Έχετε φάει ποτέ με τόση μανία που να μην μπορείτε να σταματήσετε; Θυμάστε πώς νιώθατε μετά; Αυτή είναι η καθημερινότητα για κάποιον που πάσχει με την ψυχογενή βουλιμία, μία διαταραχή πιο «κρυφή» από την ψυχογενή ανορεξία, που μπορεί να βασανίζει κάποιον για όλη του τη ζωή. Η Μαρίτα Γεραρχάκη, Κλινική Ψυχολόγος και μέλος του ΔΣ της ΑΝΑΣΑΣ, μιλά στην HuffPost Greece για τη Νευρική Βουλιμία, τι την προκαλεί και πως αντιμετωπίζεται.
Τι είναι η Βουλιμία;
H Ψυχογενής Βουλιμία είναι μια σοβαρή ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από ένα κύκλο συμπεριφορών, που συνήθως ξεκινούν με επεισόδια ανεξέλεγκτης και υπερβολικής πρόσληψης τροφής. Αρχικά, το άτομο «καταβροχθίζει» σε σύντομο χρόνο μεγάλες ποσότητες φαγητού συνήθως πλούσιες θερμιδικά. Όσο το επεισόδιο είναι σε εξέλιξη το άτομο νιώθει ότι είναι αδύνατο να σταματήσει το φαγητό. Αμέσως μετά, κυριεύεται από συναισθήματα ενοχών και δυσανεξίας και ξεκινά ορισμένα μέτρα αντιμετώπισης όπως εντατική γυμναστική, προκλητός εμετός, χρήση φαρμάκων όπως διουρητικά και καθαρτικά, τα οποία συνήθως προσπαθεί να τα κρατήσει κρυφά. Μολονότι η ψυχογενής βουλιμία συχνά θεωρείται σύμπτωμα της ψυχογενούς ανορεξίας, αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή πρόσληψης τροφής. Παρατηρείται συχνότερα σε νεαρές γυναίκες φυσιολογικού βάρους ή ελαφρά υπέρβαρες και σε συχνότητα 2-4% στους εφήβους. Σε σύγκριση με τα άτομα που πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία, οι ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία τείνουν να παρουσιάζουν συχνότερα συναισθηματικές διαταραχές, συνυπάρχει δε σε μεγάλο βαθμό με κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές.
Πού οφείλεται;
Η ακριβής αιτία των διαταραχών αυτών δεν είναι γνωστή. Παρ' όλ' αυτα γνωρίζουμε, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει ένας συνδυασμός περίπλοκων βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων, ο οποίος σχετίζεται με την εκδήλωση και ανάπτυξη του προβλήματος. Συχνές δυσκολίες που παρατηρούμε είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η θλίψη ή ο θυμός, δυσκολίες στην έκφραση των συναισθημάτων, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις ή στην οικογένεια, ιδιαίτερα τραυματικά γεγονότα όπως σεξουαλική κακοποίηση και πολιτιστικές πιέσεις για το ποιο σώμα θεωρείται όμορφο και αποδεκτό. Όχι σπάνια, μπορεί να υπάρχει και κάποιο άλλο μέλος στην οικογένεια, που να έχει διατροφικά προβλήματα. Τελικά, οι διαταραχές διατροφής πιθανότατα να έχουν και πολλές και διαφορετικές αιτίες. Συχνά, ξεκινούν είτε σαν μια απλή δίαιτα είτε σαν ένας τρόπος ελέγχου του περιβάλλοντος είτε σαν μια προσπάθεια το άτομο να ανταποκριθεί στα σωματικά πρότυπα της κοινωνίας του, αλλά γρήγορα η κατάσταση αρχίζει να μοιάζει σαν μια μορφή εξάρτησης. Οι άνθρωποι που εκδηλώνουν διαταραχές πρόσληψης τροφής συχνά χρησιμοποιούν την τροφή και τον έλεγχο αυτής ως μέσο αντιστάθμισης συναισθημάτων τα οποία, διαφορετικά, θα τους κυρίευαν ή θα ήταν δύσκολο γι αυτούς να τα αντιμετωπίσουν.
Ποιες είναι η επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία του ατόμου;
Στην ψυχογενή βουλιμία, ο φαύλος κύκλος μεταξύ υπερφαγίας και έμετου ή λήψης χαπιών προκαλεί προβλήματα στο στομάχι, στον οισοφάγο, στα δόντια καθώς και διαταραχές στους ηλεκτρολύτες με συνέπειες στη λειτουργία της καρδιάς. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές από τις πιο κοινές επιπτώσεις όπως η απώλεια ηλεκτρολυτών που προκαλείται από τους εμετούς και μπορεί να οδηγήσει σε αρρυθμία και ενδεχομένως σε καρδιακή ανεπάρκεια ή θάνατο. Γαστρορραγία, φλεγμονή ή και ρήξη οισοφάγου, φθορά στα δόντια, έλκη και ακανόνιστη εντερική δραστηριότητα.
Μπορεί κάποιος να πάσχει από Βουλιμία να έχει κανονικό βάρος;
Στη Νευρική Βουλιμία το βάρος του ατόμου παραμένει στις περισσότερες περιπτώσεις στα ευρέως φυσιολογικά όρια κάτι το οποίο κάνει τη νόσο να «παρατηρηθεί» από το περιβάλλον του πάσχοντα με πολύ δυσκολία καθώς τουλάχιστον εξωτερικά, σε αντίθεση με τη Νευρική Ανορεξία, το άτομο φαίνεται να διατηρεί μια «φυσιολογική» εικόνα σώματος.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής αποτελούν ένα δύσκολο θεραπευτικό εγχείρημα τόσο λόγο της σοβαρότητας της νόσου όσο και λόγο της άρνησης που συχνά συναντάται στους ασθενείς ως προς την αναγνώριση και παραδοχή της ύπαρξης προβλήματος. Η άρνηση αυτή συχνά οδηγεί σε δυσκολία συνεργασίας μεταξύ του ασθενούς και της θεραπευτικής ομάδας. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς που είναι κάτω των 18 ετών και πάσχουν από τη διαταραχή για λιγότερο από 3 χρόνια είναι αυτοί που ανταποκρίνονται καλύτερα στη θεραπευτική παρέμβαση.
Υπομονή και δέσμευση τόσο από τη θεραπευτική ομάδα όσο και από την θεραπευόμενη και την οικογένεια της είναι σημαντικά, διότι τα αποτελέσματα θα έρθουν μετά από μερικούς μήνες και όχι αμέσως.
Οι ασθενείς θα χρειαστούν να ακολουθήσουν ψυχοθεραπεία. Η μορφή, που θα πάρει η θεραπεία αυτή προσαρμόζεται πάντα στις ανάγκες του ατόμου και προσφέρεται από έμπειρο και ειδικευμένο θεραπευτή. Ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή με στόχο να αντιμετωπιστούν πιθανόν συνυπάρχουσες καταστάσεις, όπως κατάθλιψη ή άγχος. Σε κάποιες περιπτώσεις στις οποίες κινδυνεύει άμεσα η υγεία του ατόμου συνιστάται εισαγωγή σε νοσοκομείο. Θα πρέπει η μονάδα αυτή να είναι εξειδικευμένη σε θέματα διαταραχών πρόσληψης τροφής και να υπάρχει ένα προσεχτικό πρόγραμμα παρακολούθησης και συνεχιζόμενης θεραπείας μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.
Ποια είναι η πρόγνωση της διαταραχής;
Η ψυχογενής βουλιμία αντίθετα με τη Νευρική Ανορεξία έχει ηλικία έναρξης αργότερα, περίπου στην ηλικία των 18-19, και χαμηλότερους δείκτες θνησιμότητας. Περίπου το 50% των ασθενών μπορεί να εμφανίσει πλήρη ύφεση ενώ περίπου ένα 20% εμφανίζει μια βαρύτερη μορφή της διαταραχής, η οποία και κυρίως επιπλέκεται κατά χρόνιο τρόπο με άλλες ψυχικές διαταραχές όπως μείζονα κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αγχώδεις διαταραχές, κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ καθώς και διαταραχές προσωπικότητας.