Στο ναό της Αγίας Βαρβάρας, στον ομώνυμο δήμο, το πρωινό της Παρασκευής ο κόσμος που συνέρρευσε για να προσκυνήσει τα λείψανα της Αγίας ήταν αισθητά λιγότερος από όλες τις προηγούμενες ημέρες. Η προγραμματισμένη μεταφορά των λειψάνων στην εκκλησία του αντικαρκινικού νοσοκομείου «Άγιος Σάββας» μάλλον συμπίεσε τους χρόνους των περισσοτέρων, αποθαρρύνοντας τους.
Μπήκα στον ευρύτερο χώρο της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ένα καταπράσινο, δροσερό έναντι της αθηναϊκής ζέστης «πάρκο», από μια παράπλευρη είσοδο.
Για όσους θελήσετε να προσκυνήσετε το σκήνωμα της Αγίας, ένα λάβαρο της Εκκλησίας της Ελλάδος και το μεγάλο μπάνερ παρακείμενης Υπεραγοράς θα σας υποδείξουν με ακρίβεια το σημείο, με την κύρια, επίσημη είσοδο μόνο λίγα μέτρα πιο κάτω.
«Θα φύγει σε λίγο, θα την πάρουνε. Για αυτό δεν έχει κόσμο», μου λέει μία κυρία.
Ανεβαίνοντας προς τον ναό, δυο τρεις γυναίκες ζητιάνευαν - αστυνομικοί με αυστηρό ύφος τις απομάκρυναν, απειλώντας τις με μήνυση για επαιτεία και διατάσσοντας τους υφιστάμενους τους να τις οδηγήσουν στο τμήμα. Δύο περίπτερα, ένα για την ενημέρωση του κοινού για τα λοιμώδη νοσήματα, προϊόν εξαιρετικής συνεργασίας του ΚΕΕΛΠΝΟ, του Ινστιτούτου Παστέρ και της Αποστολικής Διακονίας και άλλο ένα από όπου οι πιστοί μπορούσαν να αγοράσουν θρησκευτικά αντικείμενα- βίους αγίων, εικόνες, φυλαχτά.
Ένας δυο μικροπωλητές παρομοίων ειδών, δύο μοτοσυκλετιστές της ΕΛ.ΑΣ. για την επικείμενη μεταφορά του σκηνώματος, λίγοι υπάλληλοι ιδιωτικής εταιρείας security και κάποιες δεκάδες πιστοί. Μια γυναίκα ακουμπά ευλαβικά το χέρι της σε μια αφίσα έξω από το ναό και κάνει το σταυρό της.
Ένα αγοράκι πιασμένο από το χέρι του πατέρα του, απευθύνει επίμονα την ίδια συνεχώς ερώτηση: γιατί η Αγία θα πάει στο νοσοκομείο μπαμπά; Οι πρώτες, βαριεστημένες απαντήσεις δεν ικανοποιούν τη φιλομαθή του περιέργεια. «Γιατί εκεί είναι άρρωστοι και η Αγία θα τους θεραπεύσει», απαντά τελικά ο πατέρας και ο μικρός, ναι, αυτό, το βρίσκει επιτέλους λογικό.
Μια μικρή συντροφιά από τρεις ηλικιωμένες κυρίες συζητούν- για τις θαυματουργές ιδιότητες της κάρας της Αγίας και τα θαύματα που έχει επιτελέσει, για όλους αυτούς που χλευάζουν την πίστη δίχως να την κατανοούν και ενώ ούτε καν ενοχλούνται- «ποιος τους πείραξε; Ας μην πιστεύουν αυτοί, ελεύθεροι είναι»- για το που πηγαίνουν τα χρήματα που συγκεντρώνονται μετά από τέτοια γεγονότα και ποιο είναι το ασφαλέστερο μέρος για τον πιστό να τα αποθέσει, ώστε να καταλήξουν στους φτωχούς και όχι σε άλλες τσέπες.
«Μόνο στο παγκάρι της Εκκλησίας», προτείνει η μια. «Εγώ ποτέ δεν δίνω στο χέρι του παπά. Άνθρωπος είναι κι αυτός, μετά, έχει και τον μισθό του, τι τα θέλει;».
Ρωτάω έναν υπάλληλο της ιδιωτικής εταιρείας φύλαξης για τον κόσμο που πέρασε τις προηγούμενες μέρες.
«Άνθρωποι όλων των ηλικιών και των ειδών», μου λέει αυτολεξεί. «Χθες έφεραν μια νέα κοπέλα, 25 χρόνων δε θα ‘ταν, ήταν δαιμονισμένη. Έπεφτε κάτω στα πατώματα του ναού, έκλαιγε, χτυπιόταν, ούρλιαζε».
«Με επιληπτικές κρίσεις;», τον ρωτάω.
Δαιμονισμένη έλεγαν οι δικοί της, επαναλαμβάνει.
Περίπου στις 09:30 εμφανίζονται ορθόδοξοι και καθολικοί ιερείς, ανάμεσα τους ο διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας, επίσκοπος Φαναρίου Αγαθάγγελος. Τελείται μια σύντομη λειτουργία, ακούγεται ως κατευόδιο το «Χριστός Ανέστη» και το σεπτό σκήνωμα μεταφέρεται με προσοχή και τον δέοντα σεβασμό στην αγκαλιά του επισκόπου, στο πρώτο κάθισμα του αυτοκινήτου που θα το μεταφέρει στον Άγιο Σάββα.
Κάποιοι πιστοί που δεν πρόλαβαν να προσκυνήσουν προσπαθούν να ακουμπήσουν έστω τα παράθυρα του αμαξιού και οι μηχανές της ΕΛ.ΑΣ. ξεκινάνε, προπομποί και επιταχυντές της μικρής πομπής.
Ψιθυρίζονταν από μερικούς πιστούς ότι άγημα του στρατού θα απέδιδε τιμές, πράγμα που όμως, τελικά δε συνέβη.
Ο Άγιος Σάββας
Έφτασα στο αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας» λίγα λεπτά μετά το σκήνωμα της Αγίας. Η κεντρική είσοδος τη στιγμή εκείνη είχε κλείσει, με την καγκελόπορτα να εμποδίζει έναν μεγάλο όγκο ανθρώπων να μπούνε στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου.
Επικρατούσε πανικός, φωνές από την υψηλή θερμοκρασία και το «τσαλαπάτημα» κορμιών και ποδιών, μια σκηνή που όλοι μας έχουμε αντικρίσει σε γήπεδα ενόψει ντέρμπι και σε δημόσιες υπηρεσίες, όταν λήγει κάποια βαρύνουσα προθεσμία. Σεκιουριτάδες και αστυνομικοί προσπαθούν να τηρήσουν την τάξη και να μην τραυματιστεί κανείς, αλλά δεν εισακούν λόγια αγάπης. Οι πιστοί ταλαιπωρούνται και δεν συγχωρούν το καθήκον τους.
Στην είσοδο ο γιατρός Κώστας Καταραχιάς, πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων του νοσοκομείου φωνάζει κι αυτός- για να ανοίξει χώρος και να μπορούν να εισέλθουν στο νοσοκομείο ασθενείς και συνοδοί τους για προγραμματισμένη θεραπεία, όπως αιμοκάθαρση, άνθρωποι για προγραμματισμένες εξετάσεις, ασθενοφόρα, απαραίτητα αντιδραστήρια και αναλώσιμα υλικά. «Δεν έχει ξανακλείσει έτσι η κεντρική είσοδος του νοσοκομείου», λέει.
«Σε ώρα που το νοσοκομείο όχι μόνο λειτουργεί αλλά και είναι χρονικό σημείο αιχμής (10:00- 12:00) αφέθηκε το συγκεκριμένο γεγονός, και μαζί το ίδιο το νοσοκομείο στην τύχη του. Μπούκαρε κόσμος από τη γειτονιά που ήρθε να προσκυνήσει, σεβαστό είναι αυτό, αλλά ένα νοσοκομείο έχει διακριτό λειτουργικό ρόλο. Υπάρχουν ουκ ολίγες εκκλησίες στην ευρύτερη περιοχή όπου θα μπορούσε να εκτεθεί το σκήνωμα».
Την ίδια ώρα, από το εσωτερικό του ιερού ναού του «Αγίου Σάββα» ακούγεται η λειτουργία και αμέσως μετά το κήρυγμα του ιερέα.
«Η μεταφορά του λειψάνου της Αγίας Βαρβάρας είναι πράξη αγάπης και προσευχής για τους ασθενείς και τους συγγενείς τους», ακούγεται από τα μεγάφωνα να λέει. Ευχαρίστησε τον υπουργό Υγείας κ.Κουρουμπλή «που είναι νοερά μαζί μας» (δεν παρέστη τελικά), του ευχήθηκε δύναμη στην προσπάθεια αναβάθμισης των παροχών υγείας και επίσης ευχαρίστησε την Διοίκηση του νοσοκομείου που δέχτηκε το σκήνωμα της Αγίας στον χώρο του.
Ο κόσμος είναι πολύς, πραγματικά πολύς και το προαύλιο ασφυκτικά γεμάτο. Ασθενείς σε αναπηρικά αμαξίδια, με τον ορό να κρέμεται δίπλα τους και τους συγγενείς- συνοδούς τους μαζί, γιατροί, νοσηλευτές και προσωπικό αλλά και μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, η συντριπτική, που εκ πρώτης δεν δείχνουν να νοσηλεύονται στον «Αγιο Σάββα», ούτε να συνοδεύουν κάποιον δικό τους άρρωστο.
Τα σκαλοπάτια της κεντρικής θύρας του ναού είναι κατάστικτα από κόσμο και οι δύστυχοι υπάλληλοι της εταιρείας security που ελέγχουν τη ροή προσπαθούσαν με τα σώματα τους να «κουμαντάρουν» απείρως περισσότερα.
Ζέστη, ορθοστασία, ιδρώτας, αντεγκλήσεις μεταξύ των πιστών, μεταξύ τους αλλά και με αστυνομικούς, ανθρώπους του ναού και σεκιουριτάδες σε υψηλά ντεσιμπέλ και θυμωμένα ηχοχρώματα.
Προσεγγίζω δύο γιατρούς που παρακολουθούν τη σκηνή. Ρωτάω τη γνώμη τους. «Δεν στέκομαι απαξιωτικά», μου λέει ο ένας.
«Οι άνθρωποι όταν αρρωσταίνουν, και μάλιστα σοβαρά, «αρπάζονται» από οτιδήποτε, πόσο μάλλον από την θρησκευτική πίστη. Το αρνητικό είναι ότι σε έναν νοσοκομειακό χώρο δεν είναι όλοι θρησκευόμενοι και είναι πολύ πιθανόν ένας βαριά ασθενής που δεν πιστεύει στο θεό και τα θαύματα, να μελαγχολήσει, να απαισιοδοξήσει έναντι μιας κάρας».
«Να του φανεί κάπως μακάβριο», συμπληρώνει ο συνάδελφος του. «Ισχύει όμως ότι οι ασθενείς είναι πιο ευκολόπιστοι» μου λέει και αναφέρεται όχι στη θρησκεία αλλά στην ανορθόδοξη ιατρική «πρακτικούς αγιογδύτες που πραγματοποιούν συγκεντρώσεις συχνά στη φύση, ανάβουν φωτιές και προτείνουν σε ασθενείς να σπάσουν το πόδι τους για να θεραπευτεί ένας όγκος στο πάγκρεας».
Εγκαταλείπω τις προσπάθειες να εισέλθω στο ναό, όπου πλέον έχει ξεκινήσει το προσκύνημα της αγίας κάρας, από την κύρια είσοδο. Και ακολουθώ την ελληνική (και δημοσιογραφική) πεπατημένη, αυτήν της πλαγίας οδού, ή μάλλον εισόδου. Δεν είμαι ο μόνος που το έχει όμως σκεφτεί… Δεκάδες πιστοί προσπαθούν το ίδιο «τρυκ». Μια γυναίκα λιποθυμάει μπροστά από το σκήνωμα της Αγίας, μια δεύτερη από την εξάντληση (ή και τη συγκίνηση) αμέσως μετά τα πρώτα της βήματα μέσα στην εκκλησία.
Ο κόσμος είναι εξαντλημένος και εκνευρισμένος- τα πρόσωπά τους, οι σωματικές τους αντανακλαστικές κινήσεις ηρεμούν λίγα δευτερόλεπτα αφού μπούνε μέσα στην εκκλησία.
«Η επίδραση της Αγίας» θα σχολιάσει ένας πιστός Χριστιανός, «η επικείμενη ευόδωση του σκοπού τους» ένας ορθολογιστής.
«Αχ Αγία μου Βαρβάρα, μεγάλη η χάρη σου, άγιο το όνομά σου» επαναλαμβάνουν αρκετές φορές οι περισσότεροι. Οι ιερείς και οι άνθρωποι του ναού απευθύνουν εκκλήσεις για ηρεμία και πρακτικές οδηγίες: κάντε το σταυρό σας όσο περιμένετε στην ουρά και μόνο προσκυνήστε το σκήνωμα για προλάβουν όλοι, μην τολμήσει κανείς να αφήσει χρήματα στα λείψανα, αφήστε τους ασθενείς να περάσουν πρώτοι. Άνθρωποι με εμφανή τα σημάδια της χημειοθεραπείας κλαίνε συγκινημένοι, την ίδια ώρα που κάποιοι μεταφέρουν τον εκνευρισμό τους και μέσα στο ναό και διαμαρτύρονται για την ακριβή θέση τους στη σειρά της τελικής ευθείας.
«Σσς... μπροστά στο σκήνωμα, ντροπή», ακούγεται συχνά από τους διπλανούς τους. Μία κυρία, από την ταλαιπωρία της, δεν μπορεί να κρατηθεί. Αφού δοξάζει τον Θεό και την Αγία που την αξίωσαν να προσκυνήσει, καταλήγει στο σουρεαλιστικό ανάθεμα «κολαστήκαμε σήμερα».
Δευτερόλεπτα μετά, 12 η ώρα πλέον, το σκήνωμα σηκώνεται και μεταφέρεται με γρήγορες κινήσεις από τους ιερείς στο ίδιο αυτοκίνητο, ξανά πίσω στο ναό της Αγίας Βαρβάρας.
Τόσο γρήγορα που κι αυτοί που δεν πρόλαβαν να προσκυνήσουν, πιάνονται εξ απήνης και δεν προλαβαίνουν να αντιδράσουν αρνητικά, όπως κάποιοι φοβόντουσαν. Εξαντλημένοι κιόλας, απλώς εγκαταλείπουν.
Η HuffPost Greece επικοινώνησε με τον διευθυντή του Γραφείου Τύπου της Αρχιεπισκοπής, κ. Κονιδάρη. Στην ερώτησή μας, μήπως τελικά ένα μεγάλο ποσοστό των πιστών που συνέρρευσαν στον Άγιο Σάββα δεν ήταν ασθενείς και συνοδοί τους, ο κ. Κονιδάρης ήταν αρνητικός. «Ο κόσμος ήταν πολύς και η ταλαιπωρία αναπόφευκτη, αφού θέλησαν τόσοι πολλοί να προσκυνήσουν. Όμως, η συντριπτική πλειονότητα ήταν ασθενείς και συνοδοί ή συγγενείς τους».
Σχολιάζοντας την αθρόα προσέλευση του κόσμου, αναφέρθηκε στην επαρκή επ’ αυτού δήλωση του Αρχιεπισκόπου, σχετικά με το μεγαλείο του ελληνικού λαού, αφού «διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι προσκύνησαν παρά τις τεράστιες ουρές». Για την τελική ημερομηνία επιστροφής των λειψάνων στη Βενετία, σχολίασε πως αυτή μπορεί να παραταθεί και μετά τις 24/05 σε συνεννόηση πάντα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τον Πάπα και τον Πατριάρχη της Βενετίας. «Ζητήθηκε και η θετική παρέμβαση του ΥΠ.ΕΞ., πράγμα που δεν πρέπει να ξενίζει γιατί και το Βατικανό είναι κράτος».
Αγία Βαρβάρα
Τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας δωρίστηκαν στη Βενετία από τον Βυζαντινό (Έλληνα όπως τον αποκαλούσαν όλοι οι Δυτικοί) αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄(Βουλγαροκτόνος) στα πλαίσια της εξωτερικής του πολιτικής, που ήθελε να καταστήσει τον δόγη της Βενετίας και το ισχυρό ναυτικό του, αξιόπιστους συμμάχους. Δεν περιορίστηκε όμως η συμφωνία σε νεκρούς, επεκτάθηκε και σε ζώντες. Ο Βουλγαροκτόνος πάντρεψε λοιπόν το γιο του Βενετού δόγη, Τζιοβάνι, με την αριστοκρατικής καταγωγής Κωνσταντινοπολίτισα Μαρία Αργυροπούλου. Ο γάμος τους τελέστηκε στο αυτοκρατορικό παρεκκλήσι της Πόλης και μέχρι το ζευγάρι να φτάσει στη Βενετία, η Μαρία ήταν ήδη έγκυος στους πρώτους μήνες. Η κατάληξη δεν ήταν αναλόγως ευτυχής- τρία χρόνια αργότερα η Μαρία, ο Τζιοβάνι και το νήπιο παιδί τους πέθαναν, με διαφορά δεκαέξι ημερών, μάλλον από πανούκλα. Εκατό περίπου χρόνια μετά, ανάλογο και οριστικό τέλος είχε και η Βυζαντινο- βενετική συμμαχία, με τους Βενετούς να πρωταγωνιστούν στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204.
