Ο Δημήτρης Μαραμής είναι ένας από τους αληθινά ξεχωριστούς συνθέτες της νεότερης γενεάς, τόσο με τα όμορφα και πάντα πολύ ευαίσθητα τραγούδια του όσο όμως και με τις πολλές μουσικές επενδύσεις που έχει γράψει για θεατρικές μα και χορευτικές παραστάσεις. Η σε μορφή όπερας προσέγγιση του στο ιστορικό - όχι μόνο για την κρητική αλλά συνολικά την ελληνική λογοτεχνία - κείμενο «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου που παρουσιάστηκε τον Μάιο στην Πειραματική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ είναι σαφώς το πλέον ώριμο, ολοκληρωμένο και πιθανότατα και σημαντικότερο έργο στη μέχρι τώρα διαδρομή του. Μετά από μιαν επιτυχημένη συναυλιακή πορεία σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα το καλοκαίρι θα καταλήξει να παρουσιαστεί και πάλι στην πλήρη θεατρική εκδοχή του την Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού και η παράσταση αυτή, μια ακόμα απόδειξη της αξίας του αλλά και της θετικότατης αποδοχής που από το κοινό, ήταν η αφορμή για μια συζήτηση με τον όντως εξαίρετο δημιουργό του.
-Λίγα παλαιότερα, μεσαιωνικά πιο σωστά, κείμενα έχουν προσεγγιστεί μουσικά τόσες πολλές φορές και με τόσους διαφορετικούς τρόπους όσο ο «Ερωτόκριτος». Τι σε ώθησε λοιπόν να το κάνεις και εσύ, ποια είναι η γοητεία που σου ασκεί αυτό το κείμενο; Ή μήπως οφείλεται στο ότι δεν βρίσκεις σύγχρονα και πρωτότυπα που να σε εμπνέουν το ίδιο;
Εργάζομαι πάνω σε μεγάλα, σημαντικά, κλασικά - που σημαίνει άφθαρτα στον χρόνο - κείμενα, σε έργα που θεμελιώνονται σε αρχέτυπα και στις βαθιές ρίζες της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναζητώ πάντα την ρίζα της κραυγής και όχι ψευτο-λαρυγγισμούς.
-Και γιατί δεν το μελοποίησες απλά αφού είναι έμμετρο και το προσάρμοσες σε μιαν άλλη φόρμα, δίνοντας του μάλιστα την μορφή όπερας;
Αυτό που έκανα πιστεύω ότι εμπεριέχεται στο ίδιο το κείμενο. Ένα τόσο μεγάλο, σε έκταση μα και σε περιεχόμενο, κείμενο εμπεριέχει τα πάντα, από το πιο απλό τραγούδι ως την πιο σύνθετη και εκτεταμένη φόρμα. Είναι θέμα του συνθέτη τι θα ακούσει μέσα του και αν έχει τις δυνατότητες να το δομήσει.
-Αλήθεια γιατί στην αφίσα της παράστασης στο Ηρώδειο αναφέρεται ως musical; Αυτό και η όπερα είναι δύο πολύ διαφορετικά ιδιώματα...
Οι φωνές που στηρίζουν τον Ερωτόκριτό μου είναι απλές και όχι με κλασική τοποθέτηση. Το έργο μου έχει μία καλώς εννοούμενη ελαφρότητα, μία ζωντάνια, μία χορευτική ρυθμολογία και μία μουσική δραματουργία η οποία καλπάζει σε γρήγορα tempo. Δεν είναι μία πειραματική όπερα και δεν έχει ανάγκη από κάποιο χαρακτηρισμό πιο βαρύγδουπο από musical. Το musical εξάλλου είναι το ίδιο δύσκολη φόρμα όσο και η όπερα.
-Για να έρθουμε στα πρακτικά της υπόθεσης, η σύνθεση του έργου προηγήθηκε της ανάθεσης από το ΚΠΙΣΝ ή το αντίστροφο;
Φυσικά και προηγήθηκε, δεν ήταν δυνατόν να δώσουν ανάθεση στον Μαραμή αν απλά πήγαινε με άδεια χέρια και τους έλεγε «ξέρετε έχω μία ωραία ιδέα». Κατέθεσα τις πρώτες σκηνές, το προσχέδιο και μου ανέθεσαν να ολοκληρώσω το έργο για να είναι το πρώτο ελληνικό που θα εγκαινίαζε την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Οι άνθρωποι που πίστεψαν σε αυτό ήταν ο Γιώργος Κουμεντάκης και ο Αλέξανδρος Ευκλείδης. Είμαι σίγουρος πως και για αυτούς ήταν μία απόφαση που εμπεριείχε ένα ρίσκο. Όλοι μας δίνουμε εξετάσεις σε αυτόν τον χώρο, εκείνοι πίστεψαν σε εμένα και στο έργο και δικαιώθηκαν.
-Η όπερα είναι ένα απολύτως δυτικό μουσικό ιδίωμα που εντάσσεται στην μεγάλη παράδοση της κλασικής μουσικής και ο «Ερωτόκριτος» ένα ακραιφνώς ελληνικό και μάλιστα ιδιωματικό κείμενο. Ξεκινώντας λοιπόν να συνθέτεις στο έργο ποια στοιχεία κυριαρχούσαν περισσότερο μέσα σου, της κλασικής ή της ελληνικής μουσικής και ποια θα έλεγες ότι επικράτησαν στην ολοκληρωμένη πια μορφή του;
Είμαι ξεκάθαρα Έλληνας συνθέτης με βάση τις σπουδές μου στην κλασική μουσική. Έχω δύο μεγάλες αποθήκες για να αντλήσω το υλικό μου, την ελληνική παραδοσιακή και τη δυτική κλασική μουσική και αυτό κάνω πάντα.
-Εκτός από τον Θοδωρή Βουτσικάκη, στο πρόσωπο του οποίου είναι φανερό ότι έχεις βρει τον ιδανικό ερμηνευτή της φωνητικής μουσικής σου, η επιλογή των υπολοίπων έγινε μόνον από εσένα ή και σε συνεργασία με την καλλιτεχνική διεύθυνση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ; Ειδικά πάντως ο ρόλος της Αρετούσας πέρασε από αρκετές θα έλεγα...«περιπέτειες», έτσι δεν είναι;
Όλα έγιναν σε συνεργασία με την καλλιτεχνική διεύθυνση και ήμουν τυχερός σε αυτό. Ωστόσο είχα πάντα τον τελευταίο λόγο, είμαι υπεύθυνος για κάθε τελική επιλογή και κανείς δεν μου επέβαλλε τίποτα. Από αρκετές «περιπέτειες» πέρασαν όλοι οι ρόλοι, ακόμα και οι οκτώ εκπληκτικοί ερμηνευτές του χορού.
-Ένα σύνθετο και αρκετά απαιτητικό έργο, με πολυμελή φωνητικό και μουσικό σύνολο, μπορεί πραγματικά να παιχτεί σε concertante μορφή όπως κατά κανόνα το παρουσιάζεις στις συναυλίες σου εκτός Αθήνας τα τελευταία δύο χρόνια; Δεν χάνει αρκετά ως και πολύ όχι φυσικά από την αξία του αλλά από την δυναμική και την ολοκληρωμένη του αίσθηση;
Δεν χάνει καθόλου καθώς οι οκτώ εκπληκτικοί μουσικοί και φυσικά το σύνολό του, η μουσική και ο λόγος, είναι εκεί. Πολλές φορές έχει και μεγαλύτερη συγκινησιακή δύναμη καθώς είναι γυμνό από κίνηση, σκηνικά και κοστούμια. Από την άλλη βέβαια πρακτικά είναι αδύνατο σε μία χώρα που υποφέρει από τη λαίλαπα της κρίσης να περιοδεύεις με μία τόσο ακριβή παραγωγή, αλλά δεν θα στερήσω τον κόσμο από την μουσική μου και τον λόγο του Κορνάρου. Πιστεύω ότι αληθινά συνεισφέρει στην παιδεία του κοινού η προσπάθειά μου να περιοδεύω το έργο σε συναυλιακή μορφή.
-Τι σημαίνει για εσένα η συγκεκριμένη αυτή παράσταση του έργου στο Ηρώδειο, πέραν φυσικά από την αίγλη και την αύρα του χώρου; Την αντιμετώπισες διαφορετικά από εκείνες στο ΚΠΙΣΝ ή ακριβώς το ίδιο;
Την αντιμετωπίζω με τον ίδιο σεβασμό όσο και εκείνες σε οποιονδήποτε άλλο χώρο. Παντού και πάντοτε σέβομαι το ακροατήριό μου, αλλά φυσικά και το έργο μου. Ωστόσο αναθεώρησα κάποιες λεπτομέρειες, όχι γιατί πρόκειται για το Ηρώδειο, αλλά γιατί έχει περάσει κάποιος καιρός από τον Μάιο.
-Και ποια θα είναι η συνέχεια της πορείας του «Ερωτόκριτου» μετά από αυτή την παράσταση, κυρίως βέβαια για την ολοκληρωμένη του μορφή;
Ο Ερωτόκριτος, μετά την Πειραματική Σκηνή, με την παρουσίαση στο Ηρώδειο μπαίνει στο βασικό ρεπερτόριο της ΕΛΣ και αυτό είναι καθαρά επιλογή του Γιώργου Κουμεντάκη. Τον ευχαριστώ, όπως και όλους τους ανθρώπους της ΕΛΣ, αλλά και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος που στήριξαν και στηρίζουν το έργο μου. Δεν το κάνω για να κολακέψω αυτούς τους ανθρώπους αλλά γιατί πρέπει πότε - πότε να λέμε και ένα απλό «ευχαριστώ» σε αυτή τη χώρα.