7 ιστορικές απαγορεύσεις του καπνίσματος, ακόμη και με την ποινή του θανάτου. Όλες όμως απέτυχαν

7 ιστορικές απαγορεύσεις του καπνίσματος, ακόμη και με την ποινή του θανάτου. Όλες όμως απέτυχαν

www.flickr.com/photos/leifpeng/" data-caption="smoke cigarettes, fight the commies!www.flickr.com/photos/leifpeng/" data-credit="x-ray delta one/Flickr">

Αν νομίζετε πως οι απαγορεύσεις στο κάπνισμα είναι φαινόμενο της εποχής μας, κάνετε λάθος. Πολλοί προσπάθησαν να επιβάλλουν αντικαπνιστικές απαγορεύσεις και οι πρώτες αναφορές εντοπίζονται στον 16ο αιώνα με εμπνευστή έναν Πάπα. Από τότε ακολούθησαν πολλές ακόμη, από βασιλείς, δικτάτορες, πολιτικούς αλλά όλες οι απαγορεύσεις απέτυχαν. Δυστυχώς ή ευτυχώς για κάποιους.

Αφορισμός στους καπνιστές

Ο Πάπας Ουρβίνος ο 7ος ενθρονίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1590 αλλά διατήρησε τη παπική έδρα μόλις για 15 ημέρες αφού πέθανε από ελονοσία. Ωστόσο αυτές οι δύο εβδομάδες ήταν αρκετές για να καταστήσει απόλυτα σαφή την απέχθεια του για τον καπνό. Έτσι απαγόρευσε, το μάσημα καπνού, το κάπνισμα πίπας ή την εισπνοή σκόνης καπνού τόσο έξω από τον προαύλιο χώρο των ναών όσο και εντός αυτών. Η ποινή για τους παραβάτες ήταν ο αφορισμός. Η απαγόρευση που εξέδωσε ο Πάπας Ουρβίνος ο 7ος ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη, σε ό,τι αφορά το τσιγάρο ενώ το παράδειγμά του ακολούθησαν και άλλοι προκαθήμενοι της Καθολικής Εκκλησίας μέχρι το 1724 οπότε ο Πάπας Βενέδικτος ο 13ος που ήταν λάτρης του καπνού, άφησε ελεύθερο το ποίμνιο του να αμαρτήσει.

Ο βασιλιάς Ιάκωβος Α', ο ρατσισμός και οι προειδοποιήσεις

Ο βασιλιάς Ιάκωβος Α' της Αγγλίας, που επίσης απεχθανόταν τον καπνό αλλά δεν τον απαγόρευσε εντελώς. Το 1604 αποφάσισε να προκαλέσει τους καπνιστές γράφοντας: «Ποια τιμή ή πολιτική μας παρακινεί να μιμηθούμε τους βαρβάρους και τους κτηνώδεις τρόπους των αγρίων, των άθεων και των δουλικών Ινδών, ειδικά σε μία τόσο άθλια και βρωμερή συνήθεια;». Πέραν πάντως των ρατσιστικών αναφορών, ο βασιλιάς προειδοποιούσε και για τους πιθανούς κινδύνους από το κάπνισμα και την παθητική εισπνοή καπνού, και κυρίως για την πρόκληση βλάβης στους πνεύμονες. Ιδιαίτερη έμφαση όμως, απέδιδε στην άσχημη μυρωδιά του καπνού. Εξάλλου όπως είχε επιχειρηματολογήσει, το κάπνισμα είναι βλαβερό για τα μάτια, απεχθές στην όσφρηση, βλαβερό για το μυαλό, επικίνδυνο για τους πνεύμονες κλπ.

Παραδόξως πάντως, δεν προχώρησε στην ολική απαγόρευση του καπνίσματος. Αύξησε όμως τη φορολογία σε υπέρμετρο βαθμό. Πάντως ο Άλφρεντ Ντάνχιλ, συγγραφέας που έχει ασχοληθεί με την ιστορία του καπνού, υποστηρίζει πως ο βασιλιάς μισούσε τόσο πολύ το κάπνισμα πρωτίστως εξαιτίας του μίσους που έτρεφε για τον ευγενή Σερ Γουόλτερ Ράλεϊ που ήταν φανατικός καπνιστής πίπας και φέρεται να έκανε και την βασίλισσα Ελισάβετ Α' να ενδώσει στην ίδια απόλαυση.

Καπνίζεις; Πεθαίνεις

Ο Μουράτ Δ, έγινε σουλτάνος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1623. Αν και κληρονόμησε ένα κράτος βαθιά διεφθαρμένο, προχώρησε πολύ γρήγορα και με τόλμη σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις, μια εκ των οποίων θεωρείται η καθολική απαγόρευση του καπνού, του αλκοόλ και του καφέ. Όποιος δε, παραβίαζε τους νόμους του το πλήρωνε με τη ζωή του αφού η ποινή ήταν θάνατος. Λέγεται μάλιστα πως συχνά κυκλοφορούσε μεταμφιεσμένος στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και εκτελούσε μόνος του του παραβάτες. Υπολογίζεται δε πως περί τα 18 άτομα εκτελούνταν σε καθημερινή βάση και μέχρι να τον διαδεχθεί ο Ιμπραήμ ο Τρελός.

Πάντως την ίδια περίοδο, μια ανάλογη απαγόρευση εισήχθη και την ρωσική κοινωνία. Ενώ όσοι παρανομούσαν για πρώτη φορά η ποινή τους ήταν η κοπή της μύτης, ο ξυλοδαρμός ή εξορία στη Σιβηρία. Όσοι δε επαναλάμβαναν το λάθος τους...εκτελούνταν. Οι ποινές αυτές μάλιστα ήταν σε ισχύ μέχρι το 1682 οπότε στον τσαρικό θρόνο ανέβηκε ο Μέγας Πέτρος.

Καπνός με ιατρική συνταγή

Οι Γάλλοι καπνιστές ταλαιπωρήθηκαν για μια διετία τον 17ο αιώνα. Συγκεκριμένα από το 1635 αν και δεν απαγορεύτηκε το κάπνισμα, οι καπνιστές μπορούσαν να προμηθευτούν καπνό μόνο από συγκεκριμένος αποθηκάριους και μόνο με συνταγή ιατρού. Ευτυχώς για αυτούς, μόλις δύο χρόνια μετά ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 13ος ανακάλεσε όλους τους αντικαπνιστικούς νόμους.

Προσοχή πυρκαγιά

Οι πρώτοι έποικοι της Αμερικής αν και έβγαλαν πολλά χρήματα εμπορευόμενοι στη καπνό τη μαύρη αγορά, δεν ήταν και υπέρ του καπνίσματος. Το 1632, στη Μασσαχουσέτη επικράτησε μια μαζική φοβία για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς από τις αναμμένες γόπες τσιγάρων και έτσι...απαγόρευσαν το κάπνισμα σε εξωτερικούς χώρους. Στο Κοννέκτικατ το 1647 νομοθέτησε, επιτρέποντας σε κάθε πολίτη να καπνίζει μόνο μια φορά την ημέρα και μόνο στην περίπτωση που δεν υπήρχε κανείς άλλος κοντά τους. Το δε 1680 η Φιλαδέλφεια ακολούθησε το παράδειγμα των άλλων πολιτειών απαγορεύοντας το τσιγάρο στο δρόμο.

Τσιγάρα με όπιο και αρσενικό;

Αν και στις ταινίες, με αναφορές στις αρχές του 20ου αιώνα βλέπουμε τα δωμάτια να πνίγονται στον καπνό των τσιγάρων, η πραγματικότητα εκείνη την περίοδο ήταν πολύ διαφορετική αφού σε αρκετές πολιτείες ήταν εξαιρετικά δύσκολο ακόμη να να βρεις ένα πακέτο τσιγάρα για να αγοράσεις. Το 1900, Ουάσινγκτον, Άιοβα, Τενεσσί, Βόρεια Ντακότα είχαν απαγορεύσει την πώληση τσιγάρων και μέχρι το 1920 άλλες 11 πολιτείες είχαν κάνει το ίδιο.

Μάλιστα, όπως επισημάνθηκε και κατά την έκδοση απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί της προσφυγής πολίτη κατά της απαγόρευσης, από τους βασικούς λόγους που «πέρασε» αυτή η νομοθεσία σε πολλές πολιτείες, ήταν πως υπήρχε η εδραιωμένη πεποίθηση πως στον καπνό συχνά είχε προστεθεί όπιο ενώ το χαρτί τυλίγματος ήταν βουτηγμένο στο αρσενικό.

Βέβαια η απαγόρευση δεν οδήγησε ούτε την διακοπή του καπνίσματος, ούτε στη διακοπή εμπορίας του. Αντιθέτως οι δουλειές πήγαιναν καλύτερα από ποτέ. Το 1901 τέσσερις στους πέντε άνδρες στις ΗΠΑ έκαναν τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα ενώ πωλούνταν περί τα 6εκατ πούρα τον χρόνο. Όπως και στην περίπτωση του αλκοόλ έτσι και στην περίπτωση του καπνού, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι απαγορεύσεις χαλάρωσαν, έως που ήρθησαν.

...και ο Αδόλφος Χίτλερ

Ο Χίτλερ ήτανε επίσης φανατικός πολέμιος του καπνίσματος. Εξάλλου η βλάβη που προκαλούσε το τσιγάρο στην υγεία και η εξάρτηση που δημιουργούσε στον καπνιστή ήταν ενάντια στη φιλοσοφία του πώς πρέπει να είναι, να ζει και να συμπεριφέρεται ένας εκπρόσωπος της άριας φυλής. Οι δε Γερμανοί επιστήμονες ήταν μεταξύ των πρώτων που μελέτησαν τις επιπτώσεις του καπνίσματος στους πνεύμονες και φυσικά επιδίωξαν, με επιθετικό τρόπο, τον περιορισμό του καπνίσματος. Αρχικά επιβλήθηκαν υψηλοί φόροι, απαγορεύτηκε το κάπνισμα στα πανεπιστήμια, στα δημόσια και στα κομματικά κτήρια και από το 1942 απαγορεύτηκε η πώληση τσιγάρων σε γυναίκες, εντός εστιατορίων. Βέβαια οι απαγορεύσεις σταμάτησαν να ισχύουν με την πτώση του ναζιστικού καθεστώτος.