Υπάρχει ένας Έλληνας, ένας Ιταλός και ένας Αζέρος. Κάπως σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά όχι, αυτό δεν είναι η αρχή ενός παλιού αστείου. Υπάρχει μια διαδρομή που συνδέει τη ζωή τους και πρόκειται σύντομα να πάρει τη μορφή ενός μακριού αγωγού, αυτού του Νότιου Διάδρομου Φυσικού Αερίου.
Ένας από τους μεγαλύτερους αγωγούς που σχεδιάστηκε ποτέ, ο διάδρομος φυσικού αερίου υποτίθεται ότι πρέπει να εκτείνεται σε 3500 χλμ. από το Αζερμπαϊτζάν στην Ιταλία μέσω της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Αλβανίας και να προμηθεύει την Ευρώπη με φυσικό αέριο για πολλές δεκαετίες. Διαφημισμένη ως υψηλή προτεραιότητα για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, αυτή η γιγαντιαία υποδομή έχει προγραμματιστεί για ενίσχυση 8,27 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τράπεζες ανάπτυξης, εκ των οποίων τα 2 δισεκατομμύρια εξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μόνο για το δυτικό της τμήμα, τον Διαδριατικό Αγωγό Φυσικού Αερίου (TAP). Και αυτό θα μπορούσε να είναι μόνο η αρχή: οι κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πιθανό να τοποθετήσουν πολύ περισσότερα χρήματα, αν κληθούν να καλύψουν την εγγύηση ιδιωτικών τραπεζών που μπορούν να αποφασίσουν να χρηματοδοτήσουν τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου.
Όμως, καθώς οι κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ υποστηρίζουν το έργο, οι άνθρωποι που θα πρέπει να μοιραστούν τη ζωή τους με τον αγωγό ενδέχεται να έχουν διαφορετική άποψη. Τρεις ευρωπαϊκές ΜΚΟ (ο συνασπισμός Counter Balance με έδρα τις Βρυξέλλες, η πλατφόρμα του Λονδίνου και η ιταλική Re: Common) αποφάσισαν να δώσουν σε αυτούς τους ανθρώπους την ευκαιρία να εκφράσουν την άποψή τους και δημιούργησαν ένα διαδικτυακό φυλλάδιο για τη διάδοση του μηνύματός τους. Το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ «Κατά μήκος της διαδρομής» ("Walking The Line") καλεί το κοινό να «περπατήσει» κατά μήκος του αγωγού και να δει τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε τόσο για τους ανθρώπους όσο και για το περιβάλλον.
Το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ μας ταξιδεύει από τον Καύκασο στο Λονδίνο, μέσω της Ιταλίας. Αναφέρει τις ιστορίες των κρατουμένων συνείδησης του Αζερμπαϊτζάν, τις ιστορίες των Khadija Ismayilova και Intigam Aliyev καθώς και των νεαρών επιχειρηματιών, καλλιτεχνών και πολιτών της κοινότητας Melendugno στη νότια Ιταλία που διαμαρτύρονται για την κατασκευή του TAP με το σύνθημα «Ούτε Εδώ, Ούτε Πουθενά αλλού».
Οι άνθρωποι στο Melendugno-όπως οι οικογένειες στην Αλβανία- φοβούνται ότι το έργο αυτό θα σημαδέψει για πάντα τη γεωργική οικονομία της περιοχής τους. Έχοντας δοκιμάσει με ελάχιστο ή καθόλου αποτέλεσμα να ανοίξουν έναν εποικοδομητικό διάλογο με την κυβέρνησή τους, συγκεντρώθηκαν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες προκειμένου να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους. Ωστόσο, ενώ προσέλκυσε πρόσφατα την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης τα αιτήματά τους μέχρι στιγμής δεν εισακούστηκαν και αντ' αυτού ήρθαν αντιμέτωποι με την καταστολή της αστυνομίας.
Τα συμφέροντα που διακυβεύονται στον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου υπερβαίνουν πράγματι πολύ την εξουσία των τοπικών κοινοτήτων. Όπως επιβεβαίωσε η πρόσφατη έρευνα που δημοσίευσε το ιταλικό περιοδικό L'Espresso, υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά σε αυτό το όνειρο του Αγωγού και το ντοκιμαντέρ «Κατά μήκος της διαδρομής» ( Walking the Line) «βουτά κατευθείαν στα βαθιά» γεωπολιτικά και οικονομικά παιχνίδια στα οποία εμπλέκονται κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδρύματα που υποστηρίζουν το έργο.
Το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ απεικονίζει μια ΕΕ η οποία «παριστάνει τη χαζή» όσον αφορά στη δέσμευσή της για το κλίμα στη Συμφωνία του Παρισιού και τις βασικές της αξίες: η στήριξη του νότιου διαδρόμου φυσικού αερίου σημαίνει τόσο την προώθηση ενός μεγάλου έργου ορυκτών καυσίμων όσο και την εθελοτυφλία στο αποτρόπαιο, φρικτό ρεκόρ καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν από το διεφθαρμένο καθεστώς του Ilham Aliyev. Ενώ ρίχνει φως στους ύποπτους δεσμούς μεταξύ της οικογένειας Aliyev και της βρετανικής πετρελαϊκής εταιρείας BP, το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ εκθέτει τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών ενέργειας που ασκούν πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπέρ του φυσικού αερίου, παρά τα στοιχεία ότι η ζήτησή του μειώνεται.
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του μεγάλου-διαδρόμου: ο αγωγός φυσικού αερίου θα διασχίσει το έδαφός της από τα Ανατολικά προς τα Δυτικά, από τα σύνορα με την Τουρκία μέχρι τα όρη της Αλβανίας. Πόσες ζωές θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωπες με αυτό το έργο στην Ελλάδα; Οι ενδιαφερόμενοι Έλληνες αγρότες ανησυχούν τόσο όσο και οι ομόλογοί τους στο εξωτερικό; Ποιος θα επωφεληθεί πραγματικά από αυτό το όνειρο του Αγωγού στην Ελληνική Χερσόνησο; Και ποιος θα πληρώσει το υψηλότερο τίμημα;
Το ντοκιμαντέρ δείχνει επίσης ότι ένα εναλλακτικό μοντέλο ενέργειας είναι εφικτό. Η τελευταία στάση του ταξιδιού είναι ένα υποβαθμισμένο προάστιο του Λονδίνου, όπου οι πολίτες εκπονούν δικά τους έργα ανανεώσιμης ενέργειας. Αντί να τροφοδοτούν τη φτώχεια και να εξασφαλίζουν τεράστια κέρδη στις μεγάλες επιχειρήσεις, τέτοιες πρωτοβουλίες ενθαρρύνουν βιώσιμες λύσεις και ενδυναμώνουν τους εμπλεκόμενους.
Αντί να προσφέρει τεράστια οικονομική και πολιτική στήριξη σε ένα έργο που υποστηρίζει ένα διεφθαρμένο καθεστώς και απειλεί τα μέσα διαβίωσης πολλών, η ΕΕ πρέπει να προωθεί πρωτοβουλίες μικρότερης κλίμακας σαν και αυτές, πλησιέστερες στις ανάγκες του περιβάλλοντος, του κλίματος και των κοινοτήτων. Ένα διαφορετικό μέλλον είναι εφικτό.
Μετάφραση: Ιωάννα Δασκαλοπούλου