Το μακρινό 1762 ο Francis Baring, γιος ενός Γερμανού μετανάστη, ίδρυσε την Baring Bank, την αρχαιότερη βρετανική εμπορική τράπεζα μέχρι τη χρεοκοπία της το Φεβρουάριο του 1995. Επιπλέον η τράπεζα ήταν προσωπική τράπεζα της Βασίλισσας Ελισάβετ.
Με την ανάπτυξη και την αύξηση της πολυπλοκότητας των κεφαλαιαγορών στις δεκαετίες 1970 και 1980, η Barings ανταποκρίθηκε ιδρύοντας την Baring Securities για να εκμεταλλευτεί τις νέες προσοδοφόρες ευκαιρίες στις εξελιγμένες χρηματοοικονομικές αγορές, ωστόσο δημιουργήθηκαν διαμάχες στο εσωτερικό της Barings εξαιτίας του διαχωρισμού της παραδοσιακής εμπορικής τραπεζικής από τις καινούργιες μεσιτικές δραστηριότητες.
Είναι πολύ πιθανό ότι οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η τράπεζα τη δεκαετία του 1990 να οφείλονται μερικώς σε αυτή τη σύγκρουση κουλτούρας και στο γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι της Barings, απλά δεν κατάλαβαν τις δυνητικά μεγάλες απώλειες που μπορούσαν να προκύψουν από τις σωστά ελεγχόμενες συναλλαγές παραγώγων.
Το 1987, η Barings δημιούργησε ένα μικρό γραφείο στη Σιγκαπούρη, το οποίο ονομάστηκε Baring Securities (Singapore) Limited.
Η κύρια δραστηριότητα αυτού του γραφείου ήταν οι συναλλαγές σε μετοχές και συμβόλαια μελλοντικής διαπραγμάτευσης στο Διεθνές Νομισματικό Χρηματιστήριο της Σιγκαπούρης (SIMEX), το σημερινό Χρηματιστήριο της Σιγκαπούρης.
Αυτό το γραφείο αποτέλεσε και τον οδηγό κατάρρευσης της τράπεζας. Διευθυντής της ήταν ένας 28χρονος Βρετανός, ο Nick Leeson.
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάρρευση
Ο Nick Leeson γεννήθηκε στο Watford της Μεγάλης Βρετανίας στις 27 Φεβρουαρίου του 1967 και ξεκίνησε την πολλά υποσχόμενη καριέρα του στη Morgan Stanley.
Μετακινήθηκε πολύ γρήγορα στην Barings και μετατέθηκε αρχικά στην Τζακάρτα για να εξιχνιάσει μια υπόθεση £100.000.000, που σχετιζόταν με εργασίες back-office. Όταν το κατάφερε σε δέκα μόλις μήνες είδε την αναγνώριση στο πρόσωπό του να εκτοξεύεται.
Το 1992, ύστερα από την επιτυχία του, μετατέθηκε ξανά στη Σιγκαπούρη και πήρε προαγωγή σε Γενικό Διευθυντή. Επίσης, είχε το προνόμιο να προσλαμβάνει και να απολύει υπαλλήλους.
Ως χρηματιστής είχε, μικρή εμπειρία, όμως πολύ γρήγορα πήρε την πιστοποίηση για το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Σιγκαπούρης.
Ο Nick Leeson, ως γενικός διευθυντής παρέβλεψε ότι οι λειτουργίες των αγοροπωλησιών και του back-office είναι ξεχωριστές και ελαχιστοποίησε τις απαραίτητες διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου που όλα τα ιδρύματα εφαρμόζουν.
Επιπρόσθετα η ανώτερη διοίκηση επειδή προερχόταν κυρίως από την εμπορική λειτουργία της τράπεζας εκτίμησε λανθασμένα τους κινδύνους που ενέχουν οι αγοροπωλησίες επί παραγώγων ενώ δεν υπήρχε και κάποιος υπεύθυνος να επιβλέπει τους χειρισμούς του Leeson
Οι κερδοσκοπικές συναλλαγές γίνονταν μέσα από το μυστικό λογαριασμό 88888, ο οποίος δεν εμφανιζόταν στους γενικούς λογαριασμούς της τράπεζας.
Αυτός ο λογαριασμός έχανε χρήματα από το ξεκίνημα. O Leeson ήταν τζογαδόρος και δεν ανησυχούσε. Στο τέλος του 1992 ο λογαριασμός 88888 έγραφε 2 εκ. λίρες ζημιές. Ένα χρόνο μετά 23 εκ. λίρες και στο τέλος του 1994 208 εκ. λίρες
Ο Leeson αγόραζε μεγάλο αριθμό συμβολαίων με σκοπό να ταρακουνήσει την αγορά παραγώγων, όμως ένας σεισμός στην Ασία το 1995 έριξε κι άλλο την αγορά με αποτέλεσμα η ζημία να πολλαπλασιαστεί άμεσα, με αποτέλεσμα το ύψος να αγγίξει τα 1,3 δις δολάρια.
Ενεργώντας σαν άπειρος χρηματιστής, συνέχιζε να αγοράζει συμβόλαια με την ελπίδα να ξανακερδίσει όσα είχε ήδη χάσει, τη στιγμή που ακόμα και οι καλύτεροι σπεκουλαδόροι καταλαβαίνουν το λάθος τους.
Είχε μια πλούσια κοινωνική ζωή με την σύζυγό του καθώς η τράπεζα εκτός από το μισθό των 50.000 λίρες ετησίως, του έδινε και μπόνους που άγγιζαν τις 130,000 λίρες
Μετά από μια σειρά από ψέμματα και πλαστογραφήσεις εγγράφων, ο Leeson με τη σύζυγό του, στις 23 Σεπτεμβρίου δύο μέρες πριν γίνει 28 ετών, πήραν το αεροπλάνο για την Κουάλα Λαμπούρ
Τα κεντρικά του Λονδίνου ανακάλυψαν το πρόβλημα. Η ζημιά έφτασε 1.4 δις δολάρια και η 233 ετών τράπεζα κατέρρευσε.
Στις 2 Μαρτίου 1995 ο Leeson και η σύζυγός συνελήφθησαν στην Φρανκφούρτη και εκείνη τη μέρα η Ολλανδική τράπεζα ING αγόρασε την Barings για μια λίρα.
Ο Nick Leeson δικάστηκε στην Σιγκαπούρη και καταδικάστηκε για απάτη σε 6 1/2 χρόνια. Μετά τη φυλάκισή του, του διαγνώστηκε καρκίνος.
Επέζησε του καρκίνου εντός της φυλακής και έγραψε την αυτοβιογραφία του (“Rogue Trader”) όπου απαρίθμησε τις ενέργειές του στο σκάνδαλο. Αποφυλακίστηκε λόγω καλής διαγωγής τον Ιούλιο του 1999.
Οι απώλειες που δημιούργησε ο Leeson οφείλονται σε χρηματιστηριακό τζόγο, καθώς οι αγοροπωλησίες του ήταν βασισμένες στα συναισθήματα του για την κίνηση του δείκτη παρά σε "υπολογισμένο ρίσκο" (calculated risk).
Μετά την κατάρρευση της τράπεζας, ξεκίνησε μια συζήτηση για την χρήση των παραγώγων προϊόντων. Η χρήση τους για αντιστάθμιση κινδύνου (hedging) και ελαχιστοποίηση του ρίσκου των χρηματοοικονομικών επενδύσεων θεωρείται ενδεδειγμένη.
Στον πυρετό του χρηματιστηρίου
Η ιστορία του Leeson μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 1999. Την ταινία σκηνοθέτησε ο James Dearden και τον Leason υποδύεται ο Ewan McGregor.
Πηγή: nickleeson.com, BBC, biography.com