Η αντίστροφη μέτρηση για την εκλογή του αντικαταστάτη του Μπάρακ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο έχει ξεκινήσει, όμως πολλές από τις απορίες μας σχετικά με τις φετινές... γεμάτες έκπληξη αμερικανικές εκλογές δεν έχουν απαντηθεί. Τι συνέβαλε στην άνοδο του Τραμπ; Γιατί η Κλίντον θεωρείται τόσο μισητή; Τι θα σημαίνει η εκλογή του κάθε υποψηφίου για τον κόσμο; Επηρεάζονται τα ελληνικά συμφέροντα από τις αμερικανικές εκλογές; Ακόμα και εάν νικήσει η Κλίντον, θα επηρεάσει η υποψηφιότητα Τραμπ τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο;
Αυτά και άλλα πολλά συζητήθηκαν στην εκδήλωση που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου σε συνεργασία με το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών χθες, Δευτέρα, στην οποία έδωσε το παρόν η HuffPost Greece. Στην εκδήλωση μίλησαν ο πρώην Αμερικανός διπλωμάτης, Τζον Μπράντι Κίσλινγκ, ο πρώην υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Καιρίδης, ο Διευθυντής του ΙΔΙΣ, Χάρης Παπασωτηρίου, ο αντιπρόεδρος του ΙΔΙΣ, Κώστας Υφαντής και ο επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Συστημάτων, Μάνος Παπάζογλου. Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Παντελής Σκλιας.
Ο κύριος Κίσλινγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Μαθήματα Διπλωματίας», άνοιξε την συζήτηση εκφράζοντας το άγχος του για όσα θα ακολουθήσουν αφότου κλείσουν το βράδυ της Τρίτης οι κάλπες. «Οι εκλογές αυτές μου προκαλούν πολύ άγχος», είπε σε άπταιστα ελληνικά. Ο ίδιος εξήγησε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει η κυρίαρχη άποψη ότι η πολιτική δεν αφορά τον μέσο πολίτη, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν βλέπουν τον συσχετισμό των πολιτικών αποφάσεων και των άμεσων επιδράσεων που μπορεί να έχουν αυτές στην ζωή και το πορτοφόλι τους. «Αυτό δεν ισχύει στην Ελλάδα», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων βλέπει την συσχέτιση μεταξύ της υπογραφής πχ των μνημονίων με την οικονομική τους κατάσταση. Ακόμα, τόνισε ότι ως τώρα δεν υπάρχουν πολιτικές ιδεολογίες που να κινητοποιούν το αμερικανικό λαό.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την σταδιακή εξαφάνιση της μεσαίας τάξης οδήγησε τους πολίτες, σύμφωνα με τον πρώην Αμερικανό διπλωμάτη, στο να αναζητήσουν έναν πολιτικό που να τους φέρνει στο προσκήνιο και μα τους δημιουργεί την αίσθηση του «ανήκειν». Ο Τραμπ κατάφερε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ένα τέτοιο πρόσωπο. Ο κ. Κίσλινγκ τέλος κατέληξε στο ότι, αν και οι εκλογές αυτές του προκαλούν άγχος, το πιθανότερο είναι ότι νικήτρια θα βγει τελικά η Κλίντον. Όσον αφορά την αναζήτηση της ιδεολογίας που θα κινητοποιήσει πολιτικά τους Αμερικανούς, εξέφρασε την ελπίδα ότι πιθανότατα αυτή θα προκύψει όταν θα γίνουν ακόμα πιο ορατές οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Ο πρώην υπουργός Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος πήρε την σκυτάλη και συνέχισε την συζήτηση τονίζοντας την σημασία αυτής της ιστορικής περιόδου, την οποία παρομοίασε με την εποχή του μεσοπολέμου. Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι ο λόγος και των δύο υποψηφίων είναι αντικομφορμιστικός, χωρίς όμως να προσβάλλουν το σύστημα. Αυτό που δέχεται επίθεση είναι οι ίδιοι οι δημοκρατικοί θεσμοί και η αμερικανική εκλογική διαδικασία, όπως για παράδειγμα όταν ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι ενδέχεται να αρνηθεί το εκλογικό αποτέλεσμα. «Έτσι πλήττεται η εικόνα που έχουμε για τις ΗΠΑ ως σύμβολο ελευθερίας», τονίζει ο κ. Αρβανιτόπουλος, προσθέτοντας ότι και τα δύο κόμματα «βρίσκονται σε ομηρία από δύο ακραίους» όσον αφορά την ιδεολογική ατζέντα τους. Ένα από τα πράγματα που είναι επίσης πολύ ανησυχητικό, έχει να κάνει με τις αυξημένες πιθανότητες ενός gridlock, δηλαδή μιας ανυπακοής του Κογκρέσου στον Λευκό Οίκο, λόγω του τρόπου με τον οποίο κατανέμονται οι έδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός πχ ήταν ο λόγος που αρκετές από τις προτάσεις του Ομπάμα παρεμποδίστηκαν.
Ο κ. Αρβανιτόπουλος αναφέρθηκε και στο πως θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα και τον υπόλοιπο κόσμο. Ο ίδιος θεωρεί αναπόφευκτη την διολίσθηση σε μια ψυχροπολεμική εποχή εάν εκλεγεί η Κλίντον, λόγω της περαιτέρω επιδείνωσης των διμερών σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας. Όσον αφορά όμως την Μέση Ανατολή, η Δημοκρατική υποψήφια αναμένεται να επιδιώξει την σταθερότητα, συνεχίζοντας τις ενέργειες του Ομπάμα. «(Η Κλίντον) θα φέρει δύο ευκαιρίες για εμάς», είπε ο κ. Αρβανιτόπουλος, εξηγώντας ότι «η Ελλάδα θα παραμείνει μια σοβαρή μετοχή στο γεωπολιτικό στερέωμα», ενώ θα επιδιωχθεί «μια πολιτική επίλυση του Κυπριακού». Για να γίνει αυτό όμως η χώρα μας θα πρέπει να κρατήσει μια ξεκάθαρη θέση και να αποφύγει τα «φιλορωσικά αινίγματα». Τέλος, όσον αναφορά τον Τραμπ, ο πρώην υπουργός τόνισε ότι θα πέσουμε σε «αχαρτογράφητα νερά», ενώ εξήγησε ότι η εκλογή του θα μπορούσε να δώσει τον τόνο και στις εκλογές που θα ακολουθήσουν στην Ευρώπη.
Ο κ. Παπασωτηρίου επικεντρώθηκε στο τι σημαίνει η εκλογή Τραμπ για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που ως τώρα «κινούνταν στους ρυθμούς του Ρήγκαν». Είναι πράγματι παράδοξο ότι ο Τραμπ είναι υποψήφιος με τους Ρεπουμπλικανούς, τη στιγμή που απαρνείται τους δύο βασικούς πυλώνες τους: το ελεύθερο εμπόριο και την ενσωμάτωση των μεταναστών. «Η Κλίντον είναι πιο κοντά στους πυλώνες αυτούς», εξηγεί. Σύμφωνα με τον καθηγητή, ο Τραμπ κατάφερε να κερδίσει όσους ρέπουν στον απομονωτισμό και τους χαμένους της παγκοσμιοποίησης, ενώ ξύπνησε τα ρατσιστικά κατάλοιπα. Ο κ. Παπασωτηρίου εξηγεί ότι ο ιδιότυπος λαϊκισμός του Τραμπ πιθανότατα δεν θα περάσει, αλλά ακόμα και εάν συμβεί αυτό, δεν θα κλονιστούν οι αμερικανικοί θεσμοί. Τέλος, η εκλογική αναμέτρηση θα είναι σκληρή, καθώς θα υπάρξουν αποκλίσεις μεταξύ λαϊκής ψήφου και εκλεκτορικού κολεγίου.
Ο κ. Καιρίδης μας υπενθύμισε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιου είδους προσωπικότητες διεκδικούν τον προεδρικό θώκο, κάνοντας αναφορά στον Ρος Περό που εκπροσωπούσε το «America First» που προωθεί σήμερα ο Τραμπ. Ο καθηγητής έκανε λόγο για μια «επανάσταση της ανοησίας» που έρχεται και δένει με την εποχή των social media, την οποία, όπως είπε, «ξέρουμε πολύ καλά και στην Ελλάδα». Ζούμε σε μια post-truth εποχή και «ενώ εμείς θέλουμε να επιστρέψουμε στο “European Mainstream”, η Ευρώπη συνεχίζει να υπάρχει χάρη στον Μάριο Ντράγκι, τον “σούπερ Μάριο”». Ο κ. Καιρίδης εξήγησε ότι έχουμε δύο υποψήφιους με μισητές προσωπικότητες που εκπροσωπούν δύο Αμερικές: την Αμερική των μεγαλουπόλεων, των γυναικών και των μειονοτήτων και την μικροαστική Αμερική των λευκών ανδρών. Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι θα βγει η Κλίντον, ενώ άφησε να εννοηθεί ότι ίσως στην Γιούτα βγει... τρίτος υποψήφιος.
Ο κ. Υφαντής επανέλαβε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε φιγούρες σαν τον Τραμπ στην πολιτική σκηνή και έφερε σαν παράδειγμα τον Μπάρι Γκόλντγουοτερ. Η ανάδειξή του ακολούθησε, σύμφωνα με τον ίδιο την γνωστή συνταγή: την αύξηση της μετανάστευσης, την αύξηση των ανισοτήτων, την έντονη αντίληψη πολιτικής διαφθοράς, μια μεγάλη οικονομική κρίση και έναν δημαγωγό. Ο κ. Υφαντής εξέφρασε την άποψη ότι ως λαϊκιστής, ο Τραμπ μάλλον δεν θα τα καταφέρει. Εάν όμως τα καταφέρει, το Κογκρέσο θα υποταγεί σε αυτόν, σε αντίθεση με το τι θα συμβεί στην περίπτωση της Κλίντον, όπου αναμένεται να έχουμε ξανά gridlock.
Την συζήτηση έκλεισε ο κ. Παπάζογλου, ο οποίος εξήγησε πως σημασία δεν έχει μόνο το ποιος θα βγει νικητής, αλλά και το πως αυτός θα μπορέσει να επιτεύξει τους σκοπούς του. Εάν βγει η Κλίντον, σύμφωνα με τον καθηγητή, οι ΗΠΑ θα περάσουν ένα μήνυμα σταθερότητας και μετριοπάθειας. Εάν εκλεγεί ο Τραμπ, τότε θα έχουμε μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Διέψευσε ωστόσο τις προηγούμενες απόψεις ότι η νίκη του λαϊκισμού θα εξαπλωθεί και στην Ευρώπη. Τέλος, τόνισε την ανάγκη να εξετάσουμε στην συνέχεια το ποσοστό συμμετοχής.