Η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος «Αμνησία» του Steve Watson, Κριστίν, ξυπνάει κάθε πρωί σε ένα άγνωστο σπίτι, πλάι σε έναν άγνωστο άνδρα. Στον καθρέφτη αντικρίζει ένα πρόσωπο που δεν αναγνωρίζει- το δικό της. Περνάει την μέρα της προσπαθώντας να καταλάβει, πέρα από το που βρίσκεται, το πως και το γιατί, κυρίως το ποια είναι. Το βράδυ φτάνει, κοιμάται, ξυπνάει και πάλι απ’ την αρχή.
Τι γίνεται, όμως, όταν η πραγματικότητα ξεπερνά την μυθοπλασία;
Μια 48χρονη γυναίκα ξύπνησε ένα πρωί του 2005, έπειτα από ένα τροχαίο ατύχημα. Σαν την ηρωίδα του Watson, δεν θυμόταν τίποτα, τόσο για τον εαυτό της όσο και για τους γύρω της. Υπεβλήθη σε εγκεφαλικές και νευρολογικές εξετάσεις, οι οποίες αποκάλυψαν πως δεν είχε υποστεί καμία απολύτως βλάβη.
Στην περίπτωση της ανιχνεύθηκε αυτό που αποκαλείται σήμερα ως ψυχογενής ή λειτουργική αμνησία, δίχως να είναι δυνατόν να αποδοθούν σαφή αίτια, για την πρόκληση της απώλειας μνήμης.
Σύμφωνα με τα όσα η ίδια αναφέρει, κάθε ημέρα, αφότου ξυπνήσει, η αποθήκευση των πληροφοριών που αποκομίζει κατά τη διάρκεια της ημέρας πραγματοποιείται κανονικά, απρόσκοπτα. Μόλις κοιμηθεί, όμως, ξέρει πως το επόμενο πρωί θα ξυπνήσει χωρίς να θυμάται τίποτα από το πρόσφατο παρελθόν. Όσον αφορά στις μνήμες προ του ατυχήματος, πάντως, παραμένουν ακέραιες.
Όταν προσπάθησαν να την «ξεγελάσουν» οι γιατροί, αναφέροντας περιστατικά τα οποία η ίδια φερόταν να πιστεύει πως ήταν από την ημέρα εκείνη, αλλά στη πραγματικότητα ήταν από την προηγούμενη, η κατάσταση δεν βελτιώθηκε.
Με την παρακολούθηση και υποστήριξη των γιατρών, σταδιακά, ανακαλύφθηκε πως η γυναίκα θα μπορεί να «προστατεύει» τις μνήμες της, αρκεί να ορίζει τις ώρες του ύπνου της κατάλληλα. Μπορεί, δηλαδή, να κοιμάται ως και έξι ώρες ανά φορά, χωρίς να αντιμετωπίζει την πιθανότητα να χαθεί, εκ νέου, μέρος των μνημών της, ενώ το πιο ωφέλιμο για την ίδια είναι να κοιμάται έως και τέσσερις ώρες την φορά.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως, πως πρόκειται για μια ιδιαίτερα περίπτωση διασχιστικής διαταραχής. Συνηθέστερο είναι το φαινόμενο της οργανικής αμνησίας, που προκύπτει από βλάβη στον εγκέφαλο ή νευρολογική πάθηση. Κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό, για τις περιπτώσεις αυτές, πέραν της μερικής ή συνολικής απώλειας μνήμης είναι κάτι ακόμη: οι ασθενείς δεν μπορούν να δημιουργήσουν νέες μνήμες.
Η 32χρονη που ξύπνησε έφηβη
Η 32χρονη Naomi Jacobs, όπως μεταδίδει το BBC, ξύπνησε ένα πρωινό του 2008 δίχως να έχει καμία ανάμνηση όσον αφορά στα τελευταία 17 χρόνια. Όλα όσα είχε ζήσει- η κατάχρηση ναρκωτικών, η χρεοκοπία, το ότι είχε μείνει άστεγη… όλα είχαν διαγραφεί από το μυαλό της. Η μνήμη της επανήλθε οκτώ μήνες μετά…
Όπως αναφέρει η ίδια, το τελευταίο πράγμα που θυμόταν ήταν η εικόνα της ίδιας να πηγαίνει για ύπνο ως έφηβη, ακόμη, στην κουκέτα που συνήθιζε να μοιράζεται με την αδερφή της και να έχει στο μυαλό της το γαλλικό διαγώνισμα, που θα είχε την επομένη.
Το πιο δύσκολο για εκείνη ήταν πλέον να συνηθίσει τον τρόπο ζωής στον 21ο αιώνα αφού προσπαθούσε να εξοικειωθεί με την χρήση των «νέων» τεχνολογιών. Βέβαια, το πιο δύσκολο από όλα το οποίο περιγράφει και στο βιβλίο της Forgotten Girl (σσ. Ξεχασμένο κορίτσι) ήταν ότι είχε ένα γιο 10 χρονών.
Όπως υπογραμμίζει η δρ. Christian Jarrett, που παρουσιάζει την ιστορία της Jacobs στο BBC, η περίπτωση της απώλειας μνήμης τής εμπίπτει σε αυτό που αποκαλείται «διασχιστική αμνησία». Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει ακριβής απάντηση η οποία να εξηγεί πως η 32χρονη Naomi ξέχασε ό,τι είχε ζήσει τα τελευταία 17 χρόνια εν μία νυκτί.
Είναι πιθανό, πάντως, η ξαφνική λήθη στην οποία βυθίστηκε η 32χρονη γυναίκα να οφείλεται σε ψυχολογικά ή ψυχογενή αίτια- πιθανότατα από άγχος, κάποια πρόσφατη ένταση που να την επηρέασε ή κάποιο ψυχολογικό τραύμα.
Όπως παραδέχθηκε η Naomi, στα χρόνια τα οποία αφαιρέθηκαν από τη μνήμη της, αλλά και νωρίτερα, είχε αρκετά πράγματα που ίσως να ήθελε να ξεχάσει: όχι μόνο αναγκάστηκε να κλείσει την επιχείρηση της, οδηγούμενη στην χρεοκοπία, αλλά έκανε και κατάχρηση ναρκωτικών. Επιπλέον, στα έξι της είχε πέσει θύμα βιασμού ενώ στα είκοσι της χρόνια ο τότε σύντροφος της είχε προσπαθήσει να την στραγγαλίσει.
Την εποχή που έχασε τη μνήμη της σπούδαζε ψυχολογία, γι’ αυτό φαντάζει πιθανό να είχε επηρεαστεί κατά κάποιο τρόπο από θεωρίες σχετικά με τα ψυχολογικά τραύματα ή την απώλεια μνήμης.
Σε συνέντευξη της ίδιας στους Sunday Times, αναφέρει τις πρώτες στιγμές της, αφότου ξύπνησε το εν λόγω πρωί:
Δεν μπορούσε να αναγνωρίσει το δωμάτιο, στο οποίο ξύπνησε. Δεν μπορούσε να αναγνωρίσει το σπίτι στο οποίο έμενε. Δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τα πρόσωπα στις φωτογραφίες. Όταν μίλησε, την ξάφνιασε και η φωνή της. Ήταν βραχνή και βαθύτερη. Το πρόσωπο της, της φαινόταν υπερβολικά γερασμένο. Πέρα από το όνομα της, θυμόταν ένα τηλεφωνικό νούμερο. Όταν προσπάθησε να το καλέσει, όμως, αφενός της φαινόταν παράξενο το τηλέφωνο, από το οποίο έλειπε το καλώδιο, αφετέρου δεν αναγνώριζε τη φωνή του ατόμου που απάντησε- της καλύτερης της φίλης.
Πηγή: BBC