Κατάργηση των φυλακών τύπου Γ', ποινική αντιμετώπιση του bulllying, αποσυμφόρηση των φυλακών, αντικατάσταση- κατά περίπτωση- της κράτησης ανηλίκων και ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του νόμου για τα ναρκωτικά είναι οι βασικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης το οποίο συζητείται στη Βουλή.
Βασικός στόχος, σύμφωνα με την κυβέρνηση είναι ο «εξανθρωπισμός του σωφρονιστικού συστήματος και η εναρμόνιση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα».
«Ο υπερπληθυσμός, η υποχρηματοδότηση και η περιφρόνηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα οδήγησαν στο να αποτελούν οι φυλακές ντροπή για την κοινωνία μας. Είναι μόνο κατ’ όνομα “σωφρονιστικά καταστήματα” και ειδικά στη μνημονιακή περίοδο η κατάσταση ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Θεμελιώδης αρχή της κυβέρνησης είναι ότι ασφαλής είναι η δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία. Κεντρικός άξονας του κυβερνητικού έργου είναι η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου και της έννομης τάξης», σημειώνουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι.
Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης προβλέπει:
-κατάργηση των φυλακών τύπου Γ. Σύμφωνα με το Υπουργείο αυτού του είδους οι φυλακές αντίκεινται στα θεμέλια του κράτους δικαίου αφού διαφοροποιούσαν τη μεταχείριση των κρατουμένων με βάση το αδίκημα για το οποίο κατηγορούνταν ή είχαν καταδικαστεί. Στην πράξη αφαιρούσαν βασικά δικαιώματα των κρατουμένων χωρίς να καθιστούν τις φυλακές πιο ασφαλείς
-καθορισμό ευνοϊκότερων προϋποθέσεων για την υπό όρους απόλυση κρατουμένων με σκοπό την αποσυμφόρηση των φυλακών. Το μέτρο χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα σημαντικό καθώς η κατάσταση στις φυλακές, παρουσιάζει μια εικόνα «στοιβάγματος» ανθρώπων. Το θέμα «έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις προσβάλλοντας ευθέως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια». Οι υποδομές των φυλακών ανέρχονται σε 9.800 θέσεις, το 2006 κρατούνταν 9.960, ενώ το 2014 περίπου 12.000. Το 2013 η Ελλάδα κατείχε την τρίτη θέση υπερπλήρωσης της χωρητικότητας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Τη σοβαρότητα του προβλήματος έχει τεκμηριώσει, μεταξύ άλλων, και η τελευταία έκθεση της ευρωπαϊκής Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων.
-αντικατάσταση, στις περισσότερες περιπτώσεις, της κράτηση ανηλίκων με αναμορφωτικά και εκπαιδευτικά μέτρα. Η εμπειρία δείχνει ότι οι φυλακές ανηλίκων είναι φυτώρια εγκληματικότητας, των οποίων οι τρόφιμοι αποκόπτονται οριστικά από την κοινωνία.
-απόλυση, με αυστηρές προϋποθέσεις, υπερήλικων, ασθενών και ανθρώπων με αναπηρία, που η κράτησή τους επιδεινώνει την υγεία τους και οι οποίοι δεν αποτελούν πλέον κίνδυνο για την κοινωνία, λόγω ακριβώς της κατάστασης τους. Ανάλογες διατάξεις ανθρωπιστικού χαρακτήρα υπάρχουν σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Η υπό όρους απόλυση για τις ευάλωτες ομάδες έχει γενικό χαρακτήρα. Θα ήταν «φωτογραφική» μόνο αν εξαιρούσε κάποιους συγκεκριμένους κρατούμενους.
-πιο αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου για τα ναρκωτικά [«νόμος Ρουπακιώτη», 2013], ο οποίος προκρίνει τη θεραπεία και την απεξάρτηση. Σε σύνολο 12.000 περίπου κρατουμένων, οι κρατούμενοι για υποθέσεις ναρκωτικών είναι 2.994. Δηλαδή ένας στους τέσσερις. Το νομοσχέδιο δίνει κίνητρα στους κρατούμενους για απεξάρτηση έξω από τη φυλακή[αποφυλάκιση με τη συμπλήρωση της πρώτης φάσης του προγράμματος μέσα στη φυλακή].
-την αντιμετώπιση, ποινικά, του bullying. Με το νομοσχέδιο ποινικοποιείται η επαναλαμβανόμενη σκληρή συμπεριφορά, όχι μόνο αν προκαλεί σωματική κάκωση, αλλά βλάβη σωματικής ή ψυχικής υγείας σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας.
Όπως τονίζεται από πλευράς της κυβέρνησης, το νομοσχέδιο «έρχεται να επανασυνδέσει την Ελληνική Πολιτεία με τις παραδόσεις του Διαφωτισμού και του Ανθρωπισμού. Παραδόσεις τις οποίες προκλητικά καταπάτησε η μνημονιακή κυβέρνηση Σαμαρά, χωρίς σε καμία περίπτωση να καταστήσει την κοινωνία πιο ασφαλή. Δυστυχώς, η ΝΔ επιμένει και σήμερα στη χρεοκοπημένη γραμμή της ακροδεξιάς κινδυνολογίας που μόνο ζημιά προκαλεί στον τόπο».