Το περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου, είναι αρκετά απαιτητικό από άποψη χάραξης και σχεδιασμού της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους, αλλά και προκλητικό λόγω της ύπαρξης αναθεωρητικών κρατών. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένα κράτος δε, αυξάνονται εκθετικά όταν αυτό κατέχει μια πολύ σημαντική γεωστρατηγική θέση.
Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, καθώς αντιμετωπίζει την πρόκληση της Τουρκίας, ενός αναθεωρητικού κράτους και σημαντική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο με πολλαπλάσιο πληθυσμό, στρατηγικό βάθος και στρατιωτική ισχύ. Το παράδοξο είναι πως και τα δύο κράτη αποτελούν κράτη - μέλη του NATO, μια πραγματικότητα που περιπλέκει τα δεδομένα καθώς μια εκ των δύο χωρών βάλλεται «εκ των έσω». Άλλες περιπτώσεις χωρών όπως τα Σκόπια και η Αλβανία αποτελούν επίσης χαμηλότερης επικινδυνότητας απειλή, με μια μικρή εξαίρεση την Αλβανία, η οποία θα διευκρινιστεί αργότερα. Τέλος, ο ρους της ιστορίας θέτει ως ασύμμετρη απειλή τον μαινόμενο Συριακό εμφύλιο, και τη συνέχεια της Αραβικής Άνοιξης, το ISIS, το οποίο εκμεταλλευόμενο την αστάθεια στη Συρία, έχει εξελιχθεί σε μέγιστη απειλή, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά γενικότερα για τον Δυτικό κόσμο. Αθροιστικά λοιπόν, το σύστημα της Ανατολικής Μεσογείου αντικατοπτρίζει μία κατάσταση διαρκούς διπλωματικού αναβρασμού, εξυψώνοντας τη σημασία της διπλωματικής αποτροπής.
Ο Νεο-Οθωμανισμός συναντά τις ρίζες του στην κυβέρνηση του Τουργκούτ Οζάλ στις αρχές της δεκαετίας του '90. Η προσπάθεια του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για δορυφοροποίηση και δημιουργία σφαιρών επιρροής στα Βαλκάνια δεν αποτελεί κάποια καινούρια στρατηγική. Αποτελεί κομμάτι της θεώρησης του πρώην Τούρκου Πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, και έχει στη φαρέτρα της όπλα όπως τη θρησκεία και την οικονομική εξάρτηση. Η τουρκική προσέγγιση στην Αλβανία, θεωρείται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής, αφού η πρώτη όχι μόνο εκμεταλλεύεται την κοινή θρησκεία ως δίαυλο επικοινωνίας παρέχοντας χρηματοδότηση για τη δημιουργία τεμένων, αλλά δημιουργεί ψευδαισθήσεις στη γείτονα χώρα χρυσώνοντας το χάπι με τη φιλοδοξία τους για τη «Μεγάλη Αλβανία».
Έτσι, η Αλβανία περνάει στη σφαίρα επιρροής της ναρκισσιστικής Τουρκίας και σαν αποτέλεσμα δρα σαν "flying monkey" για τα συμφέροντα της δεύτερης. Είναι αξιοσημείωτη η αύξηση της αλβανικής ήπιας ισχύος και ο αντίκτυπος που έχει στην ελληνική πραγματικότητα, γεγονός που την καθιστά έναν ακόμα μετριοπαθή αντίπαλο στη συστημική σκακιέρα. Φυσικά, δεν θα πρέπει επ'ουδενί να κοιτάμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Η αναφορά σαφέστατα είναι στοχευμένη και απευθύνεται στο αναθεωρητικό τουρκικό κράτος, το οποίο ως υποκινητής και εν δυνάμει απειλή του υφιστάμενου status quo δεν χάνει ευκαρία για να «προσβάλει» το κύρος του αντιπάλου προσπαθώντας να καταστήσει το σύνδρομο του μεγάλου γείτονα μια πραγματικότητα.
Η σοβαρότατη πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στα Σκόπια, έχει αναβαθμίσει τον εν δυνάμει κίνδυνο που μπορεί να προκαλέσει η γείτονα χώρα. Στην πραγματικότητα, η χώρα ταλανίζεται επικίνδυνα μετα απο ρητορικές μίσους, αναφορές για πραξικόπημα και μια de facto καντονοποίηση. Είναι προφανές πως τα Σκόπια αρχίζουν και χάνουν σιγά σιγά την εθνική τους κυριαρχία, πράγμα που μετατρέπει τους Αλβανόφωνους εντός των Σκοπίων, αλλά και γενικότερα τον Σκοπιανό πληθυσμό, σε ένα ανεξέλεγκτο ρεύμα. Η ευρύτερη περιοχή, θυμίζει αρένα όπου αναμετρώνται ισχυρές δυνάμεις του Διεθνούς Συστήματος όπως η Ρωσία, η Ε.Ε, το NATO και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η ρωσική πολιτική ηγεσία, θέλει να αποφύγει ένα νέο «Κοσσυφοπέδιο», ενώ τάσσεται κατά της Ε.Ε και του NATO, φοβούμενη την αλβανική επιρροή στο γειτονικό κράτος. Στον αντίποδα, οι θεσμοί στους οποίους εδώ και χρόνια προσπαθούν να ενταχθούν τα Σκόπια, η Ε.Ε και το NATO δηλαδή, ασκούν δριμύτατες πιέσεις για την αποδοχή της κυβέρνησης Ζάεβ, με ανοιχτή παρέμβαση του Αμερικανού πρεσβευτή, ο οποίος προτρέπει τον πρόεδρο Γκεόργκι Ιβάνοφ να αναθέσει τον σχηματισμό κυβέρνησης στους Σοσιαλδημοκράτες και τους Αλβανούς συμμάχους τους.
Ο αναβρασμός λοιπόν που επικρατεί ίσως είναι η χρυσή ευκαιρία για τη συμμετοχή της Ελλάδας στις εξελίξεις και την αναδιαμόρφωση του ήδη υπάρχοντος status quo.
Ίσως είναι η στιγμή όπου η ήπια ισχύς ξεπερνάει κατά πολύ την επιρροή της σκληρής ισχύος και τελικά είναι αυτή που καθορίζει τον νικητή σε μια «σκληρή παρτίδα πόκερ». Η Ελλάδα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά και έξυπνα τη γεωπολιτική της θέση, προβάλλοντας την εικόνας μια σταθερής, δημοκρατικής και αξιόπιστης χώρας, την ώρα που η ισορροπία τείνει να ανατραπεί με σοβαρές συνέπειες για την πάντοτε εύφλεκτη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και την ανάδυση μιας σημαντικής περιφερειακής δύναμης, της Τουρκίας, η οποία πνέει τα λοίσθια σε όλα τα επίπεδα και κινδυνεύει να γίνει κράτος παρίας. Είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Ελλάδα να προβάλει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει εκμεταλλευόμενη καταλλήλως τη δεδομένη συγκυρία, για να αντλήσει οφέλη που αναμφίβολα απώλεσε στο παρελθόν λόγω της αδράνειας και της ριζωμένης ηττοπάθειας που διακατέχει το ελληνικό πολιτικό σύστημα.