Μια «τυπολατρική» απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος (15.07.2016), εκτιμάται ότι 138,148 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί (κυρίως εκπαιδευτικοί, δικαστές, αστυνομικοί, στρατιωτικοί και γιατροί), 104.258 πολίτες βρίσκονται υπό κράτηση, ενώ άλλοι 52.994 έχουν επίσημα συλληφθεί (παρόμοια είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησαν ο Τούρκος Αναπληρωτής Πρωθυπουργός στις 14.06.2017 και ο Υπουργός Δικαιοσύνης στις 06.05.2017: 115.000 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί, 48.636 πολίτες έχουν προφυλακιστεί και συνολικά 149.833 περιπτώσεις πολιτών διερευνώνται).
Vincent Kessler / Reuters

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων («ΕΔΑΔ»), με έδρα το Στρασβούργο, ιδρύθηκε το 1959 από τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, με σκοπό να εξετάζει τις καταπατήσεις της Ευρωπαϊκής Συνθήκης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τα κράτη - μέλη του.

Οι δικαστές του προέρχονται από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο Συμβούλιο της Ευρώπης και αποτελούν την ύστατη ελπίδα των αδικημένων στις χώρες αυτές.

Περιδιαβαίνοντας την ιστοσελίδα του, μπορεί κανείς να ανακαλύψει ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, όπως:

  • Την προσφυγή μουσουλμάνας κατοίκου της Θράκης, σε ό,τι αφορά κληρονομιά από τον σύζυγό της, μετά από Απόφαση Ελληνικού Δικαστηρίου που δέχεται ότι η περιουσία του μακαρίτη δεν θα πρέπει να μοιραστεί σύμφωνα με την διαθήκη του, αλλά σύμφωνα με τον Ισλαμικό θρησκευτικό Νόμο (Σαρία) (ανακοίνωση της 08.06.2017).
  • Την προσφυγή του γνωστού πρώην Ιταλού Πρωθυπουργού Silvio Berlusconi, για την αποπομπή του από την Γερουσία, ως συνέπεια της καταδίκης του για φοροδιαφυγή (ανακοίνωση της 08.06.2017).
  • Την προσφυγή 10 δημοσιογράφων της Cumhurriyet για την προφυλάκισή τους, ως υπόπτων συμμετοχής σε τρομοκρατικές οργανώσεις και προπαγάνδας υπέρ αυτών (ανακοίνωση της 12.06.2017).
  • Τη μη αποδοχή της προσφυγής Τούρκου δασκάλου στο ΕΔΑΔ, για την απόλυσή του μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου, λόγω πιθανολογούμενων σχέσεων «με τρομοκρατικές οργανώσεις ή με οργανώσεις που, σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας της Τουρκίας, αναλαμβάνουν δραστηριότητες βλαπτικές για το κράτος» (ανακοίνωση της 12.06.2017).

Θα σταθούμε στην τελευταία αυτή Απόφαση, αφού αφορά την τύχη πολλών δεκάδων χιλιάδων καταδιωκόμενων Τούρκων πολιτών, αποτελεί προηγούμενο για 23.000 παρόμοιες προσφυγές που έχουν κατατεθεί στο ΕΔΑΔ, και δεν επιδέχεται έφεσης.

Το σκεπτικό της Απόφασης ήταν ότι δεν έχουν εξαντληθεί τα προβλεπόμενα μέτρα προσφυγής στην εθνική Δικαιοσύνη, καθώς με Διάταγμα του Τούρκου Προέδρου, προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής που θα εξετάσει τις ενστάσεις των απολυμένων. Κατά την γνώμη του Τμήματος του ΕΔΑΔ που έλαβε την σχετική Απόφαση (αποτελούμενο από Δικαστές προερχόμενους, εκτός από την Τουρκία, από την Ισλανδία, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο, την Μολδαβία, την Δανία και το Μονακό), θα έπρεπε να ακολουθηθεί, από τον προσφεύγοντα, η προβλεπόμενη στο Προεδρικό Διάταγμα διαδικασία, δηλαδή, μετά την Απόφαση της Επιτροπής, να προσφύγει στα Διοικητικά Δικαστήρια της Τουρκίας και στην συνέχεια να καταθέσει έφεση στο ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, μετά την απορριπτική Απόφαση του οποίου, μπορεί να προσφύγει στο ΕΔΑΔ.

Η, κατά την γνώμη μας, τυπολατρική προσέγγιση που ακολουθήθηκε από το ΕΔΑΔ, δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη ορισμένες πτυχές των διώξεων που υφίστανται σήμερα στην Τουρκία οι ελεύθερα σκεπτόμενοι πολίτες, όπως οι πιο κάτω:

1.Ο αριθμός και η κατάσταση των φυλακισμένων ή απολυμένων

Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος (15.07.2016), εκτιμάται ότι 138,148 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί (κυρίως εκπαιδευτικοί, δικαστές, αστυνομικοί, στρατιωτικοί και γιατροί), 104.258 πολίτες βρίσκονται υπό κράτηση, ενώ άλλοι 52.994 έχουν επίσημα συλληφθεί (παρόμοια είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησαν ο Τούρκος Αναπληρωτής Πρωθυπουργός στις 14.06.2017 και ο Υπουργός Δικαιοσύνης στις 06.05.2017: 115.000 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί, 48.636 πολίτες έχουν προφυλακιστεί και συνολικά 149.833 περιπτώσεις πολιτών διερευνώνται). Τα μέτρα είναι αυταρχισμού και βαρβαρότητας, ενώ ανθρωπιστικές οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία, αναφέρουν βασανιστήρια και άλλα προβλήματα στις φυλακές, με αποτέλεσμα, την πριν από λίγες ημέρες σύλληψη του επικεφαλής του Τουρκικού Τμήματος.

Σχεδόν εξίσου σκληρή με την φυλάκιση είναι και η απόλυση, αφού οι απολυμένοι και τα μέλη της οικογένειάς τους δεν βρίσκουν καμία δουλειά, επειδή οι ενδεχόμενοι εργοδότες τους φοβούνται την πίεση του κράτους. Μη διαθέτοντας κοινωνική ασφάλιση και με τα διαβατήριά τους ακυρωμένα, περιμένουν βοήθεια μόνο από πιστούς συγγενείς και φίλους, ενώ η μόνη διέξοδος που τους δίνει το κράτος είναι η έμπρακτη «μεταμέλειά τους», μέσω της κατάδοσης πραγματικών ή φανταστικών «ενόχων».

2.Το καθεστώς των Δικαστηρίων στην Τουρκία

Την επόμενη κιόλας ημέρα (16.07.2016) της απόπειρας πραξικοπήματος, απολύθηκαν 2.745 δικαστικοί, ενώ μέχρι σήμερα, από τους συνολικά 14.661 Δικαστές και Εισαγγελείς, έχουν παυθεί οι 4.272 (παρεμφερείς δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Δικαιοσύνης αναφέρουν πάνω από 4.000 απολύσεις δικαστικών). Πρόσφατα μάλιστα η Αξιωματική Αντιπολίτευση κατήγγειλε ότι οι 800 δικαστικοί που προσελήφθησαν τελευταία, ήταν δικηγόροι από τις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος.

Παράλληλα, όπως καταγράφεται και στην Έκθεση της ανεξάρτητης Επιτροπής της Βενετίας, για λογαριασμό της Ε.Ε., ο διορισμός της πλειοψηφίας των μελών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου από τον Πρόεδρο της Τουρκίας (όπως εγκρίθηκε στο Δημοψήφισμα) αναμένεται να επηρεάσει όλες τις βαθμίδες των Δικαστηρίων.

Τέλος, σε ό,τι αφορά την επταμελή Επιτροπή που πρόσφατα ορίστηκε για να γνωματεύσει επί των προσφυγών των απολυμένων (χωρίς να έχει ακόμα ξεκινήσει τις εργασίες της), εάν ένα μέλος της (και όχι το σύνολο της Επιτροπής) δαπανάει μια ώρα για την εξέταση μιας υπόθεσης, θα χρειαστούν περίπου 10 χρόνια (!) για να εξεταστεί το σύνολο των περιπτώσεων. Αντίστοιχο φόρτο έχει και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας, με περισσότερες από 100.000 εκκρεμείς προσφυγές.

3.Η χαρακτηριστική περίπτωση των απολυμένων απεργών πείνας

Η απεργία πείνας των δύο απολυμένων δασκάλων, που απασχόλησε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, (όπως και η πρόσφατη σύλληψή τους που προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις), έχει φτάσει πλέον στην εκατοστή ημέρα. Με δεδομένη την επιδείνωση της υγείας τους, ίσως η είδηση του θανάτου τους επαναφέρει για λίγο το θέμα στην επικαιρότητα, πριν ξεχαστεί εκ νέου.

Πώς όμως προωθούνται ή υποστηρίζονται όλα αυτά;

Η αυξημένη, τα τελευταία χρόνια, χρηματοδότηση του Συμβουλίου της Ευρώπης από την Τουρκία και οι μέθοδοι που ακολουθεί, δεν θα ήταν αρκετά, χωρίς την σκανδαλώδη ανοχή που επιδεικνύει το σύνολο σχεδόν των Ευρωπαίων υπουργών σε αυτές, ενώ παράλληλα δεν πιέζουν την Τουρκία για την εφαρμογή των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, πχ σε ό,τι αφορά την «παράταση» καταβολής των επιδικασμένων αποζημιώσεων προς τους Κύπριους πολίτες, ή την αναγνώριση των θρησκευτικών δικαιωμάτων των Αλεβιτών στην Τουρκία.

Οι μόνες περιπτώσεις που οι μεγάλες ξένες χώρες (οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, κλπ) φαίνεται να συγκινούνται, είναι όταν οι συλλήψεις αφορούν δικούς τους πολίτες. Το παιχνίδι μοιάζει στημένο, αφού για χάρη μιας κυνικής (δήθεν ρεαλιστικής) πολιτικής, οι κόκκινες γραμμές είναι οριοθετημένες έξω από το γήπεδο, ενώ μέσα σε αυτό ισχύει ο νόμος της ζούγκλας. Η προειδοποίηση ότι η Ε.Ε θα αντιδράσει σε ενδεχόμενη απόφαση επαναφοράς της θανατικής ποινής, λειτουργεί αποπροσανατολιστικά ως προς την συνεχιζόμενη παραπομπή και καταδίκη, με αμφισβητήσιμα στοιχεία, πολιτών, ακόμα και βουλευτών, σε πολύχρονες ποινές φυλάκισης ή και ισόβια δεσμά.

Εντοπίσαμε επίσης, μια περίπτωση Απόφασης του ΕΔΑΔ, που κατά την ταπεινή μας γνώμη αντιτίθεται σε βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου και κατά σύμπτωση αφορά επίσης την Τουρκία και συγκεκριμένα την παράνομη κατοχή των περιουσιών στην Βόρεια Κύπρο. Ορισμένοι υπερασπιστές της Ευρωπαϊκής ιδέας θα πρέπει να προβληματιστούν από παρόμοιες αποφάσεις, πριν προτείνουν πιο συγκεντρωτικές δομές εξουσιών.

Κλείνοντας, θα θέλαμε να αναφερθούμε στην πρόσφατη καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΑΔγια «εμπορία ανθρώπων και καταναγκαστική εργασία». Η σοβαρότητα του συγκεκριμένου θέματος (που αφορά την σκληρή εκμετάλλευση μεταναστών από συγκεκριμένο φραουλοπαραγωγό) και η παρελκυστική στάση όσων, επί σειρά ετών, επέτρεψαν την προβληματική αυτή κατάσταση, έχουν την δική τους σημασία, παρότι δεν μπορούν να συγκριθούν με τις σκόπιμες επιλογές της παρούσας κυβέρνησης της Τουρκίας.

Δημοφιλή