Stratfor: Η πιθανή εμφάνιση μιας «Ανατολικο-Ευρωπαϊκής Ένωσης» και μιας «Συμμαχίας του Καυκάσου»

Stratfor: Η πιθανή εμφάνιση μιας «Ανατολικο-Ευρωπαϊκής Ένωσης» και μιας «Συμμαχίας του Καυκάσου»
Ukrainian servicemen sit atop tanks and infantry fighting vehicles before a rehearsal for the Independence Day military parade in central Kiev, Ukraine, August 22, 2016. REUTERS/Valentyn Ogirenko
Ukrainian servicemen sit atop tanks and infantry fighting vehicles before a rehearsal for the Independence Day military parade in central Kiev, Ukraine, August 22, 2016. REUTERS/Valentyn Ogirenko
Valentyn Ogirenko / Reuters

Το 2016 ήταν αναμφίβολα ταραχώδης χρονιά για όλο τον κόσμο, με γεγονότα όπως οι νίκες του Brexit και του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και η άνοδος των αντισυστημικών και ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη. Με σειρά εκλογικών αναμετρήσεων μέσα στο 2017 σε κάποιες από τις σημαντικότερες χώρες- μέλη της ΕΕ, η επερχόμενη χρονιά φαίνεται και αυτή θυελλώδης.

Όπως σημειώνεται σε ανάλυση της Stratfor, οι αναταράξεις αυτές θα έχουν επιπτώσεις πέρα από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, με τη Ρωσία να αποκτά την ευκαιρία να αποκτήσει πλεονέκτημα στην αντιπαράθεσή της με τη Δύση από το 2014 (κρίση στην Ουκρανία) και μετά. Οι επερχόμενες αυτές αλλαγές στις ΗΠΑ και την Ευρώπη όχι απλά θα αποδυναμώσουν τη θέληση της Δύσης για τη διατήρηση των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, όπως εκτιμά η Stratfor, αλλά επίσης θα στρέψουν την προσοχή της προς τα ρήγματα στο εσωτερικό- δίνοντας έτσι ευκαιρία στη Μόσχα να αυξήσει την επιρροή της στην περιφέρεια της Ρωσίας.

Αυτό προβληματίζει ιδιαιτέρως τις χώρες που βρίσκονται ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Ρωσία. Οι χώρες που ανήκαν κάποτε στη Σοβιετική Ένωση έχουν δει τις αλλαγές αυτές με αυξανόμενο προβληματισμό, και πιθανότατα επανεξετάζουν τις θέσεις τους απέναντι στις μεγάλες δυνάμεις στα δυτικά και τα ανατολικά τους. Όλες τους, από αυτές στην ανατολική Ευρώπη μέχρι αυτές στον Καύκασο, θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, στο οποίο η Ρωσία δεν θα είναι δυνατό πλέον να αγνοείται και η Δύση δεν θα είναι το ίδιο αξιόπιστη.

Μια Ανατολική Ευρωπαϊκή Ένωση;

Οι χώρες αυτές είναι πολύ πιθανό να στραφούν η μια απέναντι στην άλλη για βοήθεια. Ιδιαίτερα σημαντική θα είναι η στάση της Ουκρανίας, η οποία τα τρία τελευταία χρόνια στηρίζεται στη στήριξη της Δύσης στην αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία για το Ντονμπάς. Αλλά τώρα, καθώς η ΕΕ δείχνει τάσεις κατακερματισμού και η επερχόμενη νέα αμερικανική κυβέρνηση επανεξετάζει τις δεσμεύσεις της απέναντι στο ΝΑΤΟ και τη σχέση της με το Κρεμλίνο, η Ουκρανία δεν μπορεί να είναι σίγουρη πως η δυτική οικονομική, πολιτική και αμυντική στήριξη θα συνεχιστεί.

Οπότε, θα είναι λογικό να στραφεί στους γείτονές της ως μια επιλογή ασφαλείας σε περίπτωση που το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ μειώσουν τη στρατιωτική ρους παρουσία στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη. Ούτε η Πολωνία, ούτε οι χώρες της Βαλτικής είναι σε θέση να αντικαταστήσουν τις δυνάμεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, αλλά θα μπορούσαν να σχηματίσουν μια, τρόπον τινά «συμπληρωματική» συμμαχία με την Ουκρανία- η οποία έχει αρχίσει ήδη να αυξάνει τις στρατιωτικές της ασκήσεις και την κοινή εκπαίδευση με την Πολωνία και τη Λιθουανία, και πιθανότατα θα συνεχίσει να το κάνει και στο επόμενο έτος.

Η αμοιβαία άμυνα μπορεί να μην είναι το μόνο που η Ουκρανία επιθυμεί από τους γείτονές της, αναφέρεται στην ανάλυση: Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής έχουν κάνει μεγάλα βήματα προς τη μείωση της εξάρτησής τους από το ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω της κατασκευής τερματικών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου και άλλων σχετικών υποδομών. Η Ουκρανία, η οποία επίσης επιδιώκει τη μείωση της εξάρτησής τους από τη ρωσική ενέργεια, πιθανώς θα προσπαθήσει να μπει και αυτή σε αυτό το δίκτυο στα επερχόμενα χρόνια- όπως πχ μέσω ενός αγωγού που θα συνδέει την Ουκρανία με την Πολωνία, δυναμικού 5 δισ. κυβικών μέτρων, που θα έχει ολοκληρωθεί ως το 2020. Γενικά, η μεγαλύτερη ενεργειακή διασύνδεση με την Πολωνία και τη Βαλτική θα έδινε περισσότερες επιλογές στο Κίεβο.

Συνεργασία στον Καύκασο

Το άνωθεν μπλοκ δεν είναι το μόνο: Σαν την Ουκρανία, και η Γεωργία προβληματίζεται εντόνως για το ενδεχόμενο περιορισμού της βοήθειας από τη Δύση. Η Τιφλίδα είναι σε μια αντιπαράθεση με τη Μόσχα σχετικά με την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία (ο λόγος του πολέμου του 2008) και έχει προσπαθήσει να προσεγγίσει περισσότερο την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Και οι δύο οργανισμοί, ωστόσο, έχουν επανειλημμένα «στείλει στις καλένδες» τα αιτήματα της Τιφλίδας για ένταξη. Καθώς πλέον επικεντρώνονται στα εσωτερικά τους προβλήματα, οι φιλοδοξίες της Γεωργίας για στενότερη προσέγγιση με την Ευρώπη θα περάσουν ακόμα πιο δύσκολες στιγμές- οπότε και αναμένεται η Γεωργία να προσεγγίσει και αυτή δύο γειτονικές χώρες, το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία.

Ήδη οι δεσμοί της Τιφλίδας με το Μπακού και την Άγκυρα, στον οικονομικό και τον ενεργειακό τομέα, έχουν αυξηθεί και αναμένεται να αυξηθούν ακόμα περισσότερο στα προσεχή χρόνια. Η Γεωργία είναι ζωτικής σημασίας χώρα διέλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στην Τουρκία (South Caucasus Pipeline) και σε εξέλιξη είναι οι διαδικασίες κατασκευής του Trans Anatolian και του TAP. Τα δύο αυτά projects θα φέρνουν μεγάλες ποσότητες αερίου από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ 2 στις αγορές της Τουρκίας και της Ευρώπης από το 2018 και το 2020 αντίστοιχα. Τη διασύνδεση μέσω αγωγών θα ακολουθήσει διασύνδεση και από πλευράς μεταφορών, με τον αυτοκινητόδρομο Μπακού- Τιφλίδας- Καρς να αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2017.

Οι τρεις χώρες, στο μεταξύ, έχουν αρχίσει να επεκτείνουν τη συνεργασία τους στην άμυνα: Η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία ήδη πραγματοποιούν τριμερείς στρατιωτικές ασκήσεις, η έκταση και η συχνότητα των οποίων αναμένεται να αυξάνεται συνέχεια κάθε χρόνο. Ο επικεφαλής του γενικού επιτελείου της Γεωργίας έχει ήδη ανακοινώσει πως οι μεγαλύτερες ασκήσεις τις οποίες έχουν κάνει ποτέ οι τρεις χώρες θα λάβουν χώρα το καλοκαίρι του 2017.

«Το ουκρανικό και το γεωργιανό μπλοκ αναμφίβολα θα αντιμετωπίσουν πολλές προκλήσεις στους προσεχείς μήνες. Η διστακτικότητα της Τουρκίας να προκαλέσει ευθέως την Τουρκία θα επηρεάσει δραστικά την πολιτική δυναμική του Καυκάσου, ενώ η ρευστότητα της κατάστασης στην Ουκρανία θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις προσπάθειες του Κιέβου για τη δημιουργία μιας Βαλτικής συμμαχίας. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να παύσουν τις δραστηριότητές τους στην περιοχή. Αλλά καθώς η Δύση εξελίσσεται σε έναν όλο και πιο απρόθυμο εταίρο για τις ευρασιατικές χώρες γύρω στο κατώφλι της Ρωσίας, δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να στραφούν η μία στην άλλη για να αλληλοστηριχθούν» καταλήγει η ανάλυση.

Δημοφιλή