Συγκεχυμένη είναι ακόμα η κατάσταση στην Τουρκία μετά το βραδινό ανεπιτυχές πραξικόπημα: Αν και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να έχει ανακτήσει τον έλεγχο, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές, με εκατοντάδες συλλήψεις στρατιωτικών που φέρονται να συμμετείχαν και δεκάδες νεκρούς στις συγκρούσεις.
O Ερντογάν πέταξε στην Κωνσταντινούπολη μετά από ανακοινώσεις ομάδας στρατιωτικών ότι έχει αναλάβει τον έλεγχο της χώρας. Ο ίδιος, μιλώντας ζωντανά στην τηλεόραση, είπε πως η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν «προδοσία» και πως ο στρατός πρέπει να εκκαθαριστεί: «Αυτοί που κυκλοφορούν με άρματα μάχης θα πρέπει να πάνε πίσω από εκεί που ήρθαν» δήλωσε, χαρακτηρίζοντας τους πραξικοπηματίες «τρομοκράτες».
Όπως έγινε γνωστό, κατά τις συγκρούσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της νύχτας και αργότερα- σύμφωνα με τον εκτελούντα καθήκοντα επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Ουμίτ Ντουντάρ- περίπου 104 στασιαστές σκοτώθηκαν, ενώ 41 αστυνομικοί και 47 πολίτες «έγιναν μάρτυρες». Αυτό ανεβάζει τον αριθμό των νεκρών κοντά στους 200 (192). Ωστόσο, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, έκανε λόγο αργότερα για 161 νεκρούς και 1.440 τραυματίες.
Όσον αφορά στους συλληφθέντες στρατιωτικούς, ανέρχονται στους 2639. Πληροφορίες κάνουν λόγο για πέντε στρατηγούς 29 συνταγματάρχες που φέρονται να έχουν συλληφθεί ή/ και απαλλαγεί από τα καθήκοντά τους.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, έχει δηλώσει πως η κατάσταση έχει τεθεί υπό έλεγχο, ενώ έχει δώσει εντολή για την κατάρριψη αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται από τους πραξικοπηματίες. Νωρίτερα, ένα από τα ελικόπτερα που ήταν υπό τον έλεγχό τους καταρρίφθηκε πάνω από την Άγκυρα.
Στο μεταξύ, ο στρατηγός Χουλούσι Ακάρ, επικεφαλής του γενικού επιτελείου, που είχε αναφερθεί ότι κρατείται όμηρος φαίνεται πως έχει διασωθεί και μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος. Τη διοίκηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων έχει αναλάβει ο στρατηγός Ουμίτ Ουντάρ, επικεφαλής της 1ης Στρατιάς.
Πυροβολισμοί ακούγονται ακόμα σε μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, ωστόσο υπάρχουν αναφορές περί παραδόσεων στρατιωτών (που πρόσκεινται στους πραξικοπηματίες) σε δυνάμεις ασφαλείας πιστές στον Ερντογάν. Τον γύρο του κόσμου έκαναν οι εικόνες της παράδοσης μιας μονάδας 60 στρατιωτών που είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους μία από τις γέφυρες του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη, το πρωί του Σαββάτου.
Υπό τον έλεγχο του στρατού είναι το αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης. Σε ανακοίνωσή του, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει πως το πραξικόπημα «απετράπη από τον τουρκικό λαό με ενότητα και αλληλεγγύη. Ο πρόεδρος και η κυβέρνησή μας είναι στην εξουσία. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν ενεπλάκησαν στο πραξικόπημα στο σύνολό τους. Διεξήχθη από μια κλίκα εντός των ενόπλων δυνάμεων και έλαβε την απάντηση που της άξιζε από τη χώρα μας». Σημειώνεται πως το βράδυ πολλοί πολίτες βγήκαν στους δρόμους, αντιτιθέμενοι στις δυνάμεις των πραξικοπηματιών, μετά από έκκληση του προέδρου σε διάγγελμά του. Σημειώνεται πως ο Ερντογάν ήταν σε διακοπές όταν έγινε το πραξικόπημα, και θεωρείται πως πλέον βρίσκεται στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Όπως υποστήριξε, το ξενοδοχείο όπου βρισκόταν στο Μαρμαρίς, θέρετρο στη νοτιοδυτική Τουρκία, βομβαρδίστηκε μετά την αναχώρησή του.
Οι πραξικοπηματίες επιχείρησαν να καταλάβουν την εξουσία με μαχητικά αεροπλάνα, ελικόπτερα και άρματα μάχης. Σημειώνεται πως αεροπλάνο έριξε νωρίς το πρωί μια βόμβα κοντά στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα και καταδιωκτικά αεροπλάνα F-16 βομβάρδισαν άρματα μάχης των στασιαστών κοντά στο προεδρικό μέγαρο, ανακοίνωσε η προεδρία.
Περίπου δύο ώρες μετά την ανακοίνωση του πραξικοπήματος, ο πρόεδρος Ερντογάν είχε προβλέψει την αποτυχία του μιλώντας στην τηλεόραση από αδιευκρίνιστο μέρος με κινητό μέσω FaceTime.
Η δημόσια τουρκική τηλεόραση είχε μεταδώσει λίγο πριν από τα μεσάνυχτα ένα ανακοινωθέν των «τουρκικών ενόπλων δυνάμεων» που έκανε λόγο για κήρυξη στρατιωτικού νόμου και απαγόρευση της κυκλοφορίας σ' όλη τη χώρα.
Οι πραξικοπηματίες δικαιολόγησαν την «πλήρη κατάληψη της εξουσίας σ' όλη τη χώρα» εκ μέρους τους επικαλούμενοι την ανάγκη «να διασφαλιστούν και να αποκατασταθούν η συνταγματική τάξη, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες και να υπερισχύσει ο ανώτατος νόμος της χώρας».
Είναι ακόμα ασαφές το ποιοι ακριβώς ήταν οι αυτουργοί του πραξικοπήματος. Νωρίτερα είχε γίνει λόγος για ένα «συμβούλιο ειρήνης» (Κίνημα για την Ειρήνη στην Πατρίδα) που είχε αναλάβει τον έλεγχο της χώρας και επιβάλει παύση κυκλοφορίας και στρατιωτικό νόμο. Στρατιώτες εθεάθησαν σε στρατηγικής σημασίας σημεία της Κωνσταντινούπολης, με μαχητικά να πετούν χαμηλά στην Άγκυρα. Μεγάλες εκρήξεις ακούστηκαν σε διάφορα σημεία των πόλεων, όπως η πλατεία Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη, το κοινοβούλιο στην Άγκυρα και αλλού. Επίσης, προσωρινά υπό τον έλεγχο των πραξικοπηματιών τέθηκαν η κρατική τηλεόραση (TRT) και το CNN Turk.
Ο Ερντογάν έχει κατηγορήσει τον κληρικό Φετουλά Γκιουλέν, που εδρεύει στις ΗΠΑ, για υποκίνηση του πραξικοπήματος, κάτι που ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά. Το πρακτορείο Anadolu κατονόμασε ως «εγκέφαλο» τον πρώην νομικό σύμβουλο του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας, συνταγματάρχη Μουχαρέμ Κιοσέ, ο οποίος αποπέμφθηκε πριν από λίγο καιρό.
Σημειώνεται πως ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, παρότρυνε όλες τις πλευρές στην Τουρκία να υποστηρίξουν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, μετά από αρχική έκκληση του Τζων Κέρι για σταθερότητα και ειρήνη στη χώρα, ενώ το πραξικόπημα φαινόταν να είναι σε εξέλιξη. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, χαρακτήρισε την Τουρκία ως εταίρο- κλειδί της ΕΕ, καλώντας σε επιστροφή στη συνταγματική τάξη. Ψυχραιμία και σεβασμούς στους δημοκρατικούς θεσμούς της Τουρκίας έχει ζητήσει και το ΝΑΤΟ.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι ζήτησε επίσης «αυτοσυγκράτηση» και «σεβασμό των δημοκρατικών θεσμών». Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ζήτησε να αποφευχθεί «κάθε φονική συγκρουση».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-Μουν δήλωσε ότι «έχει κρίσιμη σημασία να αποκατασταθούν η πολιτική εξουσία και η συνταγματική τάξη γρήγορα και ειρηνικά».
