Ο βραβευμένος με Όσκαρ Τσάρλι Κάουφμαν (σεναριογράφος των «Being John Malkovich», «Adaptation», «Eternal Sunshine of the Spotless Mind» και σκηνοθέτης του «Synecdoche, New York») επιστρέφει στο σινεμά με το «Anomalisa», ένα μελαγχολικό, σουρεαλιστικό, αστείο stop-motion ταξίδι στο μυαλό ενός άνδρα, που περνά μια σκοτεινή νύχτα της ψυχής πριν αυτή εξελιχθεί σε καφκικό -ή μάλλον καουφμανικό- εφιάλτη.
Στο υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων, ο Μάικλ Στόουν, σύζυγος, πατέρας και σεβαστός συγγραφέας του βιβλίου «How May I Help You Help Them?», νιώθει βαλτωμένος στην πεζή ζωή του. Σε ένα επαγγελματικό ταξίδι στο Σινσινάτι, όπου θα μιλήσει σε ένα συνέδριο για επαγγελματίες στην εξυπηρέτηση πελατών, ο Μάικλ φτάνει στο Ξενοδοχείο Fregoli και συναντά τη Λίσα, μία ντροπαλή αντιπρόσωπο πωλήσεων που ίσως είναι η αγάπη της ζωής του.
«Τι σημαίνει να είσαι ζωντανός; Τι σημαίνει να πονάς;»
Όπως συνήθως συμβαίνει στις ιστορίες του Κάουφμαν, οι ήρωες του «Anomalisa» ψάχνουν γύρω τους για ένα είδος ουσιαστικής επικοινωνίας, ή έστω «ψάχνουν για μια ελπίδα για ένα είδος ουσιαστικής επικοινωνίας», όπως το διατυπώνει ο ίδιος ο Κάουφμαν, αναμετρώμενοι με αισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς, το φάντασμα της μελαγχολίας.
Το «Anomalisa» γράφτηκε το 2005, όταν ο Κάουφμαν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του συνθέτη Κάρτερ Μπέργουελ για τη δημιουργία μιας ιστορίας στο στιλ των θεατρικών έργων για το ραδιόφωνο, που θα παρουσιάζονταν επί σκηνής μαζί με μια επίσης καινούρια ιστορία των αδελφών Κοέν. Ο Μπέργουελ συνόδευσε τις ιστορίες με τη μουσική του και ο Μάρκο Κονστάνζο πρόσθεσε τα ηχητικά εφέ που ζωντάνεψαν τις ιστορίες στο ανέβασμά τους στη Νέα Υόρκη. Λόγω προβλημάτων με τον προγραμματισμό των καλλιτεχνών όταν ήρθε η ώρα να παρουσιαστούν τα έργα στο Λος Άντζελες, το θεατρικό των Κοέν αντικαταστάθηκε με το «Anomalisa», το οποίο αρχικά έφερε την υπογραφή του Φράνσις Φρέγκολι – που δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον Κάουφμαν.
Στο κοινό εκείνη τη νύχτα ήταν οι παραγωγοί Κιθ και Τζες Κάλντερ, γνωστοί από τη δουλειά τους στις ταινίες «You’re Next» και «The Guest». «Απόλαυσα το έργο ως θεατρική εμπειρία, γιατί η παρουσίασή του δανείστηκε πολλά από τις τεχνικές του σινεμά», λέει ο Κιθ Κάλντερ. «Ζωντάνευε μπροστά σου πραγματικά. Μιλούσε για τη μοναξιά και την αγάπη και τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος – παγκόσμιες θεματικές που μπορούν να λειτουργήσουν σε κάθε μέσο».
«Ο χρόνος μας είναι περιορισμένος. Το ξεχνάμε αυτό.»
Τελικά το σενάριο έφτασε στα χέρια του Ντίνο Σταματόπουλος της Starburns Industries, εταιρείας παραγωγής που ειδικεύεται στο stop-motion και το παραδοσιακό 2D animation, και το πρότζεκτ ξεκίνησε την πορεία του προς την μεγάλη οθόνη. Ο Ντιουκ Τζόνσον, ένας από τους καλλιτέχνες που συνεργάζεται με την εταιρεία, άδραξε την ευκαιρία να δουλέψει με τον Κάουφμαν και ανέλαβε την σκηνοθεσία μαζί του. «Είμαι τεράστιος φαν των ιστοριών του Τσάρλι και δέχθηκα χωρίς δεύτερη σκέψη», λέει ο Τζόνσον, που τονίζει ότι το σενάριο είναι πανομοιότυπο με αυτό που παρουσιάστηκε στη σκηνή. «Από την πρώτη στιγμή αισθάνεσαι ότι το σενάριο θα μπορούσε να είχε γραφτεί για να μεταφερθεί στο σινεμά ως ταινία κινουμένων σχεδίων – ταιριάζει απόλυτα».
Η μεγαλύτερη πρόκληση της κινηματογραφικής μεταφοράς ήταν η μετατροπή ορισμένων βασικών στοιχείων της ιστορίας σε εικόνες, όταν είχαν δημιουργηθεί επίτηδες ως στοιχεία μιας μη-οπτικής αφήγησης. «Μερικές από τις βασικές ιδέες της ιστορίας γράφτηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να αφεθούν στην φαντασία του θεατή», λέει ο Κάουφμαν. «Το να βρούμε έναν τρόπο να τις μεταφράσουμε για το σινεμά πήρε πολύ χρόνο και αποδείχθηκε πολύπλοκο. Ήταν συναρπαστική η στιγμή που καταλάβαμε ότι είχαμε καταφέρει να το κάνουμε ταινία, ότι δεν φαινόταν πια σαν ένα θεατρικό έργο. Τώρα, μου είναι δύσκολο να σκεφτώ το "Anomalisa" όπως ήταν πριν, έχει γίνει πια μια ταινία».
Μετά από μια πετυχημένη καμπάνια χρηματοδότησης στην πλατφόρμα Kickstarter, ο Κάουφμαν και ο Τζόνσον ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν μια ομάδα ειδικών στην τεχνική του stop-motion για τον σχεδιασμό και την κατασκευή των χαρακτήρων, αλλά και το animation έπειτα. Όπως εξηγεί ο Τζόνσον, «η κοινότητα του stop-motion είναι σχετικά μικρή, όλοι ξέρουν τους πάντες. Απλώς έπρεπε να βρούμε τους κατάλληλους ανθρώπους και να δούμε αν ήταν διαθέσιμοι».
Σε συνεργασία με τους animators και τον διευθυντή φωτογραφίας Τζο Πασαρέλι, οι σκηνοθέτες δημιούργησαν έναν κόσμο που φαίνεται αληθινός και συνηθισμένος, με όλες τις μονότονες λεπτομέρειες του, και μια σειρά χαρακτήρων με χαρακτηριστικά πέρα για πέρα αναγνωρίσιμα. «Θέλαμε τα σώματά τους να μοιάζουν αληθινά», υπογραμμίζει ο Τζόνσον. «Οι κούκλες είναι μικρές κα χρειάζονταν πολύ ακριβείς κινήσει με πινέζες για να ζωντανέψουν τα μάτια τους. Ο στόχος μας ήταν να κάνουμε τους χαρακτήρες να μοιάζουν εκφραστικοί, σαν να έχουν ψυχή». Για τον ίδιο λόγο, οι συντελεστές αποφάσισαν να μην σβήσουν ψηφιακά τις «ραφές» που φαίνονται στις κούκλες, για να ξεχωρίσουν από τις υπόλοιπες stop-motion ταινίες. «Στις μεγάλου προϋπολογισμού ταινίες κινουμένων σχεδίων, οι κούκλες περνούν μια επεξεργασία που τις καθιστά πανομοιότυπες με χαρακτήρες που έχουν σχεδιαστεί ψηφιακά. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις διαφορές. Δεν θέλαμε να πολεμήσουμε το υλικό που χρησιμοποιούσαμε. Συμβολικά και μεταφορικά, η δημιουργική αυτή απόφαση συνέβαλε σε αυτό που προσπαθούσαμε να πούμε στην ταινία, και έτσι αποφασίσαμε να αφήσουμε τις ραφές ως είχαν».
«Ψάξε να βρεις τι κάνει το κάθε άτομο ξεχωριστό.»
Πέρα από το σενάριο, ίδιο διατηρήθηκε το καστ στην κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας, αφού οι Ντέιβιντ Θιούλις, Τζένιφερ Τζέισον Λι και ο Τομ Νούναν ανέλαβαν και πάλι τους βασικούς ρόλους της ιστορίας. Αποφεύγοντας να δώσει απαντήσεις για τις ασυνήθιστες επιλογές του στο κάστινγκ (γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι το «Anomalisa» δεν μοιάζει με καμία άλλη ταινία στην διανομή των ρόλων!), ο Κάουφμαν τονίζει μόνο το πόσο όμορφη ήταν η συνεργασία με τους τρεις ηθοποιούς: «βρεθήκαμε, το παρουσιάσαμε δύο βραδιές, δουλέψαμε πολύ σκληρά και μετά χαθήκαμε. Όλοι απολαύσαμε την εμπειρία και το κάναμε μόνο από αγάπη - δεν έβγαλε κανείς λεφτά από την δουλειά αυτή. Όλοι ήταν εκεί επειδή ήθελαν να είναι και αυτό είναι συναρπαστικό. Ήθελα να το ξανακάνουμε μαζί».
Η ταινία προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Odeon.