Χρονιά μακράς διαπραγμάτευσης μεταξύ δανειστών και κυβέρνησης, με τα χρονοδιαγράμματα να ακυρώνονται και την αξιολόγηση της τρόικας να γίνεται από τρίμηνη σε μόνιμη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το 2014. Ο νέος χρόνος ξεκίνησε με τις δύο πλευρές να βρίσκονται ακόμα μια φορά σε κατάσταση εμπλοκής, καθώς η αξιολόγηση της ελληνικής Οικονομίας που είχε αρχίσει το Σεπτέμβριο του 2013, δεν είχε αποδώσει καρπούς.
Η χρυσή τομή βρέθηκε τον Μάρτιο, με την κυβέρνηση να φέρνει στη Βουλή ακόμα ένα πολυνομοσχέδιο και την τρόικα να δίνει νέο ραντεβού για το καλοκαίρι.
Οι επόμενοι δύο μήνες κύλισαν μάλλον καλύτερα και από αυτό που προσδοκούσε η κυβέρνηση. Το ελληνικό Δημόσιο επέστρεψε τον Απρίλιο στις αγορές, μετά από 4 χρόνια αποκλεισμού, εκδίδοντας 5ετή ομόλογα, με τα οποία δανείστηκε 3 δισ. ευρώ, αντί των 2,5 δισ. που ήταν ο στόχος. Το ετήσιο κουπόνι διαμορφώθηκε στο 4,75%, κάνοντας την έκδοση να χαρακτηριστεί ως επιτυχής.
Το κλίμα πλέον δεν θύμιζε σε τίποτα τους δύσκολους μήνες που είχαν προηγηθεί, προκαλώντας αισιοδοξία για το μέλλον, η οποία κράτησε τουλάχιστον μέχρι και την έναρξη της προεκλογικής περιόδου για τις Ευρωεκλογές του Μαΐου. Η νέα εκλογική μάχη χαρακτηρίζεται ως το σημείο καμπής για τη μεταστροφή του θετικού κλίματος που είχε δημιουργηθεί με την τρόικα. Οι δανειστές άρχισαν να διαπιστώνουν σημάδια “μεταρρυθμιστικής κόπωσης” και αθέτησης των συμφωνιών.
Σημείο «μηδέν» του νέου γύρου αντιπαραθέσεων θεωρείται η απόφαση της κυβέρνησης να απομακρύνει τον τότε Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, Χάρη Θεοχάρη, κίνηση που θεωρήθηκε από τους δανειστές ως παρέμβαση στην προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης του φορολογικού μηχανισμού. Τις επικρίσεις των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης για την κυβερνητική παρέμβαση στην ανεξάρτητη αρχή, θα ακολουθήσει η «άτυπη» επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα τον Ιούλιο.
Ο νέος υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης, θα διαπιστώσει από νωρίς ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών βρίσκονται και πάλι σε οριακό σημείο, με τους δανειστές να σημειώνουν μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μνημονιακών δεσμεύσεων και να ζητούν επίσπευση των διαδικασιών.
Οι νέες πιέσεις οδηγούν τον υπουργό Οικονομικών να προαναγγέλλει “αμερικανικό Αύγουστο”, ζητώντας από τους συναρμόδιους υπουργούς να κλείσουν τα προαπαιτούμενα έως το τέλος του μήνα.
Το Παρισινό ραντεβού
Η νέα εμπλοκή με την τρόικα έχει έντονο άρωμα Παρισιού. Εκεί σε μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα συνάντηση των δύο πλευρών σε “ουδέτερο έδαφος”, η ελληνική αντιπροσωπεία ξεδιπλώνει για πρώτη φορά στους δανειστές το σχέδιο φοροελαφρύνσεων της κυβέρνησης, εν όψει Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και στο “βάθος” της Προεδρικής Εκλογής.
Αν και το κλίμα που είχε δημιουργηθεί από την ελληνική κυβέρνηση, ότι η συνάντηση στο Παρίσι σημαίνει το τέλος της τρόικας από την Ελλάδα και των γνωστών επαναλαμβανόμενων θρίλερ σε κάθε αξιολόγηση, το ραντεβού καταλήγει σε Βατερλό.
Οι επικεφαλής των κλιμακίων της τρόικας, ενημερώνουν λίγες ημέρες μετά το Eurogroup, ότι η αξιολόγηση δεν είναι δυνατό να ολοκληρωθεί μέσα στο 2014 και προαναγγέλλουν την κάθοδο τους στην Αθήνα μέσα στο Σεπτέμβριο.
Ωστόσο, πολιτικά η κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι θα πρέπει να εντείνει τις επαφές της, ώστε πριν την Προεδρική εκλογή να διασφαλίσει τη δέσμευση των Ευρωπαίων, πως το μνημόνιο θα τελειώσει μαζί με το 2014. Για αυτό το λόγο ο Αντώνης Σαμαράς ταξιδεύει στο Βερολίνο και σε δηλώσεις του μαζί με την καγκελάριο Μέρκελ, διαβεβαιώνει ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί άλλο δάνειο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι σχεδιάζεται η αποχώρηση του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα.
Λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Βερολίνου, η τρόικα επιστρέφει στην Αθήνα για την 5η αξιολόγηση. Ωστόσο, οι ελεγκτές διαπιστώνουν νέες καθυστερήσεις στο πρόγραμμα, ενώ επιβεβαιώνουν ότι το χάσμα για το ύψος του δημοσιονομικού κενού παραμένει αγεφύρωτο.
Οι άκαρπες διαπραγματεύσεις οδηγούν την κυβέρνηση να καταθέσει μονομερώς τον Οκτώβριο το προσχέδιο του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβάνοντας τις φοροελαφρύνσεις που έχει προαναγγείλει ο πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ.
Οι δανειστές δεν αργούν να αντιδράσουν, προειδοποιώντας την κυβέρνηση ότι η “επόμενη ημέρα” του ελληνικού προγράμματος θα πρέπει να προβλέπει και εποπτεία και χρηματοδοτικό “μαξιλαράκι ασφαλείας”. Αποτέλεσμα των νέων πιέσεων ήταν οι αγορές να οδηγήσουν τα Ελληνικά spread και πάλι σε επίπεδα κοντά στο 9%.
Με τον κλοιό των αγορών να σφίγγει, ο Γκίκας Χαρδούβελης συναντάται στα τέλη Οκτωβρίου με τον Γερμανό ομόλογου του Βόλφγκανκ Σόιμπλε. Κάποιοι λένε ότι ο κ. Σόιμπλε σε αυτή τη συνάντηση επανέφερε στην “μνημονιακή τάξη” την ελληνική κυβέρνηση, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει αποδεκτό από το Βερολίνο το σχέδιο απεμπλοκής από την τρόικα.
Ανταλλαγή email
Ενδεικτικό του κλίματος που επικράτησε σε εκείνη τη συνάντηση είναι ότι λίγες ημέρες μετά το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών απέστειλε προς την τρόικα τις πρώτες προτάσεις μέτρων για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού. Με αυτές επιχειρούσε να κατευνάσει τις αντιδράσεις τόσο των αγορών, όσο και των δανειστών.
Η υπαναχώρηση της κυβέρνηση από το σχέδιο “πρόωρης λήξης” του μνημονίου, οδηγεί τους υπουργούς Οικονομιών της Ευρωζώνης στο Eurogroup του Νοεμβρίου, να ανακοινώσουν ότι η επόμενη μέρα για την Ελλάδα θα έχει μια προληπτική γραμμή χρηματοδότησης, η οποία όμως θα συνοδεύεται από εποπτεία της τρόικας.
Η νέα εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές και η επιμονή της τρόικας να μην γυρίσει στην Αθήνα εάν πρώτα δεν λάβει σαφείς δεσμεύσεις για τη λήψη νέων μέτρων, οδηγούν σε ένα ακόμα ραντεβού στο Παρίσι.
Αρχικά, η κυβέρνηση επιχείρησε να δημιουργήσει και πάλι κλίμα αισιοδοξίας σχετικά με το νέο ραντεβού στη γαλλική πρωτεύουσα. Ωστόσο, τα μηνύματα των δανειστών την οδήγησαν να βάλει χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών. Τελικά οι δύο πλευρές οδηγούνται σε συμφωνία για τη λήψη νέων μέτρων “εδώ και τώρα”, με τον Γκίκα Χαρδούβελη να δεσμεύεται ότι θα αποστείλει τις ελληνικές προτάσεις το επόμενο διάστημα.
Τα 19 νέα μέτρα αποστέλλονται στις 30 Νοεμβρίου στην τρόικα, η οποία όμως δεν ικανοποιείται, καθώς εκτιμά ότι θα πρέπει να ψηφιστούν όλες οι παρεμβάσεις πριν από το τέλος του 2014 και όχι σε βάθος χρόνου όπως προτείνει η κυβέρνηση.
Πλέον το κλίμα που υπάρχει στην Αθήνα είναι ότι λύση μπορεί να δώσει μόνο μια πολιτική διαπραγμάτευση ώστε να βρεθεί η “χρυσή τομή” που θα επιτρέψει στην τρόικα να ξεκινήσει την αξιολόγηση της Ελληνικής Οικονομίας.
Το Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς οι υπουργοί οικονομικών της Ευρωζώνης διαπιστώνουν καθυστέρηση στην εφαρμογή των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων και αδυναμία να επιτευχθεί συμφωνία έως τις 18 Δεκεμβρίου όταν και θα έκλειναν τα κοινοβούλια της Ευρώπης για τις εορτές των Χριστουγένων.
Ως εκ τούτου δίνουν το “πράσινο φως” για τη δίμηνη παράταση του ελληνικού μνημονίου, ώστε να υπάρξει ο απαιτούμενος χρόνος για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ της τρόικας και της ελληνικής κυβέρνησης και να ψηφιστούν τα νέα μέτρα. Λίγη ώρα μετά τις ανακοινώσεις του επικεφαλής τους Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, το Μέγαρο Μαξίμου ενημέρωσε ότι η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας θα γίνει μέσα στο Δεκέμβριο.