Είστε και εσείς από αυτούς που ανησυχούν υπερβολικά; Δηλαδή όταν έχετε ένα πρόβλημα, σκέφτεστε όλα τα πιθανά -άσχημα- σενάρια που σας προκαλούν ακόμη περισσότερη ανησυχία από το αρχικό πρόβλημα; Και μετά πιθανότατα ανησυχείτε που ανησυχείτε υπερβολικά; Μην ανησυχείτε άλλο. Νέα έρευνα ρίχνει φως στα πιθανά αίτια της υπερβολική ανησυχίας και πως μπορείτε να το αντιμετωπίσετε.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal, για τους περισσότερους, το να ανησυχούν είναι ένας τρόπος επίλυσης προβλημάτων. Δηλαδή εξετάζουν όλες τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν στο μέλλον και σκέφτονται πιθανές λύσεις πριν συμβούν. Κάτι που μπορεί να είναι εποικοδομητικό. Στη βιβλιογραφία αυτό ονομάζεται «προσαρμοστική ανησυχία» (adaptive worrying), και έχουν εντοπιστεί οι 5 τομείς για τους οποίους οι άνθρωποι τείνουν να ανησυχούν περισσότερο: σχέσεις, οικονομικά, δουλειά, έλλειψη αυτοπεποίθησης και το «άσκοπο μέλλον».
Όμως κάποιοι άνθρωποι ανησυχούν υπερβολικά. Οι λεγόμενοι χρόνια ανήσυχοι άνθρωποι (chronic worriers), ανησυχούν για τα πάντα, συνεχώς. Οι παθολογικά ανήσυχοι (pathological worriers), είναι οι χρόνια ανήσυχοι όπου οι ανησυχίες τους επηρεάζουν τις λειτουργίες και τις δραστηριότητές τους. Και το πιθανότερο είναι να ανησυχούν το ίδιο για ένα σοβαρό πρόβλημα, όπως θέματα στη δουλειά για παράδειγμα, όσο και για ένα ασήμαντο, όπως το πως θα είναι ο καιρός την επόμενη εβδομάδα.
Από που προέρχεται η τάση να ανησυχούμε; Είναι σε ένα -μικρό- βαθμό θέμα γενετικό και σε μεγαλύτερο θέμα περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνουμε ή ζούμε, λέει ο Graham Davey, ομότιμος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex, ο οποίος έχει μελετήσει το θέμα επί δεκαετίες. Το πόσο ανησυχούμε για τα πράγματα γύρω μας έχει να κάνει με το πως μάθαμε να αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας ως παιδιά, αν οι γονείς μας μας καθησύχαζαν και τι τραύματα έχουμε. Και παρόλο που πολλοί συγχέουν την ανησυχία με το άγχος, ο Dr. Davey λέει ότι διαφέρουν στο ότι η ανησυχία είναι ως επί το πλείστον γνωστική, ενώ το άγχος έχει μια ισχυρή physiological συνιστώσα.
Σύμφωνα με έρευνα του ίδιου, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο στο Biological Psychology, έδειξε ότι οι άνθρωποι που ανησυχούν υπερβολικά πιστεύουν ότι εάν δεν αγωνιούν για κάθε πτυχή ενός θέματος, κάτι κακό θα συμβεί.
Ωστόσο, όπως έδειξε η έρευνα, οι άνθρωποι που έχουν αυτή την τάση (να αρχίσουν να ανησυχούν και να μην μπορούν να σταματήσουν), τείνουν να είναι υπερευαίσθητοι σε αρνητικά γεγονότα και απειλές. Πριν καν γίνει συνειδητή η απειλή, ο εγκέφαλός τους επικεντρώνεται σε αυτή και ταξινομούν όλα τα πιθανά κακά σενάρια για το τι θα μπορούσε να πάει στραβά. Αυτό τους κάνει να αισθάνονται άσχημα και υποσυνείδητα συνεχίζουν να ανησυχούν γιατί δεν έχουν βρει ακόμα τη λύση στο υποτιθέμενο πρόβλημα. Και έτσι αρχίζει ένας φαύλος κύκλος.
Η υπερβολική ανησυχία είναι δύσκολο να σταματήσει γιατί ενεργοποιεί ένα σημείο του εγκεφάλου που διατηρεί τη διέγερση και συνδέεται με τον φόβο. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν τεχνικές για να μάθετε τον εαυτό σας να μην φτάνει στη υπερβολή:
Προσπαθήστε να επανέλθετε στην πραγματικότητα: Αναρωτηθείτε εάν το αίσθημα που έχετε είναι ισοδύναμο σε ένταση με την κατάσταση για την οποία είστε ανήσυχος, συνιστά η Dr. Judy Rosenberg, ψυχολόγος. Συνήθως η απάντηση είναι όχι.
Πείτε στον εαυτό σας μια πιο καλή ιστορία: Είναι καλύτερο από το να επικεντρωνόσαστε στο κακό σενάριο. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην είστε τόσο αρνητικοί και θα ελευθερώσει το μυαλό σας ώστε να μπορέσετε να βρείτε λύσεις στο πρόβλημά σας.
Οργανωθείτε: Γράψτε κάτω με λεπτομέρεια τι θα κάνετε για να αντιμετωπίσετε την κατάσταση. θα σας φανεί πιο διαχειρίσιμο.
Βάλτε χρόνο: Δώστε στον εαυτό σας 15 λεπτά να ανησυχήσετε όσο θέλετε. Μετά σταματήστε.
Φωνάξτε «κομματάκια!» (από μέσα σας): Κάντε εικόνα τις ανησυχίες σας να τις περνάτε από το μηχάνημα που κάνει το χαρτί κομματάκια και να τις καταστρέφετε.
Αποσπάστε την προσοχή σας: Με μουσική, γυμναστική, ένα καλό βιβλίο ή μια ταινία. Είναι δύσκολο να επικεντρωθείτε στο αρνητικό όταν περνάτε καλά.
Και για το τέλος θα σας πούμε μια ιστορία: η Penelope Malone πήρε μια κλήση και επί ένα μήνα την προβλημάτιζε συνεχώς. Το ποσό ήταν 200 δολάρια. Αλλά δεν μπορούσε να το βγάλει από το μυαλό της. Όπως παραδέχεται ανησυχεί για τα πάντα: το χρηματιστήριο, την Βόρεια Κορέα, εάν θα χάσει ένα σημαντικό τηλεφώνημα. Το θέμα με την κλήση δεν ήταν οικονομικό. Αυτό που την ενοχλούσε και την προβλημάτιζε ήταν τα πράγματα που δεν μπορούσε να ελέγξει: γιατί πήρε την κλήση και τι θα έλεγε στο δικαστήριο. Βοήθησε η τόση ανησυχία; Όχι. «Ο δικαστής έπρεπε να παραλάβει κάποιον από το αεροδρόμιο και έτσι απέσυρε τις κατηγορίες», είπε η ίδια αργότερα.