκία για να γεμίσει το κενό της αμερικανικής υποστήριξης. Όσον αφορά την υποστήριξη των ΗΠΑ στις κουρδικές πολιτοφυλακές στην περιοχή, δεν είναι το πρόγραμμα της CIA υπεύθυνο, αλλά το Πεντάγωνο και ως εκ τούτου η υποστήριξη των Κούρδων θα συνεχιστεί. Αυτό το βήμα, λοιπόν, θα σημαίνει ότι η Αμερική έχει δώσει το πράσινο φως στη Ρωσία για την αύξηση πίεσης προς την Τουρκία για οριστική λύση που θα τερματίσει τις συγκρούσεις στο βορρά και έτσι να συμμορφωθεί με το ρωσικό σχέδιο για την περιοχή.
Ο λόγος που οδήγησε σε αυτή την ξαφνική ενέργεια είναι ότι είτε η Ουάσιγκτον είχε φτάσει σε πλήρη συμφωνία με τη Ρωσία για την συριακή κρίση ή σε πλήρες αδιέξοδο. Εάν η πρώτη επιλογή είναι σωστή, αυτό σημαίνει ότι τα μέρη έχουν ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο πολιτικό σχέδιο για τον τερματισμό της συριακής κρίσης. Είτε ότι η Μόσχα θα αναγκάσει τον Άσαντ να αποδεχθεί μια περίοδο πολιτικής μετάβασης που θα οδηγήσει στην αποχώρησή του σε δύο χρόνια, ή ότι η Μόσχα έχει αναγκάσει την Ουάσιγκτον να εγκρίνει την επιβίωση του Άσαντ μέχρι την ημερομηνία των επόμενων προεδρικών εκλογών που αναμένεται να πραγματοποιηθούν το 2021 και έχει συμφωνήσει να σταματήσουν οι συγκρούσεις στο νότιο τμήμα της Συρίας και να μετριάσει την επιρροή του Ιράν στη χώρα.
Στο πλαίσιο μιας τέτοιας συμφωνίας, οι Κούρδοι της Συρίας θα έχουν δικαίωμα αυτοδιαχείρισης στο βορειοανατολικό τμήμα, δίνοντας τη δυνατότητα στην Ουάσιγκτον να διατηρήσει τη στρατιωτική της παρουσία εκεί. Εάν η δεύτερη επιλογή είναι ορθή ότι τα μέρη κατέληξαν σε αδιέξοδο, τότε η Ουάσιγκτον αποφάσισε να τραβηχτεί από την πολυπλοκότητα του εσωτερικού της Συρίας και να διατηρήσει την επιρροή της στις κουρδικές περιοχές και στο νότο, κυρίως λόγω της άρσης της πίεσης των χωρών του Κόλπου προς αυτήν όσον αφορά στη συριακή κρίση, λόγω της ενασχόλησής τους με την εσωτερική τους κρίση.
Όλες οι προηγούμενες υποθέσεις κινούνται στο πλαίσιο ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, υπό την ηγεσία Τραμπ, δεν επιθυμεί τη συνέχιση της εμπλοκή της στον κύκλο των πολύπλοκων συγκρούσεων στη συριακή αρένα. Ωστόσο, υπάρχει πιθανότητα αυτή η ανακοίνωση να είναι περισσότερο ενημερωτική παρά εφαρμόσιμη στο πεδίο, όπως όταν η Ρωσία ανακοίνωσε το τέλος των στρατιωτικών επιχειρήσεών της στη Συρία εδώ και σχεδόν ένα χρόνο, αλλά αυτές είναι ακόμη σε εξέλιξη. Ήταν, λοιπόν η αναφορά μόνο μια επικοινωνιακή κίνηση ή είναι ρεαλιστική; Η απάντηση θα δοθεί στο εγγύς μέλλον.