Η Κύπρος «πιάστηκε» στη δίνη της οικονομικής κρίσης το 2012 αν και τα πρώτα προβλήματα είχαν γίνει ορατά νωρίτερα. Γι αυτό και η Λευκωσία αναζήτησε από νωρίς εναλλακτικές λύσεις για να προλάβει μια αναγκαστική προσφυγή στον τριμερή μηχανισμό στήριξης που είχε ήδη συσταθεί για τη διάσωση ευρωπαϊκών χωρών οι οποίες βρίσκονταν στο χείλος της χρεοκοπίας. Η καταφυγή στη Ρωσία και η χορήγηση ενός δανείου είχε δώσει για λίγο «ανάσα» στην κυπριακή οικονομία αλλά η δεύτερη έκκληση της Κύπρου προς τη Μόσχα για βοήθεια- και παρά τις προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί- δεν είχε ανταπόκριση...
Η αρχή της περιπέτειας και το «ζεστό» ρωσικό χρήμα
Την άνοιξη του 2011 και ενώ η χώρα ήταν ακόμη υπό την προεδρία του Δημήτρη Χριστόφια, η Κύπρος καταφεύγει στο ρωσικό «ζεστό» χρήμα λαμβάνοντας από τη Μόσχα ένα διακρατικό δάνειο ύψους 2,5δισεκ. ευρώ με ορίζοντα αποπληρωμής το 2016 και με επιτόκιο της τάξεως του 4,5%.
Το ποσό αυτό όμως δεν είναι ικανό για να κρατήσει όρθια την κυπριακή οικονομία. Από την άνοιξη του 2012, οι οίκοι αξιολόγησης ξεκινούν ο ένας μετά τον άλλο να υποβαθμίζουν την οικονομία της χώρας καθώς οι κυπριακές τράπεζες είναι εκτεθειμένες στα ελληνικά ομόλογα τα οποία «κουρεύτηκαν» και υφίστανται μεγάλη ζημία. Οι χειρότερες των εκτιμήσεων για την κυπριακή οικονομία επιβεβαιώνονται.
Το καλοκαίρι του 2012 ξεκινούν οι πρώτες συζητήσεις με τους δανειστές αλλά η κυπριακή κυβέρνηση φαίνεται απρόθυμη να ενταχθεί στον μηχανισμό στήριξης και διαφωνεί με το σχέδιο που της παρουσιάζουν οι δανειστές.
Τελικά, μέσα Μαρτίου του 2013 και ενώ ήδη πρόεδρος της χώρας έχει αναλάβει ο Νίκος Αναστασιάδης, το Eurogroup καταλήγει σε μια πρωτοφανή για τα δεδομένα της Ευρωζώνης συμφωνία διάσωσης της κυπριακής οικονομίας και προτείνει δάνειο ύψους 10δισεκ. ευρώ αλλά και άντληση 5,8δισεκ. ευρώ από το κούρεμα καταθέσεων τόσο Κυπρίων όσο και ξένων καταθετών. Μεταξύ αυτών και πολλοί Ρώσοι...
Το «НЕТ» της Ρωσίας στη νέα έκκληση για βοήθεια
Ακολουθούν οι γνωστές και καλά εντυπωμένες στις μνήμες όλων- και φυσικά πρωτίστως των Κυπρίων- σκηνές, με τις ουρές έξω από τα ΑΤΜ καθώς προκειμένου να μην υπάρξει αθρόα εκροή καταθέσεων, εξαιτίας του αναμενόμενου πανικού, οι τράπεζες παρέμειναν κλειστές και οι αναλήψεις είχαν πλαφόν αρχικά τα 500ευρώ ανά 24ωρο και καταθέτη. Ουρές σχηματίζονται έξω από τα τραπεζικά καταστήματα.
Την ίδια στιγμή παιζόταν ένα διακρατικό θρίλερ. Τα δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπου κάνουν λόγο για αίτημα του υπουργού Οικονομίας της Κύπρου, Μιχάλη Σαρρή προς τη Ρωσία για τη σύναψη νέου δανείου, ύψους αυτή τη φορά 5δισεκ. ευρώ. Οι προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί ήταν πολλές με ΜΜΕ να κάνουν λόγο ακόμη και για το «σχέδιο Μάρσαλ» που ετοιμάζει η Ρωσία για τη διάσωση της Κύπρου.
Το κλίμα στο Κρεμλίνο όμως είναι πολύ...«ψυχρό» και τελικά ο κύπριος υπουργός επιστρέφει χωρίς δάνειο στη Λευκωσία ενώ διαψεύδει κάθε πληροφορία περί σχετικού αιτήματος λέγοντας μάλιστα πως κάτι τέτοιο θα εκτίνασσε το δημόσιο χρέος της χώρας. Ωστόσο επιβεβαιώνεται πως η Κύπρος ζητά να παραταθεί ο χρόνος αποπληρωμής του πρώτου δανείου και να μειωθεί το επιτόκιο στο 2,5%.
Οι σχέσεις των δύο χωρών ψυχράθηκαν, καθώς το «κούρεμα» καταθέσεων των κυπριακών τραπεζών ήταν ένα θέμα για το οποίο φαίνεται πως είχε «προειδοποιήσει» το Κρεμλίνο τον Ν.Αναστασιάδη ενώ ο κ.Σαρρής έγινε δέκτης της έντονης...δυσφορίας που εξέφρασε η ρωσική πλευρά σε ιδιαίτερα υψηλούς τόνους για την μη προστασία των ρωσικών καταθέσεων. Μάλιστα ακολούθησε- σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής- και απόσυρση ρωσικών κεφαλαίων και καταθέσεων από την Κύπρο από αρκετούς επιχειρηματίες αλλά και απλούς πολίτες ενώ υπήρξαν αργότερα και συστάσεις, ώστε οι Ρώσοι να αποφεύγουν στο μέλλον κυπριακές τράπεζες και offshore για την αποταμίευση των κεφαλαίων και χρημάτων τους.
Σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεων
Ο καιρός βέβαια πέρασε και οι παλιές πληγές φαίνεται να έκλεισαν (;). Ο κ.Αναστασιάδης επισκέφθηκε τη Μόσχα τέλη Φεβρουαρίου του 2015 ενώ την παραμονή της αφίξεώς του η ρωσική Κάτω Βουλή επικύρωσε σχετική απόφαση για την αναδιάρθρωση της εξόφλησης του δανείου που είχε λάβει η Λευκωσία. Σύμφωνα με αυτή, η εξόφληση παρατείνεται έως το 2022 ενώ Αναστασιάδης και Πούτιν, υπέγραψαν νέες διακρατικές συμφωνίες.
Ο Ρώσος Πρόεδρος εξέφρασε τη βούληση του να «παίξει» η χώρα του καθοριστικό ρόλο στη λύση του Κυπριακού ενώ κεντρικό θέμα συζήτησης ήταν και οι διμερείς και ευρω-ρωσικές σχέσεις, μεταξύ των οποίων είναι η προώθηση της ενεργειακής συνεργασίας των δύο χωρών και η συμμετοχή ρωσικών εταιρειών στις υπάρχουσες κοινοπραξίες εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, η δημιουργία ρωσοκυπριακών εμπορικών κοινοπραξιών, η ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ ρωσικών και κυπριακών τραπεζών κλπ.
Ο δε πρωθυπουργός Μεντβιέντεφ είχε εκφράσει το ενδεχόμενο ρωσικό ενδιαφέρον για τις αερομεταφορές στην Κύπρο, που μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στη διατήρηση και ανάπτυξη του παραδοσιακού, για τις διμερείς σχέσεις, κλάδου του τουρισμού.