Το πρώτο ραντεβού κλείστηκε για σήμερα-Δευτέρα- το απόγευμα στις 5. Στο τραπέζι θα κάτσουν από την μια πλευρά οι τέσσερις επικεφαλής των τεχνικών κλιμακίων των θεσμών και από την άλλη η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα με επικεφαλής τον υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Το «μενού» γνωστό: πρώτο πιάτο ασφαλιστικό και δημοσιονομικά και θα ακολουθήσουν «κόκκινα» δάνεια, δημόσιος τομέας, τράπεζες, νέο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων και για το τέλος αν υπάρχει χρόνος και «όρεξη» θα συζητηθεί και το χρέος.
Παραδοσιακά σε αυτό το πρώτο ραντεβού οι δύο πλευρές συνηθίζουν να λένε ότι στο τραπέζι μπήκε η ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης. Αυτή τη φορά όμως υπάρχει και μια καινοτομία. Η επίσκεψη, σύμφωνα με κύκλους του υπουργείου Οικονομικών, είναι δεδομένο ότι θα γίνει σε τουλάχιστον δύο μέρη. Η πρώτη φάση θα διαρκέσει λίγες μέρες, καθώς θα υπάρξει διάλειμμα στο τέλος της εβδομάδας. Στη συνέχεια οι θεσμοί θα επιστρέψουν προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι.
Η «καυτή πατάτα» του Ασφαλιστικού
Αν και οι δύο πλευρές επιμένουν ότι τα θέματα είναι πολλά και κρίσιμα, είναι δεδομένο ότι το Ασφαλιστικό θα κρίνει την πορεία αλλά και την επιτυχία της αξιολόγησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί αξιωματούχοι από την πλευρά των δανειστών στις δηλώσεις τους αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο στη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού, λέγοντας μάλιστα ότι αν υπάρξει συμφωνία σε αυτό τότε η αξιολόγηση θα τελειώσει σύντομα.
Τα στοιχεία βέβαια δείχνουν ότι τις δύο πλευρές, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, τις χωρίζουν δομικές διαφορές για το σχέδιο που θα εφαρμοστεί. Η κυβέρνηση βασίζει τη μεταρρύθμιση της στην αύξηση των εισφορών και στη διάσωση των υφιστάμενων συντάξεων χωρίς νέες περικοπές, μεταθέτοντας τις περικοπές στους νέους συνταξιούχους ενώ οι δανειστές (και κυρίως το ΔΝΤ) έρχονται πεπεισμένοι ότι χωρίς περικοπές και στις υφιστάμενες συντάξεις οι αριθμοί δεν βγαίνουν.
Τα κύρια μέτωπα που αναμένεται να υπάρξουν οι μεγαλύτερες διαφορές αφορούν κυρίως:
- Τη θέσπιση ενιαίου συντελεστή υπολογισμού των εισφορών στο 20% για όλους τους ασφαλισμένου που προτείνει η κυβέρνηση έστω και αν τις τελευταίες ημέρες παρουσιάζει ελαφρύνσεις για τους επαγγελματίες με κλιμακωτή μετάβαση στον ενιαίο συντελεστή. Από την πλευρά τους οι δανειστές δείχνουν να έχουν κοινή αρνητική θέση απέναντι στην Ελληνική πρόταση, έστω και αν αυτή πηγάζει από διαφορετικές αφετηρίες. Το ΔΝΤ επιμένει ότι το σύστημα χρειάζεται χρήματα «εδώ και τώρα» και αυτά μπορούν να εξοικονομηθούν μόνο με νέες περικοπές στις συντάξεις. Αντίστοιχα από την Ευρωπαϊκή πλευρά εκτιμούν ότι η αύξηση των εισφορών θα δημιουργήσει πρόβλημα στον ανταγωνισμό και τις επιχειρήσεις και θα ενισχύσει τη εισφοροδιαφυγή. Το αποτέλεσμα και από τους τέσσερις θεσμούς είναι το ίδιο. Ζητούν περικοπές υφιστάμενων συντάξεων έως και 15% και απειλούν με εμπλοκή της αξιολόγησης εάν η κυβέρνηση δεν αποδεχτεί τη γνώμη τους.
- Τόσο το ΔΝΤ όσο και οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται αντίθετοι στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών ως ισοδύναμο για να μην εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά Ταμεία. Οι δανειστές ζητούν μειώσεις στο σύνολο των επικουρικών προκειμένου να περικοπεί άμεσα η ασφαλιστική δαπάνη.
- Τη θέσπιση της Εθνικής σύνταξης στα 15 χρόνια ασφάλισης χωρίς κανένα εισοδηματικό κριτήριο η οποία παραμένει «κόκκινη γραμμή» για την κυβέρνηση. Την άποψη αυτή δεν τη συμμερίζονται οι δανειστές οι οποίοι ζητούν εισοδηματικά κριτήρια προκειμένου να λαμβάνουν μειωμένη Εθνική σύνταξη ή να μην την λαμβάνουν και καθόλου, όσοι έχουν εισοδήματα από άλλες πηγές και ξεπερνούν το όριο που θα οριστεί από την κυβέρνηση και τους θεσμούς.
- Τη δημιουργία ενός ενιαίου Ταμείου για όλους τους ασφαλισμένους με κοινά κριτήρια υπολογισμού συντάξεων και ενιαίες ασφαλιστικές εισφορές. Τα αγροτικά μπλόκα έχουν δημιουργήσει δεύτερες σκέψεις στο υπουργείο Εργασίας, καθώς φαίνεται πως οι αγροτικές κινητοποιήσεις το έχουν οδηγήσει να σκέφτεται να παραμείνει αυτόνομος ο ΟΓΑ, προκειμένου να περιορίσει τις αντιδράσεις των αγροτών.
Μαζί με το Ασφαλιστικό το ΔΝΤ αναμένεται να επαναφέρει και τα εργασιακά. Έστω και αν κάποιοι εκτιμούν ότι το Ταμείο τα ξαναβάζει στο τραπέζι ως μοχλό πίεσης για τα υπόλοιπα ανοιχτά θέματα, είναι γνωστή η εμμονή των τεχνοκρατών του ΔΝΤ σχετικά με τις ομαδικές απολύσεις, την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου και την επαναφορά του δικαιώματος της ανταπεργίας.
Η δημοσιονομική «τρύπα» και τα μέτρα
Η εντελώς διαφορετική προσέγγιση που έχουν οι δύο πλευρές στο θέμα του Ασφαλιστικού, έχει κάνει τους δανειστές να επισημαίνουν σε συνομιλητές τους τα τελευταία 24ωρα ότι αν η κυβέρνηση δεν θέλει να καλύψει τα ελλείμματα των Ταμείων με περικοπές, τότε θα πρέπει να λάβει από φέτος κιόλας νέα δημοσιονομικά μέτρα προκειμένου να κλείσει την «τρύπα» που αφήνει το Ασφαλιστικό.
Ήδη στο τραπέζι υπάρχει η εκτίμηση από την πλευρά των θεσμών ότι για το 2016 υπάρχει ανάγκη λήψης επιπλέον μέτρων τουλάχιστον 900εκατ ευρώ, προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό. Σε αυτό η κυβέρνηση αντιτείνει την καλύτερη του αναμενόμενου πορεία του προϋπολογισμού το 2015, ο οποίος σύμφωνα με τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα 0,4% και όχι με έλλειμμα όπως προβλέπει το Μνημόνιο.
Όπως και να έχει η συζήτηση για τα νέα μέτρα θα ξεκινήσει σε πρώτη φάση για το 2016, αλλά είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα θα επεκταθεί και στο 2017-2018, καθώς οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να καταλήξουν στο νέο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πρόγραμμα Σταθερότητας. Και για τη διετία αυτή οι δανειστές ξεκινούν με δεδομένη την ανάγκη λήψης επιπλέον μέτρων 2-3δις ευρώ, πριν ακόμα ξεκινήσουν τη διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση.
Παρόλα αυτά, από τις επαφές των τεχνικών κλιμακίων που είχαν το προηγούμενο διάστημα στην Αθήνα το οικονομικό επιτελείο έβγαλε το συμπέρασμα ότι ειδικά το ΔΝΤ θέλει οι δημοσιονομικοί στόχοι που θα τεθούν για το επόμενο διάστημα να είναι εφικτοί προκειμένου να μην υπάρξουν και νέες αποκλείσεις.
Ωστόσο, το Ταμείο ζητά τα μέτρα που θα αποφασιστούν για το 2017-2018 να ψηφιστούν τώρα προκειμένου αυτά να είναι άμεσα εφαρμόσιμα εφόσον εντοπισθούν και νέες αποκλείσεις.
«Κόκκινος» συναγερμός για τα δάνεια
Η κοινωνική αναταραχή που έχει προκαλέσει το Ασφαλιστικό έχει κάνει να περάσει σε δεύτερη μοίρα το θέμα των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Η κυβέρνηση θα πρέπει αρχικά να πείσει τους θεσμούς να δοθεί ακόμα μια παράταση σε όσους δανειολήπτες έχουν ήδη ενταχθεί στο Νόμο Κατσέλη, αλλά δεν έχουν επικαιροποιήσει τους φακέλους τους.
Σύμφωνα με νομικούς κύκλους και καταναλωτικές οργανώσεις, η αργοπορία από την πλευρά των τραπεζών να εκδώσουν τα απαραίτητα έγγραφα μπορεί να αναγκάσει χιλιάδες δανειολήπτες να οδηγηθούν εκτός νόμου χωρίς να έχουν ευθύνη.
Εκτός όμως από όσους έχουν ενταχθεί στο νόμο Κατσέλη, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμφωνήσει με τους δανειστές και για την τύχη όσων δεν πληρούν τα κριτήρια και πλέον κινδυνεύουν να βγει η πρώτη κατοικία τους στο «σφυρί» ή να δουν τα δάνεια τους να πωλούνται σε ξένα fund.
Και εδώ η θέση των δανειστών απέχει από τις επιδιώξεις της κυβέρνηση, καθώς οι θεσμοί θέλουν όλα τα δάνεια να απελευθερωθούν και να μπορούν να πωληθούν, προκειμένου με αυτό τον τρόπο να πιεστούν οι δανειολήπτες να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους.
Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση θα πρέπει έως τις 15 Φεβρουαρίου να βρείτε τη χρυσή τομή, προκειμένου να νομοθετήσει όπως ορίζει η συμφωνία που έχει κάνει με τους δανειστές.
Το νέο Δημόσιο
Πολύ ψηλά στην ατζέντα και μάλιστα πολύ το θεωρούν ως τρίτο θέμα σε προτεραιότητα μετά το Ασφαλιστικό και τα δημοσιονομικά, είναι η «αποπολιτικοποίηση» του Δημοσίου. Οι δανειστές ζητούν να σταματήσει το καθεστώς των κομματικών διορισμών σε θέσεις ευθύνης του δημοσίου, βάζοντας ως προμετωπίδα τους υψηλόβαθμους δημόσιους υπαλλήλους, τα διευθυντικά στελέχη των δημόσιων οργανισμών και των ανεξάρτητων αρχών, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών, κάνοντας μάλιστα την αρχή από το διοικητικό συμβούλιο του νέου Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων.