Οδός Bleibtreu (Bleibtreustraße)*

Στο 10/11 της Bleibtreustraße έζησε για δυο χρόνια και η ποιήτρια Mascha Kaléko (1907-1975) προτού δραπετεύσει στην Αμερική το 1938 για να γλιτώσει κι αυτή από τους Ναζί. Χωρίς να αποκοπεί μέσα της ποτέ από το Βερολίνο, επέστρεψε εκεί το 1956 κι έζησε στην πόλη για μερικά χρόνια. Το 1960 αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Fontane, καθώς η απονομή του θα γινόταν από ένα πρώη μέλος των SS, μένοντας έτσι σταθερή στις αξίες της. Καθ' ότι τα χρόνια στην εξορία την είχαν σμιλέψει, η Kaléko, μέσα από τα ποιήματά της ισχυρίστηκε ότι «το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι ένα νησί / μονάχος στην ανοιχτή θάλασσα».
george pavlopoulos

Μοιάζει να είναι μια οδός των γυναικών, αλλά οφείλει τ' όνομά της σ' έναν ζωγράφο που έζησε σ' έναν κοντινό δρόμο. Ο Georg Bleibtreu (1828-1892) βρισκόταν συχνά στα πεδία των μαχών, όχι σαν στρατιώτης, αλλά σαν ζωγράφος: συνόδευε το στρατό για ν' αποτυπώσει σε μεγάλους καμβάδες τις σκηνές των πολέμων. Πολλοί από τους πίνακές του καταστράφηκαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και το έργο του έχει ξεχαστεί. Παρ' όλα αυτά, η ερμηνεία του επωνύμου του είναι μια από τις ισχυρές μεταφορές της πόλης: Bleibtreu σημαίνει «να μένεις πιστός», «να μένεις αληθινός».

Σ' αυτό το δρόμο, στον αριθμό 15, έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της η ηθοποιός Tilla Durieux (1880-1971). Φαίνεται να υπάρχει μια «κυκλικότητα» στους τίτλους της φιλμογραφίας της: εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ταινία Der Flug in die Sonne (Η πτήση προς τον ήλιο), ενώ ο τελευταίος της ρόλος ήταν στην τηλεοπτική παραγωγή Durch die Wolken (Ανάμεσα στα σύννεφα). Μια από τις πιο γνωστές ταινίες της ήταν η Frau im Mond (Γυναίκα στο φεγγάρι) του 1929, σε σκηνοθεσία Φριτζ Λανγκ, που θεωρείται από πολλούς ως η πρώτη σοβαρή ταινία επιστημονικής φαντασίας. Μετά από αυτή την ταινία, έφυγε από τη Γερμανία προκειμένου να γλιτώσει από τους Ναζί και για 25 περίπου χρόνια έμεινε εκτός κινηματογράφου. Παρόλα αυτά, δεν ξέχασε ποτέ το σινεμά και το 1953 επανήλθε στο προσκήνιο, γυρίζοντας αρκετές ταινίες. Τη χρονιά του θανάτου της, το 1971, εγκαινιάστηκε ο κινηματογράφος Filmkunst 66, στον αριθμό 12 της οδού, ο οποίος λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Στο 10/11 της Bleibtreustraße έζησε για δυο χρόνια και η ποιήτρια Mascha Kaléko (1907-1975) προτού δραπετεύσει στην Αμερική το 1938 για να γλιτώσει κι αυτή από τους Ναζί. Χωρίς να αποκοπεί μέσα της ποτέ από το Βερολίνο, επέστρεψε εκεί το 1956 κι έζησε στην πόλη για μερικά χρόνια. Το 1960 αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Fontane, καθώς η απονομή του θα γινόταν από ένα πρώη μέλος των SS, μένοντας έτσι σταθερή στις αξίες της. Καθ' ότι τα χρόνια στην εξορία την είχαν σμιλέψει, η Kaléko, μέσα από τα ποιήματά της ισχυρίστηκε ότι «το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι ένα νησί / μονάχος στην ανοιχτή θάλασσα».

Στις διάσημες γυναίκες της οδού μπορεί να προστεθεί νοερά και η Μόλλυ Μπλουμ από τον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόυς. Υπάρχει μια αναφορά στο βιβλίο του Τζόυς, όταν ο κεντρικός χαρακτήρας, Λέοπολντ Μπλουμ και σύζυγος της Μόλλυ, διαβάζει στην εφημερίδα μια αγγελία για μια εταιρεία, η οποία σκοπεύει να καλλιεργήσει εσπεριδοειδή στο Ισραήλ. Η διεύθυνση της εταιρείας είναι η Bleibtreustraße 34, W15, στο Βερολίνο. Στο βιβλίο, η Μόλλυ είναι 34 ετών, και το όνομα της οδού χρησιμοποιείται ειρωνικά, καθώς η Μόλλυ έχει εξωσυζυγική σχέση με τον Χιου Μπόυλαν. Το 15, είναι μια αναφορά στην κόρη του ζευγαριού, Μίλλυ, η οποία είναι δεκαπέντε χρονών. Η πλούσια σε καρπούς Ανατολή είναι στον Οδυσσέα ένας συμβολισμός για τον ευτυχισμένο γάμο. Ωστόσο, η ίδια η Bleibtreustraße δε μοιάζει να υπόσχεται κάτι τέτοιο: η Tilla Durieux χώρισε με τον πρώτο της σύζυγο, τον ζωγράφο Eugene Spiro, μετά από λίγους μήνες γάμου. Είχαν παντρευτεί το 1904, τη χρονιά που διαδραματίζεται ο Οδυσσέας.

*Το παραπάνω κείμενο αποτελεί το Telegram #1, γραμμένο τον Δεκέμβριο του 2013. To Telegram είναι το προσωπικό newsletter του Γιώργου Παυλόπουλου. Αποστέλλεται μια φορά το μήνα και περιλαμβάνει ένα αδημοσίευτο κείμενο. Μπορείτε να το λαμβάνετε συμπληρώνοντας το e-mail σας μ' ένα κλικ εδώ.