Το Ισλαμικό Κράτος θα πέσει μόνο αντιμέτωπο με ανώτερη στρατιωτική δύναμη, και πάλι κατόπιν σκληρής μάχης, δήλωσε στη HuffPost Greece ο Πάτρικ Κόκμπερν, δημοσιογράφος - ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή επί σειρά ετών για τον Independent και συγγραφέας του «Η επιστροφή των Τζιχαντιστών: Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των Σουνιτών».
«Θα πολεμήσουν πολύ σκληρά. Ίσως σε πέντε χρόνια να καταρρεύσει, αλλά και πάλι δεν είναι σίγουρο κάτι τέτοιο. Το πρόβλημα είναι ότι το Ισλαμικό Κράτος βασίζεται στους σουνίτες Άραβες- εκατομμύρια σουνιτών που δεν συμπαθούν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά φοβούνται περισσότερο τον ιρακινό στρατό, τις σιιτικές πολιτοφυλακές ή τον συριακό στρατό. Αυτό είναι το “κίνητρό” τους: δεν έχουν πού αλλού να πάνε» σημείωσε.
Χρηματοδότηση και βιωσιμότητα
Δύο από τα μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με το Ισλαμικό Κράτος ή Χαλιφάτο είναι από πού προέρχεται η χρηματοδότησή του και κατά πόσον είναι ικανό να αποτελέσει πραγματικά «κράτος», διαφεντεύοντας τις περιοχές τις οποίες έχει θέσει υπό τον έλεγχό του. Όσον αφορά στο θέμα της χρηματοδότησής του, ο κ. Κόκμπερν σημειώνει ότι μεγάλο τμήμα της προέρχεται από την εκμετάλλευση πετρελαιοπηγών. «Επίσης, από φορολογία, τόσο σε άτομα όσο και στις μεταφορές/ μετακινήσεις. Επίσης, στο παρελθόν λάμβανε χρήματα από ιδιώτες, από χώρες όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία- ενώ έχουν έσοδα και από λύτρα για αιχμαλώτους».
Όσον αφορά στο θέμα της διακυβέρνησης όμως, είναι όντως το Ισλαμικό Κράτος ικανό να λειτουργήσει ως «κανονικό» κράτος; Ο βετεράνος ανταποκριτής δεν νομίζει ότι ισχύει κάτι τέτοιο. «Δε νομίζω ότι μπορούν να εξελιχθούν σε φυσιολογικό κράτος, καθώς πρόκειται για έναν ιδιαίτερα ασυνήθιστο οργανισμό- ένα μείγμα θρησκευτικού φανατισμού και στρατιωτικής ισχύος» εκτιμά.
Ωστόσο, επισημαίνει ότι υπάρχει μια ασυνήθιστη «ισορροπία» στο εσωτερικό του, καθώς, κατά κάποιον τρόπο έχουν δημιουργήσει μια «κρατική οντότητα», καθώς τα εδάφη τα οποία ελέγχει το «Χαλιφάτο» έχουν το μέγεθος της Μ. Βρετανίας, εκτεινόμενα από τα σύνορα του Ιράν μέχρι το Χαλέπι, όχι μακριά από τη Μεσόγειο.
«Είναι σε θέση να υπερασπιστούν τα σύνορά τους. Το Χαλιφάτο υπάρχει εδώ και έξι μήνες. Έχει χάσει κάποιες πόλεις στο Ιράκ, αλλά σε γενικές γραμμές έχει το ίδιο μέγεθος που είχε και πριν. Οπότε, παρά τα αμερικανικά αεροπορικά πλήγματα και τους πολλούς εχθρούς, είναι ακόμα αρκετά ισχυρό».
Επίσης, γίνονται προσπάθειες για τη σύνθεση ενός συστήματος κρατικών δομών: μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που βρίσκεται στις περιοχές που ελέγχονται από τους τζιχαντιστές ζει με μια απλή δίαιτα, η οποία βασίζεται στο ψωμί. «Θέτουν υπό τον έλεγχό τους τα αρτοποιεία και εξασφαλίζουν ότι θα συνεχίζουν να λειτουργούν. Επίσης, διασφαλίζουν ότι η τιμή του ψωμιού παραμένει χαμηλά. Γενικά, προσπαθούν να καταστήσουν τη ζωή δυνατή στις περιοχές τους».
Προοπτικές επιβίωσης
Ποιες θα ήταν όμως οι προοπτικές επιβίωσης ενός τέτοιου μορφώματος σε βάθος χρόνου; «Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, θα είναι σε θέση να προστατέψουν τα σύνορά τους. Η CIA εκτίμησε τον Σεπτέμβριο ένα μάξιμουμ 31.000 μαχητών, αλλά πιστεύω ότι ο πραγματικός αριθμός ξεπερνά τις 100.000. Στρατολογούν από τον πληθυσμό, πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και λένε ότι κάθε οικογένεια πρέπει να δώσει έναν άνδρα».
Ωστόσο, μακροπρόθεσμα το μέλλον του θεωρείται αμφίβολο, καθώς οι εχθροί του Ισλαμικού Κράτους πλέον είναι πάρα πολλοί- και κατά πάσα πιθανότητα θα βρει πολύ δύσκολο το να επιβιώσει. Παρόλα αυτά, ο κ. Κόκμπερν δεν θεωρεί ότι τίθεται θέμα κατακερματισμού του, καθώς ο έλεγχος ασκείται από την κορυφή- ακόμα και αν οι ΗΠΑ και η ιρακινή κυβέρνηση θα ήθελαν να δουν διάσπαση της σουνιτικής κοινότητας.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η περίπτωση της φυλής Αλμπού Νιμρ: πολέμησαν το ISIS, αλλά ηττήθηκαν και τουλάχιστον 600 ή 700 από τα μέλη της σφαγιάστηκαν. Αυτό λειτούργησε ως παραδειγματισμός. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι εάν το Ισλαμικό Κράτος καταρρεύσει, πολλοί σουνίτες στο Ιράκ θα γίνουν πρόσφυγες».
«Γενεσιουργό δύναμη» για τη δημιουργία του Χαλιφάτου αποτέλεσε η Αλ Κάιντα στο Ιράκ: «ξεκίνησε πριν από 10-11 χρόνια, πολεμώντας την ιρακινή κυβέρνηση. Ήταν διαφορετική από την Αλ Κάιντα του Οσάμα μπιν Λάντεν, καθώς ήταν περισσότερο αντι-σιιτική παρά αντιαμερικανική. Αυτό που έκανε τη διαφορά ήταν το 2011 και η έναρξη της σύγκρουσης στη Συρία, που τους έδωσε την ευκαιρία να επεκταθούν».
Τα μέτρα αντιμετώπισης και ο ρόλος της Τουρκίας
Όσον αφορά στην κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας, με τα αεροπορικά πλήγματα και την παροχή υποστήριξης σε όσους μάχονται κατά του Ισλαμικού Κράτους στο έδαφος, ο κ. Κόκμπερν θεωρεί ότι τα εν λόγω μέτρα δεν επαρκούν για να ηττηθούν οι τζιχαντιστές.
«Θεωρώ ότι πρώτα από όλα, από την οπτική γωνία των ΗΠΑ, πρόκειται για μια παράδοξη κατάσταση, καθώς ο συνασπισμός εναντίον του Ισλαμικού Κράτους περιλαμβάνει χώρες οι οποίες στην πραγματικότητα δεν θέλουν να πολεμήσουν εναντίον του, όπως οι χώρες του Περσικού Κόλπου και η Τουρκία. Έπαιξαν ρόλο στη δημιουργία του και μετά έχασαν τον έλεγχο. Αφ'ενός το φοβούνται, αλλά αφ'ετέρου βλέπουν θετικά τις σουνιτικές νίκες σε βάρος των σιιτών».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην «εξίσωση» παρουσιάζει ο ρόλος της Τουρκίας, η οποία, όπως επισημαίνει ο βετεράνος ανταποκριτής, υποστήριξε όλες τις αντικαθεστωτικές παρατάξεις στη Συρία. Ωστόσο, οι ίδιες αυτές φράξιες μάχονταν επίσης στο Ιράκ. «Δεν νομίζω ότι η Τουρκία “δημιούργησε” το ISIS, αλλά το ότι κράτησε ανοιχτά τα σύνορα το ωφέλησε πολύ. Η Τουρκία λειτούργησε ως άσυλο, ασφαλές καταφύγιο για το ISIS και τους άλλους αντάρτες. Επίσης, υπάρχει μεγάλος αριθμός ξένων τζιχαντιστών μαχητών στο Ιράκ και τη Συρία. Όλοι αυτοί έφτασαν εκεί περνώντας τα τουρκικά σύνορα. Ό,τι και αν σκοπεύουν να κάνουν, αυτή τη στιγμή σίγουρα δεν πολεμούν εναντίον του ISIS- απλά εξαναγκάστηκαν από τους Αμερικανούς να επιτρέψουν στους Πεσμεργκά να φτάσουν στην Κομπάνι».
Η στάση του Ιράν
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, το σιιτικό Ιράν αποτελεί φύσει αντίπαλο του Ισλαμικού Κράτους- με την Ισλαμική Δημοκρατία να προβαίνει πριν λίγο καιρό σε αεροπορικά πλήγματα εναντίον τζιχαντιστικών στόχων, τα οποία διεξήχθησαν ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και των συμμάχων τους. «Οι Ιρανοί εμπλέκονται εδώ και πάρα πολύ καιρό στα δρώμενα στο Ιράκ. Στο παρελθόν αυτό γινόταν υπό συνθήκες μυστικότητας, ωστόσο τις τελευταίες εβδομάδες προβάλλουν τον ρόλο τους. Νομίζω ότι έχουν αναλάβει πολύ ενεργή στάση, καθώς θέλουν να δείξουν ότι και αυτοί με τη σειρά τους υποστηρίζουν την ιρακινή κυβέρνηση» σημειώνει σχετικά.
Πιθανότητα εξάπλωσης του «φαινομένου»
Όπως προκύπτει, παρά τους πολλούς εχθρούς και τα αεροπορικά πλήγματα παραμένει ισχυρό, ακόμα και αν δεν προελαύνει/ επεκτείνεται όπως πριν. Ωστόσο, υπάρχει ενδεχόμενο εξάπλωσης του «φαινομένου» και σε άλλες χώρες;
«Στη Λιβύη υπάρχει μια πόλη, η Ντέρνα, που έχει ορκιστεί πίστη στο Ισλαμικό Κράτος. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε τι θα συμβεί – εξαιτίας της αναρχίας στη Λιβύη πρόκειται για μια ευκαιρία για το Ισλαμικό Κράτος...επίσης, υπάρχει και η Νιγηρία, με τη Μπόκο Χαράμ. Υπάρχουν διάφορες περιοχές σαν τη Συρία και το Ιράκ, που έχουν βυθιστεί στον εμφύλιο πόλεμο».
Κλείνοντας, ο κ. Κόκμπερν αναγνωρίζει ότι η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους αποτέλεσε έκπληξη. «Έβλεπα ότι η ιρακινή κυβέρνηση και ο στρατός είχαν βυθιστεί στη διαφθορά, αλλά ακόμα και έτσι εξεπλάγην...ναι, το Ισλαμικό Κράτος, το Χαλιφάτο, ήταν μια έκπληξη. Σε επίπεδο προπαγάνδας, παρουσίασαν πολύ επαγγελματικού ύφους ταινίες για να προσελκύσουν εθελοντές, αλλά παράλληλα διατυμπάνιζαν και τις κτηνωδίες τους για να εκφοβίσουν τους εχθρούς τους. Ήταν ένας από τους λόγους που ο ιρακινός στρατός κατέρρευσε τόσο γρήγορα».
Το «Η επιστροφή των Τζιχαντιστών: Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των Σουνιτών» (The Jihadis Return: ISIS and the new Sunni uprising) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο