Πριν τον ερχομό του 20ου αιώνα, οι φωτογράφοι στην Ιαπωνία είχαν εξειδικευθεί στον πειραματισμό με τη χρήση χρωμάτων στα φιλμ. Οι εικόνες εκείνης της εποχής, γεμάτες με κοκκινωπά άνθη κερασιάς και γαλαζοπράσινα κιμονό, προηγήθηκαν της πραγματικής έγχρωμης φωτογραφίας. Άτονες, κιτρινισμένες φωτογραφίες μετατρέπονταν μέσω του χρωματισμού στο χέρι σε ολοζώντανα πορτρέτα ανθρώπων και εικόνες τοπίων που έσφυζαν από βελούδινα ροζ και απαλά μπλε.
Κάπως έτσι ο τίτλος «Pale Pink and Light Blue» θεωρήθηκε ο πλέον κατάλληλος για την έκθεση του Μουσείου Φωτογραφίας στην Kunstbibliothek του Βερολίνου, η οποία παρουσιάζει τις πρώτες σύγχρονες φωτογραφίες της Ιαπωνίας. Γκέισες, σαμουράι, ναοί και τα θρυλικά άνθη κερασιάς θα παρουσιαστούν στο κοινό μέσα από φωτογραφίες που λίγοι έχουν δει -ή και γνώριζαν πως υπήρχαν- μέχρι σήμερα.
Το Μουσείο εκθέτει 200 φωτογραφίες που τραβήχτηκαν μεταξύ 1868 και 1912, την περίοδο δηλαδή κατά την οποία η εμπορική φωτογραφία σημείωσε για πρώτη φορά άνοδο στην Ιαπωνία. Στο κείμενο παρουσίασης της έκθεσης το Μουσείο αναφέρει πως η φωτογραφία «εκπροσωπούσε την απόλυτη ενσάρκωση της Δυτικής τεχνολογίας και προόδου», για αυτό και ορισμένα τμήματα της ιαπωνικής κοινωνίας, ιδιαίτερα εκείνα που αισθάνθηκαν πως η Ιαπωνία πρέπει να αρχίσει να ανοίγεται στις ξένες επιρροές, αγκάλιασαν το νέο μέσο. Ιάπωνες καλλιτέχνες και τεχνίτες ακολούθησαν τα βήματα των, λίγων, αμερικάνικων και βρετανικών φωτογραφικών στούντιο που εμφανίστηκαν στη χώρα -η οποία εκσυγχρονιζόταν με ταχύ ρυθμό- στα τέλη του 19ου αιώνα, ανοίγοντας και αυτοί με τη σειρά τους καταστήματα που, στην πορεία, θα δημιουργούσαν θρύλους όπως οι Ueno Hikoma, Uchida Kuichi, Kusakabe Kimbei και Ogawa Kazumasa.
Πώς, όμως, ο χρωματισμός στο χέρι κατάφερε να παράγει τόσο ζωντανές εικόνες; Η έκθεση «Pale Pink and Light Blue» περιέχει μια σειρά από εθνολογικές τυπογραφίες, στημένες καθημερινές σκηνές, στυλιζαρισμένα πορτρέτα, σπουδές πάνω στη φύση και φωτογραφίες αρχιτεκτονικής, οι περισσότερες εκ των οποίων ξεκίνησαν ως μονοχρωματικές φωτογραφίες. Πολλοί από τους φωτογράφους χρησιμοποίησαν ασπράδι αυγού ή εκτύπωση σε αλάτι για να αποτυπώσουν την πρωτότυπη εικόνα από το αρνητικό. Μετά την εκτύπωση, οι φωτογραφίες βάφονταν στο χέρι με νερομπογιές ή με τη χρήση μιας μεγάλης ποικιλίας παστέλ, λαδιών και βαφών -μια αρκετά επίπονη διαδικασία που περιλάμβανε την εφαρμογή μπογιάς στην επιφάνεια της εικόνας με τη χρήση πινέλων, δαχτύλων και άλλων σκευών. Αυτό δηλαδή που κάνουμε σήμερα με μερικά «κλικ» στο Photoshop.
Οι επιμελητές της έκθεσης παρατηρούν πως τα κεντρικά θέματα των φωτογραφιών περιστρέφονται γύρω από το παραδοσιακό ιαπωνικό στοιχείο (ηθοποιοί του θεάτρου kabuki, παλαιστές σούμο, σαμουράι κλπ), κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τον «άνευ όρων εξευρωπαϊσμό» που χαρακτήριζε εκείνη την περίοδο, κατά την οποία συστήθηκαν στον κόσμο εφευρέσεις όπως η ατμομηχανή, τα φώτα αερίου και το αερόστατο. Η ένταξη αυτών των οικείων σκηνών ενσάρκωνε το στεροότυπο της «παραμυθένιας γης των ανθών κερασιάς», όπως παρουσιαζόταν η Ιαπωνία στη Δύση από τον 16ο αιώνα. Υπό μία έννοια λοιπόν, οι φωτογραφίες εκμεταλλεύονταν αυτά τα κλισέ ενώ, όπως αναφέρει το Μουσείο «ταυτόχρονα, η αυθεντικότητα των εμπειριών που απεικονίζονταν έμοιαζε αμφίβολη».
Παρακάτω μπορείτε να δείτε κάποιες από τις πανέμορφες φωτογραφίες που παρουσιάζονται στην έκθεση.
Japan photography
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε αρχικά στην αμερικάνικη έκδοση της Huffington Post.