Τι θα συνέβαινε αν οι γυναίκες σταματούσαν την ίδια στιγμή κάθε δραστηριότητα, στο σπίτι και στη δουλειά; Αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζει η παγκόσμια απεργία των γυναικών που πραγματοποιείται σε περίπου πενήντα χώρες σήμερα, 8η Μαρτίου, ως απάντηση στην «κοινωνική, νομική, πολιτική, ψυχολογική και λεκτική βία που υφίστανται οι γυναίκες σε διάφορα γεωγραφικά μήκη και πλάτη». «Αν οι ζωές μας δεν αξίζουν τίποτα, παράγετε χωρίς εμάς!»αναφέρει η ιστοσελίδα Women's March που καταγράφει τις διάφορες κινητοποιήσεις. Βέβαια υπήρχαν, όπως πάντα και οι αντιδράσεις αφού η απεργία οδήγησε στο κλείσιμο πολλών σχολείων προκαλώντας προβλήματα σε γυναίκες που δε είχαν που να αφήσουν τα παιδιά τους αφού δεν ήθελαν να απουσιάσουν από την εργασία τους.
Πρώτη φορά
Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά, σημειώνει η Angeline Motoya, δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας Le Monde. Ποτέ μέχρι σήμερα οι δράσεις που διοργανώνονταν με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας για τα δικαιώματα των γυναικών δεν συντονίζονταν στις πέντε ηπείρους με το ίδιο σύνθημα («η αλληλεγγύη είναι το όπλο μας») και υπό τα ίδια λάβαρα.
Οργανώσεις από περισσότερες από 50 χώρες συμμετέχουν στην πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Απεργίας των Γυναικών, ιδιαίτερα στη Γαλλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Ουκρανία, στη Ρωσία, στην Τουρκία, στο Ισραήλ, στο Πακιστάν, στο Τσαντ, στη Σενεγάλη ή ακόμη στη Βραζιλία, στο Περού, στο Μεξικό, στη Βόρεια Κορέα, στην Ταϊλάνδη ή στην Καμπότζη.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι διοργανώτριες της Πορείας των Γυναικών, της τεράστιας διαδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 21 Ιανουαρίου εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ, συμμετέχουν επίσης στην κινητοποίηση: «Είναι καιρός να επαναπολιτικοποιηθεί η ημέρα της γυναίκας», δηλώνουν σε άρθρο που δημοσιεύεται στον Guardian. «Γιορταζόταν για πολύ καιρό με μπραντς, λουλούδια και ευχετήριες κάρτες. Όμως την εποχή του Τραμπ εκείνο που μας χρειάζεται είναι ένας φεμινισμός συμμετοχικής δράσης».
Στη Γαλλία, οι γυναίκες κλήθηκαν να σταματήσουν να εργάζονται στις 15:40: ο μισθός τους είναι κατά μέσο όρο 26% μικρότερος από εκείνον των ανδρών, «είναι σαν να σταματούσαν όλες τις ημέρες να πληρώνονται στις 15:40», εξηγεί η ιστοσελίδα της συλλογικότητας 35 φεμινιστικών οργανώσεων, συνδικάτων (CGT, FSU, Solidaires), μκο και οργανώσεων νεολαίας που συμμετέχουν στη διεθνή κινητοποίηση. Δράσεις προβλέπεται να διεξαχθούν σε περίπου 40 πόλεις.
Μια ιδέα που ξεκίνησε στην Πολωνία
Η ιδέα για τη διοργάνωση συντονισμένων διαδηλώσεων στις 8 Μαρτίου γεννήθηκε στην Πολωνία, μετά τη διαδήλωση της 3ης Οκτωβρίου 2016 για το δικαίωμα στην άμβλωση. Εκείνη την ημέρα, χιλιάδες γυναίκες ντυμένες στα μαύρα αποφάσισαν να απεργήσουν –αντλώντας έμπνευση από την απεργία των γυναικών το 1975 στην Ισλανδία– και πορεύθηκαν στη Βαρσοβία για να διαμαρτυρηθούν για ένα σχέδιο νόμου που είχε σκοπό την πλήρη απαγόρευση της εκούσιας διακοπής της κύησης (IVG).
Μερικές ημέρες αργότερα ήταν η σειρά των γυναικών της Νότιας Κορέας να κατέβουν στους δρόμους για να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην άμβλωση. Στη συνέχεια, στις 19 Οκτωβρίου, εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες από σχεδόν ολόκληρη τη Λατινική Αμερική άφησαν τη δουλειά τους για μία ώρα προκειμένου να διαδηλώσουν, ντυμένες επίσης στα μαύρα, ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα της αργεντίνικης συλλογικότητας Ni Una Menos («ούτε μία γυναίκα λιγότερη») κατά της βίας των ανδρών.
Η πολωνέζα ακτιβίστρια και συγγραφέας Klementyna Sushanow σημείωσε τότε την ομοιότητα των κινητοποιήσεων και των προβληματικών που αφορούν τις γυναίκες. «Παντού, είναι οι ίδιοι τρόποι δράσης», παρατηρεί, «αλλά και οι ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούνται κατά των φεμινιστριών, όπως “féminazi” που χρησιμοποιείται ήδη αρκετά στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στη Λατινική Αμερική αλλά την οποία δεν γνωρίζαμε μέχρι τώρα στην Πολωνία. Από τότε άρχισα να αναρωτιέμαι: γιατί να μην συντονίσουμε τα κινήματα διαμαρτυρίας;».
Έπειτα από επικοινωνία με μια φεμινίστρια ακτιβίστρια από την Αργεντινή, δημιουργήθηκε μια ομάδα στο Facebook, στην οποία εντάχθηκαν γρήγορα γυναίκες από την Ιρλανδία, το Ισραήλ και την Ιταλία. Η ιδέα μιας «ημέρας χωρίς γυναίκες» στις 8 Μαρτίου 2017 γεννήθηκε από αυτές τις συζητήσεις. Πολύ γρήγορα, οι Αργεντίνες της συλλογικότητας Ni Una Menos, που είναι ιδιαίτερα δραστήριες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επί του πεδίου, προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στην κινητοποίηση.
Women's March
Η Πορεία των Γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές χώρες, τρεις μήνες αργότερα, δείχνει πως είναι δυνατό οι γυναίκες να κινητοποιηθούν την ίδια ημέρα, την ίδια στιγμή, σε διαφορετικά σημεία της υφηλίου, για να προασπίσουν τα δικαιώματά τους, παρατηρεί η Angeline Montoya.
Ωστόσο, λόγω της διαφορετικής κατάστασης που ισχύει στα διάφορα μέρη του κόσμου, οι γυναίκες που εμπνεύσθηκαν την πρωτοβουλία αυτή αποφάσισαν να αφήσουν σε κάθε οργάνωση την ελευθερία να επιλέξει τη στρατηγική της, τους τρόπους δράσης και τις διεκδικήσεις της. Διακοπή των επαγγελματικών δραστηριοτήτων για όλη την ημέρα ή μόνο για ορισμένες ώρες, ενδυμασία στα μαύρα, κόκκινα ή μοβ (το χρώμα του φεμινισμού), μποϊκοτάζ των επιχειρήσεων που προβάλλονται με σεξιστικές διαφημίσεις, απεργία φύλου, οικιακών εργασιών, αποκλεισμοί δρόμων, διαδηλώσεις… όλες οι δράσεις είναι δυνατές.
«Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι διοργανώτριες της Πορείας των Γυναικών δεν θέλησαν να περιοριστούν στις διακρίσεις κατά των γυναικών», σημειώνει η Klementyna Sushanow. «Καλούν επίσης σε διαδηλώσεις κατά του νεοφιλελευθερισμού, των νεοαποικιακών πολέμων, του ρατσισμού… Στην Πολωνία, σκεπτόμαστε πως κανείς άλλος εκτός από εμάς δεν πρόκειται να ασχοληθεί ειδικά με την τύχη των γυναικών και πως δεν πρέπει να αναμειγνύουμε τα ειδικά προβλήματά τους με αυτά σε μια πιο παγκόσμια μάχη».
Στη Γαλλία, ο κύριος άξονας των διεκδικήσεων είναι η ισότητα στους μισθούς. Η Λατινική Αμερική επιμένει sτις “féminicides” ή στο δικαίωμα στην άμβλωση. Στη Ρωσία, που πριν από λίγο καιρό αποποινικοποίησε την ενδοοικογενειακή βία, και όπου οι διαδηλώσεις διατρέχουν τον κίνδυνο να απαγορευθούν, η απεργία θα είναι «σεξουαλική και αναπαραγωγική», αναφέρεται στη διεθνή ιστοσελίδα.
Η πρώτη γνωστή στα χρονικά μαζική απεργία των γυναικών καταγράφηκε στην Ισλανδία, στις 24 Οκτωβρίου 1975. Εκείνη την ημέρα, το 90% έως το 95% των γυναικών απήργησαν για να συγκεντρωθούν στο κέντρο του Ρέικιαβικ και να διαδηλώσουν κατά της διπλής εργάσιμης ημέρας (επαγγελματικής και οικιακής), παραλύοντας τη χώρα. Με την ευκαιρία αυτής της «ημέρας χωρίς γυναίκες», περίπου 30.000 γυναίκες διαδήλωσαν στους δρόμους της πρωτεύουσας (εκείνη την εποχή η Ισλανδία είχε 220.000 κατοίκους).
«Εκείνη η ημέρα είχε ως αποτέλεσμα να συνειδητοποιήσουν οι γυναίκες ότι, μαζί, είναι πολύ ισχυρές», υπογραμμίζει η Γκούντρουν Γιονσντότιρ, μια ισλανδή φεμινίστρια που ήταν τότε 21 ετών. Πέντε χρόνια αργότερα, η Βίγκντις Φινμπογκαντότιρ θα γινόταν η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που θα εκλεγόταν πρόεδρος με καθολική ψηφοφορία. Σήμερα, αν και οι ανισότητες παραμένουν, η Ισλανδία είναι στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης όσον αφορά την ισότητα ανδρών και γυναικών.
...και οι αντιδράσεις
Φυσικά, όπως γίνεται πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις αρκετές και αρκετοί διατύπωσαν τη διαφωνία τους ή/και παρερμήνευσαν τη δράση: