Τι κι αν βγαίναμε από τα μνημόνια;

Το να θεσπιστεί κάτι το οποίο δε θα εφαρμοστεί πλήρως ποτέ δε σημαίνει αλλαγή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εν Ελλάδι η απαγόρευση του καπνίσματος. Οι θεσμοί προκύπτουν από τις ιδέες, τα αισθήματα και τα ήθη της κοινωνίας και έτσι οι αλλαγές πρέπει να υφίστανται αμοιβαία ώστε να υπάρξει αποτέλεσμα. Δεν είναι ζήτημα προσώπων ή ακόμα και κυβερνήσεων πλέον. Είναι ζήτημα κατεύθυνσης μιας οργανωμένης κοινωνίας και του χαρακτήρα της απέναντι σε δομικά προβλήματα που την ταλανίζουν. Στο σήμερα, είμαστε λοιπόν σίγουροι ότι αν δεν είχαμε μνημόνια θα πηγαίναμε καλύτερα;
SAKIS MITROLIDIS via Getty Images

Μπήκαμε αισίως στην 6η χρονιά μνημονίων και περιοριστικής οικονομικής πολιτικής. Η κατάσταση έχει παγιωθεί και το μέλλον, έστω το άμεσο, δεν προμηνύει ότι θα αλλάξει προς το καλύτερο. Αναρωτιέται ο απλός κόσμος που θα πάνε τα πράγματα και για πόσα χρόνια ακόμα θα είμαστε υπό την επιρροή και την εφαρμογή μνημονίων-συμφωνιών που προκαθορίζουν την οικονομική πολιτική της χώρας μας. Όσοι ανησυχούν για την πατρίδα τους, εκτός από το στενό οικονομικό συμφέρον, επιθυμούν μια χώρα ανεξάρτητη, ισότιμη εταίρο και συνεργάτη σε οποιουδήποτε είδους σύμβαση την αφορά. Αυτεξούσια και διπλωματικά ισχυρή ώστε να επηρεάζει με θετικό τρόπο τα συμφέροντά της.

Πολύς λόγος λοιπόν γίνεται μεταξύ πολιτών αλλά και στα μέσα ενημέρωσης για την πορεία της Ελλάδας τα προσεχή έτη. Τι αλλαγές πρέπει να γίνουν ώστε να βελτιωθεί η γενική πολιτική και οικονομική κατάσταση; Θα μπορούσε να υπάρξει άλλη οικονομική «συνταγή»; Έχει τα εχέγγυα για να υλοποιηθεί; Θα γίνουν μεταρρυθμίσεις; Αυτά τα ερωτήματα λίγο έως πολύ αναπαράγονται και συχνά αναμοχλεύονται από πολιτικές ηγεσίες και δημοσιογραφικές αναλύσεις. Υπάρχουν από την άλλη και ερωτήσεις που γίνονται και αναμεταδίδονται μεταξύ των απλών πολιτών για τις παθογένειες του πολιτικού συστήματος διαχρονικά στην Ελλάδα. Τι ήταν αυτό που ανέκαθεν χαρακτήριζε την ελληνική κλεπτοκρατία; Υπερδανεισµός του κράτους (τον οποίο φορτωνόταν ο αδύναµος φορολογούμενος) και κάποια ψίχουλα παροχών (από τα δανεικά) προεκλογικά ώστε οι εκπρόσωποι της κλεπτοκρατίας να επανεκλέγονται. Τα μνημόνια δυστυχώς δεν έλυσαν αυτές τις δομικές παθογένειες του κράτους μας. Νοοτροπίες δεκαετιών, υπερβολές, υποβολές και έντονα πάθη που εμφανίζονταν στη δημόσια ζωή δεν τέθηκαν εν αμφιβόλω παρά τις βαρύγδουπες εξαγγελίες και των ευρωπαίων εταίρων για εξορθολογισμό του ελληνικού κράτους και διαφάνεια στις συναλλαγές του με τους πολίτες.

Οι θεσμοί μπορούν να θεραπεύσουν τα ελαττώματα των κοινωνιών, η πρόοδος των λαών είναι αποτέλεσμα της τελειοποίησης των νόμων και οι κοινωνικές αλλαγές δύναται να συμβούν μέσω κυβερνήσεων. Αυτές οι προτάσεις που τόσο έχουν αναλυθεί σε επιστημονικά εγχειρίδια, όμως, δεν είναι αρκετές. Δημιουργούν ένα θεσμικό επίπεδο που όμως πρέπει να γίνει κτήμα των μελών μιας κοινωνίας. Το να θεσπιστεί κάτι το οποίο δε θα εφαρμοστεί πλήρως ποτέ δε σημαίνει αλλαγή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εν Ελλάδι η απαγόρευση του καπνίσματος. Οι θεσμοί προκύπτουν από τις ιδέες, τα αισθήματα και τα ήθη της κοινωνίας και έτσι οι αλλαγές πρέπει να υφίστανται αμοιβαία ώστε να υπάρξει αποτέλεσμα. Δεν είναι ζήτημα προσώπων ή ακόμα και κυβερνήσεων πλέον. Είναι ζήτημα κατεύθυνσης μιας οργανωμένης κοινωνίας και του χαρακτήρα της απέναντι σε δομικά προβλήματα που την ταλανίζουν. Στο σήμερα, είμαστε λοιπόν σίγουροι ότι αν δεν είχαμε μνημόνια θα πηγαίναμε καλύτερα; Δηλαδή λαμβάνοντας ως βάση ότι τα μνημόνια είναι επαχθή θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα συμπαγές σύστημα εντός συνόρων που να μη μας έφτανε ξανά στη χρεοκοπία;

Για τους αισιόδοξους αλλά και σκεπτόμενους η απάντηση δεν είναι προφανής. Γιατί όσο και αν επιχειρηματολογούμε κατά μιας ασφυκτικής οικονομικής πολιτικής και θέλουμε ένα άλλο μοντέλο, δεν είμαστε σαν κοινωνία σίγουροι αν θα πετύχουμε κάτι καινούριο και καινοτόμο ή θα συρθούμε ξανά προς τη χρεοκοπία. Το ίδιο ισχύει και για το χρέος. Και με μηδέν χρέος είναι εφικτό να μην ξαναδημιουργηθεί; Οι νοοτροπίες και προκαταλήψεις σε επίπεδο ηγεσιών αλλά και πολιτών θα αλλάξουν; Θα λάβουμε μόρφωση (μορφή δηλαδή) μέσω μιας κλασικής παιδείας ώστε λάθη του παρελθόντος να μην επαναληφθούν; Και ειδικά από τη νέα γενιά, που μαστίζεται μάλιστα περισσότερο από τη σημερινή κρίση; Ας προσπαθήσουμε συνολικά να συμβεί μία πραγματική αλλαγή στο μέλλον και να μη χρειάζεται κάθε φορά να αναλύονται τα προφανή τη στιγμή που η καταγωγική μας προέλευση αποδεικνύει ότι υπάρχουν οι μέθοδοι και τα εργαλεία για να το πετύχουμε και οφείλουμε να τα αξιοποιήσουμε.

Δημοφιλή