Το ακανθώδες ζήτημα της κατάργησης του κρατικού μονοπωλίου στα πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και ο εκσυγχρονισμός της ανώτατης εκπαίδευσης με παράλληλη διασύνδεσή της με την αγορά εργασίας βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης στο πάνελ «Higher Education reforms in Greece» που πραγματοποιήθηκε την τρίτη ημέρα του 2ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών με συντονιστή τον Υπουργό Παιδείας την περίοδο 2000-2004 και εντεταλμένο σύμβουλο της 24Media, κ. Πέτρο Ευθυμίου.
Πολυάριθμους χαρακτήρισε τους λόγους που επιβάλλουν τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος ο κ.Γιάννης Πανούσης, καθηγητής Εγκληματολογίας και πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και υπουργός Προστασίας του Πολίτη το 2015. Σύμφωνα με τον κ. Πανούση τέσσερις είναι οι τομείς που απαιτούν αλλαγή: η υποχρεωτική παρουσία στην εκπαίδευση, το εθνικό απολυτήριο, η εισαγωγή αλλά και αυτή καθεαυτή η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στόχος, σύμφωνα με τον καθηγητή θα πρέπει να είναι η δημιουργία πολυμορφικών, διασυνδεδεμένων, ερευνητικών, πολυγλωσσικών και πολυδομικών πανεπιστημίων.
Εξίσου απαραίτητο κρίνεται βέβαια κι ένα πενταετές στρατηγικό σχέδιο εθνικής ανάπτυξης, και λειτουργίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων αλλά κι ένας κοινός κώδικας δεοντολογίας, ώστε «να φύγουν επιτέλους τα πανεπιστήμια από τον μετέωρο βηματισμό που βρίσκονται τα τελευταία χρόνια». Με το παράδειγμα των αμερικανικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων άνοιξε την ομιλία του ο κ. Harris Pastides, Πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Νοτίου Καρολίνας-ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας την προσφορά της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Όπως είπε το πανεπιστήμιό του χρηματοδοτείται από το κράτος μόνο κατά 10% ενώ το υπόλοιπο 90% προκύπτει από συμβόλαια χρηματοδότησης από δωρεές και γενικά από ιδιωτική πρωτοβουλία. Για το λόγο αυτό άλλωστε κάθε μεγάλο πανεπιστήμιο των ΉΠΑ έχει αντιπρόεδρο οικονομικής ανάπτυξης
Παράλληλα τόνισε πως τα ελληνικά πανεπιστήμια θα πρέπει να δουν τον εαυτό τους ως εταίρο στην οικοδόμηση του μέλλοντος τους ενώ υπογράμμισε ότι θα πρέπει να συνεργαστούν με επιχειρήσεις τόσο για την απορρόφηση φοιτητών όσο και για την προώθηση της έρευνας.
Τα θετικά και τα αρνητικά του εκπαιδευτικού συστήματος καθώς και τις προτάσεις της για μια επιτυχημένη εκπαιδευτική μεταρρύθμισή παρέθεσε η κα Νίκη Κεραμέως, Τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας, αφού εξήρε την ακρίβεια και την πειθαρχία του Οικονομικού Συνεδρίου των Δελφών αναφέροντας πως θα ήταν ευχής έργο να λειτουργούσε και η χώρα με τον ίδιο τρόπο. Επίσης έβαλε ανοιχτά στο τραπέζι του διαλόγου το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Όπως ανέφερε η κ. Κεραμέως η κρατική υποχρηματοδότηση, η έλλειψη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, οι προβληματικές υποδομές της ερευνητικής αποστολής των πανεπιστημίων αλλά η αδυναμία σύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας - 20% των πτυχιούχων δεν έχει δουλειά - αποτελούν τα βασικά αγκάθια του σημερινού συστήματος. Για τους παραπάνω λόγους τα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης πρέπει να μεταλλαχθούν ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας και να προσφέρουν σπουδές προσανατολισμένες στην αγορά εργασίας. Στις προτάσεις της για την αναβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων ανέφερε πως προτεραιότητα έχει η ενίσχυση της εξωστρέφειας των πανεπιστημίων και των συνεργιών με ιδρύματα του εξωτερικού. Εξίσου ουσιώδης είναι βέβαια και η τακτική αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών των καθηγητών και των ιδρυμάτων,αλλά και η διεύρυνση των χρηματοδοτικών εργαλείων.
Την ανάγκη εκμετάλλευσης της μεγάλης επιστημονικής διασποράς της Ελλάδας υπογράμμισε ο κ. Περικλής Α. Μήτκας, Πρύτανης Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τονίζοντας πως δεν πρέπει να μας απασχολεί το «braind drain» αλλά η δημιουργία ενός «brain bridge». Επιπλέον τόνισε πως για να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις απαιτείται συναίνεση κομμάτων και πολιτείας και βάθος χρόνου, σημειώνοντας πως τα πέντε χρόνια που πρότεινε ο κ. Πανούσης δεν είναι αρκετά.
Την ανάγκη να ενισχυθεί η παραγωγή μεταπτυχιακών σπουδών στα πανεπιστημιακά ιδρύματα τόνισε από πλευράς του ο κ. Στέφανος Γκριτζάλης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ενώ υπογράμμισε την ανάγκη υιοθέτησης μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής για την βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Προσέθεσε μάλιστα πως οι γραφεικρατικές αγκυλώσεις της ελληνικής πολιτείας αποτελούν μια από τις βασικές αιτίες του προβλήματος. Στην σκληρή κριτική που δέχεται για την κατάταξη των ελληνικών πανεπιστημίων στις διεθνείς αξιολογήσεις στάθηκε ο κ. Ευστάθιος Ευσταθόπουλος, Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και προσφάτως εκλεγμένος εκπρόσωπος των πανεπιστημιακών, εξηγώντας πως η «μη ύπαρξή μας σε ανώτερες θέσεις δεν σχετίζεται απαραίτητα με την ποιότητα των ιδρυμάτων».
Επιπλέον υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης ξενόγλωσσων επί πληρωμή μαθημάτων σπουδών και συνέχισης των υπαρχόντων μεταπτυχιακών προγραμμάτων αφού έχει αποδειχτεί ότι λειτουργούν και παράγουν καταρτισμένους φοιτητές.
Τέλος, αναφερθείς στην έρευνα, τόνισε ότι το μόνο που απαιτείται είναι η πλήρης διαφάνεια στο σύστημα χρηματοδότησης και κατέληξε πως το τρίπτυχο της επιτυχίας του συστήματος είναι «αυτονομία , αυτονομία, αυτονομία».