Τι συμβαίνει στην Ολλανδία; Οι εκλογές, η εκτόξευση του Βίλντερς, η "άμυνα" του συστήματος και ο φόβος απώλειας της εθνικής ταυτότητας

Τι φοβούνται οι Ολλανδοί. Οι εκλογές που βάζουν σε δοκιμασία το "ανοιχτό" και "ανεκτικό" βασίλειο του βορρά ( ; )

ι ολλανδικές εκλογές είναι συνήθως βαρετές και η έκβαση τους σπάνια απασχολεί ακόμη και τις χώρες που ανήκουν στην μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. Εξάλλου, λίγο-πολύ , στην Ολλανδία με την υγιή οικονομία, το ισχυρό κράτος πρόνοιας, το υψηλό βιοτικό επίπεδο, όλα βαίνουν ομαλά. Ακόμη και οι «κρίσεις» αντιμετωπίζονται μέσα σε ένα κλίμα ελεγχόμενων αντιθέσεων και τελικά αμοιβαίων συμβιβασμών. Πόσοι θυμούνται για παράδειγμα στην Ελλάδα ότι το 1977 χρειάστηκαν 208 ημέρες- αριθμός ρεκόρ- για να σχηματιστεί κυβέρνηση; Ή ακόμα και την πολιτική δολοφονία εν μέσω προεκλογικής περιόδου του Πιμ Φορτούιν, το 2002; Οι πιθανότητες μάλλον είναι πως ο μόνος Ολλανδός πολιτικός για τον οποίο πχ στην Ελλάδα γνωρίζουμε αρκετά, όχι όμως από επιλογή, είναι ο υπ.Οικονομικών της χώρας, Γερούν Ντάισελμπλουμ. Αλλά μόνο γιατί τυγχάνει να είναι και πρόεδρος του Eurogroup.

Όλα αυτά όμως ήταν πριν. Γιατί η εκλογική αναμέτρηση της 15ης Μαρτίου δεν μοιάζει σε τίποτα με τις προηγούμενες και μας αναγκάζει να κάνουμε focus σε αυτό το βασίλειο το βορρά με τα 17εκατ. κατοίκους.

Αιτία, τα πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της αναμέτρησης που την καθιστούν κρίσιμη όχι μόνο για την ίδια την Ολλανδία αλλά και για την Ευρώπη. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στις επιδόσεις του ακροδεξιού, αντι-ισλαμιστικού κόμματος του Γκέερτ Βίλντερς που εκτιμάται πως θα επηρεάσει το προεκλογικό κλίμα σε Γαλλία και Γερμανία. Και συνολικά η έκβαση αυτών των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων μέσα στο 2017 κρίνουν το πρώτο σοβαρό crash test των συνασπισμένων, πλέον, δυνάμεων της ευρωπαϊκής Ακροδεξίας με τα παραδοσιακά κόμματα της τραυματισμένης Ευρώπης.

Είναι δε αυτά ακριβώς τα πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των εκλογών που εκτιμάται πως οδήγησαν ως έναν βαθμό και στην τόσο οξεία διπλωματική κρίση μεταξύ της Ολλανδίας και της Τουρκίας. Ο πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε το κόμμα του οποίου μέχρι πριν μερικές ημέρες ήταν πίσω στις δημοσκοπήσεις μετά από αυτό του ακροδεξιού Βίλντερς, προκειμένου να ανακτήσει χαμένες ψήφους και να κλείσει η ψαλίδα έχει οξύνει τον λόγο του, μετακινούμενος δεξιότερα και υιοθετώντας μια πιο σκληρή στάση απέναντι στους μουσουλμάνους μετανάστες. Το ποιος θα ωφεληθεί βέβαια τελικά από αυτή την ολλανδο-τουρκική κρίση, ο Ρούτε ή ο Βίλντερς θα φανεί σε μερικά 24ωρα...

«Είχαμε μια λαϊκιστική έκρηξη στις δυτικές δημοκρατίες από το 2014…Τα κόμματα της ακροδεξιάς έδειξαν πως έχουν μάθει να διαχειρίζονται την πολιτική σκηνή…Τώρα, δεχόμαστε μια νέα λαϊκιστική επίθεση εν μέσω διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων. Tώρα είναι η ώρα του Βίλντερς».

Για πολλούς αναλυτές η Ολλανδία υπήρξε συχνά κατά το παρελθόν ένα ιδιόμορφο «εργαστήρι» κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών και κινημάτων που αργότερα ταρακούνησαν λίγο η πολύ την πολιτική ιστορία. Σε ένα πρόσφατο δημοσίευμα του Economist, υπενθυμίζεται με νόημα πως ήταν οι Αριστεροί φοιτητές της Ολλανδίας που έκαναν πρώτοι την επανάστασης του δύο χρόνια πριν τον Γαλλικό Μάη του 1968 και ήταν ο Βιμ Κοκ, του Εργατικού Κόμματος, αυτός που εξελέγη πρωθυπουργός το 1994 έχοντας προπαγανδίσει τον περίφημο «Τρίτο Δρόμο», πολύ πριν τους Τόνι Μπλερ και Γκέρχαρντ Σρέντερ. Και δυστυχώς, πρώτα στην Ολλανδία άρχισε να κερδίζει έδαφος ο ριζοσπαστικός λαϊκισμός και ο αντιμουσουλμανισμός…

Τώρα, λοιπόν η Ολλανδία πριν τις «μεγάλες» χώρες της Ευρώπης και λίγους μόλις μήνες μετά το σοκ του Brexit και την ανάδειξη του Τραμπ στις ΗΠΑ, που τόσο θαυμάζουν ακροδεξιές δυνάμεις εντός της ΕΕ, πηγαίνει σε εκλογές. Και οι πολιτικοί αναλυτές φαίνεται να συμφωνούν, περισσότερο ή λιγότερο πως η ολλανδική ψήφος θα δοκιμάσει τις δυνάμεις των λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη.

Για το θέμα μιλήσαμε με τον Κας Μούντε,, τον Ολλανδό επίκουρο καθηγητή της Σχολής Δημοσίων Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Τζώρτζια των ΗΠΑ και συγγραφέα του «Λαϊκιστικά ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα στην Ευρώπη» και όπως φαίνεται να εκτιμά, το εκλογικό αποτέλεσμα της Ολλανδίας είναι κρίσιμο για το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό. «Οι ολλανδικές εκλογές καθορίζουν την αφήγηση των επόμενων εκλογών, δηλαδή των γαλλικών. Εάν το κόμμα το Βιλντερς (PVV) έρθει πρώτο θα ενισχύσει την παρούσα αφήγηση πως δηλαδή το ευρωπαϊκό status quo πηγαίνει σε μια μάχη με την αναβίωσασας λαϊκιστική δεξιά, κάτι που αποτυπώνει και το παρόν zeitgeist. Εάν το PVV δεν διατηρήσει τη δυναμική του και στην κάλπη – και υπάρχουν ενδείξεις πως δεν αποκλείεται να συμβεί κάτι τέτοιο- θα μπορούσε να αλλάξει την αφήγηση και τότε θα τεθούν ερωτήματα εάν η λαϊκιστική δεξιά έφτασε στην κορύφωσή της το 2015. Αυτή η η αφήγηση θα θέσει την ατζέντα για τη Γαλλία καθορίζοντας ποια θέματα θα τεθούν στο επίκεντρο (σ.σ την προεκλογική περίοδο) και το πλαίσιο που θα επιλεγεί για να συζητηθούν».

«H πραγματική αλλαγή στην πολιτική ζωή της Ολλανδίας έγινε με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001… Τώρα ο Βίλντερς ριζοσπαστικοποιεί τον λόγο του και σκληραίνει τις θέσεις του απέναντι σε ΕΕ και Ισλάμ»

Αντίστοιχα η Βασιλική Γεωργιάδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μιλώντας στην HuffPost Greece τονίζει πως «Αν και η κάθε εκλογική αναμέτρηση έχει μια δική της εθνική πολιτική αρένα και κανείς δεν μπορεί να πει οτι τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ολλανδία θα επηρεάσουν άμεσα πχ τον Γάλλό ή Γερμανό ψηφοφόρο, σίγουρα θα δημιουργούν ένα κλίμα. Και αυτό είναι σημαντικό. Αλλιώς πχ θα απευθυνθεί στους ψηφοφόρους της η λε Πεν (Εθνικό Μέτωπο-Γαλλία) ή η Φράουκε Πέτρι (Εναλλακτική για τη Γερμανία-AfD) εάν ο Βίλντερς φέρει μια νίκη στις εκλογές. Και φυσικά μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύει την αυτοπεποίθηση των ίδιων των κομμάτων, ηγετών και στελεχών, που θα ξέρουν πια πως μπορούν να κατεβαίνουν στις εκλογές και να τις κερδίζουν, βγαίνοντας από το περιθώριο».

Και οι δύο καθηγητές αποδίδουν μάλιστα ιδιαίτερη σημασία στον συνασπισμό ακροδεξιών δυνάμεων της Ευρώπης η οποία επισφραγίστηκε με την συνάντηση στο Κόμπλεντς τον περασμένο Φεβρουάριο. «Ήταν μια έκπληξη ακόμη και για μένα όταν είδα τους ηγέτες ακροδεξιών, λαϊκιστικών κομμάτων από Γερμανία, Γαλλία, Ιταλίας και Ολλανδία να συμμαχούν. Μέχρι και πριν λίγο καιρό δεν μπορούσαν καν να συγκροτήσουν ούτε μια ευρωομάδα. Μετά λε Πεν και Βίλντερς συνασπίστηκαν, ο Νάιτζελ Φάρατζ όμως τους απέρριψε και η Φράουκε Πέτρι κρατούσε αποστάσεις. Η προσχώρηση της ήταν κρίσιμη. Στον αστερισμό της παλιάς Ευρώπης το να προστεθεί η Γερμανία σε αυτή τη συμμαχία σημαίνει πολλά».

Και καταλήγει: «Είχαμε μια λαϊκιστική έκρηξη στις δυτικές δημοκρατίες από το 2014 και μια άνοδο των ευρωσκεπτικιστών. Τα κόμματα που ανήκουν στο χώρο της ακροδεξιάς έδειξαν πως έχουν μάθει πια να διαχειρίζονται την πολιτική σκηνή και τώρα, με τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, δεχόμαστε μια νέα λαϊκιστική επίθεση. Αυτή είναι η επίθεση του Βίλντερς που μάλιστα γίνεται με ευνοϊκούς για αυτόν όρους αφού απολαμβάνει μιας διεθνούς αναγνώρισης, κάτι πολύ σημαντικό στα μάτια ενός δυτικοευρωπαίου ψηφοφόρου».

Οι ολλανδικές εκλογές με μια ματιά

Αυτή βέβαια είναι η «μεγάλη εικόνα» αλλά εξίσου ενδιαφέρον έχει να κάνουμε μια στάση και μια αναδρομή στο Βασίλειο των Κάτω Χωρών για να δούμε πως το αντι-μεταναστευτικό, ισλαμοφοβικό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) του Βίλντερς έφτασε να εμφανίζεται στην δεύτερη ή, μέχρι πρόσφατα ακόμη και στην πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις.

Σύμφωνα με τον Κας Μούντε «H πραγματική αλλαγή στην πολιτική ζωή της Ολλανδίας, σε επίπεδο ρητορικής και προφίλ των κομμάτων συντελέστηκε πολύ νωρίτερα. Πριν τον Βίλντερς. Και χρονολογείται την περίοδο των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Αμέσως μετά, το 2002, είχαμε την άνοδο του ακροδεξιού, λαϊκιστή Πιμ Φορτουιν, το 2002. Ο Βίλντερς έχει καλύψει σε μεγάλο βαθμό το κενό που άφησε η δολοφονία του Φορτούιν επίσης το 2002 αλλά έχει σαφώς «σκληρύνει» το δημόσιο λόγο του και την πολιτική συζήτηση. Κυρίως μετά την πτώση της προηγούμενης κυβέρνησης, που είχε την υποστήριξη του κόμματος του (PVV), ο Βίλντερς έχει ριζοσπαστικοποιήσει τον λόγο του και έχει γίνει εξαιρετικά επικριτικός προς όλα τα κόμματα και κυρίως προς τον πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε (σ.σ. του φιλελεύθερου Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία-VVD). Επίσης όμως έχει σκληρύνει τη θέση του απέναντι στην ΕΕ και το Ισλάμ».

Σημειώνεται πως ο Βίλντερς, μεταξύ άλλων, θέλει δημοψήφισμα για την παραμονή ή μη της χώρας στην ΕΕ και θέλει να κλείσουν όλα τα ισλαμικά τεμένη και σχολεία, απειλεί να κάψει Κοράνι, παρακινεί πολίτες κατά των Μαροκινών, πράξη μάλιστα για την οποία και καταδικάστηκε.

Πόσο πραγματικά όμως ο λόγος του Βίλτνερς έχει απήχηση στον μέσο Ολλανδό; Και πως γίνεται μια κοινωνία που φημίζεται ως ανοιχτή και ανεκτική να συντάσσεται με τις θέσεις του;

«Και πάλι η αλλαγή και σε κοινωνικό επίπεδο σαφώς προηγείται του Βίλντες αλλά σίγουρα η παρουσία του στην πολιτική ζωή έχει δυσκολέψει τα πράγματα» εξηγεί ο Κ.Μούντε και διευκρινίζει μια σημαντική διαφορά για την εικόνα που έχουμε για την ολλανδική κοινωνία ως σύνολο. «Οι Ολλανδοί είναι ακόμη και σήμερα πολύ ανεκτικοί και ανοιχτοί σε θέματα όπως η ισότητα των φίλων, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων αλλά είναι κατά των μεταναστών και ισλαμοφοβικοί όσο και ο μέσος όρος των δυτικοευρωπαίων. Ως ένα βαθμός πάντως, κάποιος θα μπορούσε να πει πως η πολιτική συζήτηση είναι πιο ισλαμοφοβική και νατιβιστική από την κατάσταση που επικρατεί στην κοινωνία».

«Αυτό που ακούς αυτές τις μέρες εδώ, είναι ανθρώπους να παρακινήσουν ο ένας τον άλλο να πάνε να ψηφίσουν για να μην πάρει υψηλό ποσοστό ο Βίλντερς. Δεν τους ενδιαφέρει τόσο η πολιτική όσο τους νοιάζει να μην κερδίσει το PVV»

Σε αυτή την «αναντιστοιχία» αναφέρεται και η Βασιλική Γεωργιάδου. «Είναι χαρακτηριστικό του Βίλντερς αλλά και των ηγετών κομμάτων με τα οποία έχει συμμαχήσει όπως η Μαρίν λε Πεν ή η Φράουκε Πέτρι να κλιμακώνουν τη ρητορική τους σε θέματα που είναι ήδη στην ατζέντα και να τα αναδεικνύουν με τρόπο που ξεπερνά τα αιτήματα που τίθενται στην ίδια την κοινωνία στην οποία απευθύνονται. Θα λέγαμε, πως υπερκεράζει τις ίδιες τις προσδοκίες των ψηφοφόρων. Είναι η λογική της ψηφοθηρίας που ακολουθούν όλα τα κόμματα αλλά στην περίπτωση της λαϊκιστικής, ριζοσπαστικής δεξιάς υπάρχει το στοιχείο της ακραίας υπερβολής».

Μια ιδέα για το προεκλογικό κλίμα στην χώρα μας δίνει ένα νεαρό ζευγάρι που ζει εκεί. Η Χριστίνα από την Ελλάδα που πριν περίπου 10 χρόνια πήγε στην Ολλανδία για να κάνει το μεταπτυχιακό της και πλέον ζει εκεί και ο Βίλκο, ο σύντροφός της. Σήμερα ζουν στο Άμστερνταμ, έχουν δύο αγοράκια, εργάζονται σε μεγάλες εταιρείες και δραστηριοποιούνται σε ένα πολυ-πολιτισμικό περιβάλλον με φίλους και συνεργάτες διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών.

«Αυτό που ακούς πολύ αυτές τις μέρες εδώ, είναι ανθρώπους που προσπαθούν να παρακινήσουν ο ένας τον άλλο να πάνε να ψηφίσουν για να μην πάρει υψηλό ποσοστό ο Βίλντερς. Δεν είναι ότι τους ενδιαφέρει τόσο πολύ η πολιτική γενικότερα ή ότι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Αυτό που τους νοιάζει είναι να μην βγει κερδισμένο το PVV», είναι το πρώτο πράγμα που μας λέει ο Βίλκο προσπαθώντας να μας βάλει στο κλίμα.

«Οι Ολλανδοί παραμένουν ανεκτικοί και ανοιχτοί σε θέματα όπως η ισότητα των φίλων, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων αλλά είναι κατά των μεταναστών και ισλαμοφοβικοί όσο και ο μέσος όρος των δυτικοευρωπαίων»

Βέβαια οι πολιτικές συζητήσεις στην Ολλανδία ακόμη και μεταξύ φίλων ή συγγενών δεν μοιάζουν καθόλου με τις ελληνικές, όπως διευκρινίζει η Χριστίνα. «Εδώ, δεν ξέρεις ποτέ τι θα ψηφίσει ο άλλος όσο καλές σχέσεις και να έχεις. Μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και προσβλητικό να ρωτήσεις κάποιον τι κόμμα είναι. Είναι κάτι σαν την θρησκεία. Δεν συζητάς για αυτά. Επίσης όμως δεν υπάρχουν και σταθεροί ψηφοφόροι σε ένα κόμμα αφού σε αντίθεση με την ελληνική παράδοση, αλλάζουν συχνά κομματικές προτιμήσεις».

Σε κάθε περίπτωση, όπως μας εξηγούν, «όλοι αντιλαμβάνονται πως το διακύβευμα των εκλογών αυτών είναι σημαντικό. Αφενός εξαιτίας του Βίλντερς και αφετέρου εξαιτίας του κλίματος που έχει δημιουργηθεί μετά το Brexit και τη γενικότερη στροφή που φαίνεται να υπάρχει στην Ευρώπη σε πιο ακραίες θέσεις. Ένα μεγάλο κομμάτι όμως του δημόσιου διαλόγου μεταξύ πολιτικών αρχηγών, πχ στα ντιμπέιτ, εστιάζει σε άλλα θέματα όπως η περαιτέρω βελτίωση της οικονομίας, η χρηματοδότηση καινοτόμων δράσεων και της έρευνας, η υγεία. Εξάλλου στην Ολλανδία δεν έχουμε μεγάλα προβλήματα».

«Ο Βιλντερς κλιμακώνει τη ρητορική του σε θέματα που είναι ήδη στην ατζέντα και να τα αναδεικνύει με τρόπο που ξεπερνά τα αιτήματα που τίθενται στην ίδια την κοινωνία… Είναι η λογική της ψηφοθηρίας που στην λαϊκιστική, ριζοσπαστική δεξιά φτάνει στην ακραία υπερβολή»

Η σχέση της Ολλανδίας με την ΕΕ απασχολεί επίσης και διατυπώνονται διάφορες απόψεις αλλά ο Βίλκο δεν φαίνεται να ανησυχεί και τόσο. «Άλλοι θέλουν να μείνουμε στην ΕΕ άλλοι θέλουν να φύγουμε, άλλοι θέλουν κάτι αν αλλάξει. Αλλά αν με ρωτάς εάν θα έφευγε ποτέ η Ολλανδία από την ΕΕ θα σου έλεγα όχι. Οι αποφάσεις εδώ δεν παίρνονται απλά και βιαστικά. Όλα κυλούν αργά. Εάν πραγματικά τεθεί ποτέ θέμα για το ρόλο της Ολλανδίας στην ΕΕ το πιο πιθανό είναι πως τα κόμματα θα συζητάνε για μια δεκαετία και όταν τελικά θα αποφασίσουν θα έρθει μια άλλη κυβέρνηση που θα αλλάξει τα δεδομένα», τονίζοντας την παράδοση της συγκρότησης κυβερνήσεων συνασπισμού στο πλαίσιο των οποίων πάντοτε γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις και εν τέλει όλα, όπως λέει, κυλούν πιο αργά και ήπια.

Αυτό πάντως που φαίνεται να ενοχλεί και τους δύο, αν και δηλώνουν πως δεν είναι media junkies, είναι η προβολή που έχει στα ΜΜΕ ο Βίλντερς. «Στην Ολλανδία οι ειδήσεις δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Μεταδίδουν την είδηση απλά, χωρίς σχόλια και αναλύσεις. Όλα αυτά γίνονται σε διάφορα shows. Αυτό όμως που μου κάνει εντύπωση, είναι πως ο Βίλντερς προβάλλεται πολύ από τα ΜΜΕ. Ό,τι και αν κάνει, όπου και να πάει γίνεται θέμα. Πολύ περισσότερο από πριν».

You will find more statistics at Statista

Ποιοι είναι όμως τελικά αυτοί που στηρίζουν τον Βίλντερς; Για τη Χριστίνα «Είναι κυρίως άτομα μεγαλύτερων ηλικιών που ανησυχούν περισσότερο, έχουν γίνει πιο συντηρητικοί και έχουν μια δυσκολία να αποδεχθούν την αλλαγή. Και η θρησκεία όμως παίζει σημαντικό ρόλο. Στην Ελλάδα μπορεί να είσαι βαφτισμένος Χριστιανός Ορθόδοξος και να πηγαίνεις μια φορά το χρόνο στην Εκκλησία, το Πάσχα. Εδώ όταν ανήκεις σε ένα δόγμα, κυρίως οι Καθολικοί, είναι πολύ πιστοί. Η θρησκεία νομίζω επηρεάζει σημαντικά κάποιους ανθρώπους». Σημειώνεται πως οι Καθολικοί στην Ολλανδία είναι περίπου το 31% του πληθυσμού, ένα 21% ανήκουν στην Προτεσταντική Εκκλησία της Ολλανδίας και μόλις ένα 5% με 6% είναι μουσουλμάνοι.

Ο Βίλντερς δεν θέλει να γίνει πρωθυπουργός…Θα κατέστρεφε το προφίλ του ως αντισυστημικού. Ωστόσο, το να μείνει εκτός κυβέρνησης θα ενισχύσει την επιχειρηματολογία του περί πολιτικού κατεστημένου και πάσας μορφής ελίτ που δεν σέβονται τις φωνές των πολιτών

Η αναφορά της στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων ανάλογα με το ηλικιακό γκρουπ που ανήκουν, είναι κάτι που φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις, με τον Βίλντερς να μην κερδίζει τους νέους .

Σύμφωνα δε με τον δημοσιογράφο Huib Modderkolk της κεντροαριστερής εφημερίδας De Volkskrant(ο Modderkolk παρακολουθεί τον Βίλντερς τα τρία τελευταία χρόνια και μας βοήθησε να φτιάξουμε ένα προφίλ του Βίλντερς που θα δημοσιευτεί την Τρίτη 14 Μαρτίου στην HuffPost Greece)οι δημοσκοπήσεις δείχνουν και κάτι άλλο ιδιαίτερα ενδιαφέρον. «Οι πολίτες νιώθουν πως δεν ελέγχουν τις ζωές τους. Αγαπούν τη χώρα τους, τη δουλειά τους, τον τρόπο ζωής αλλά νιώθουν πως η ΕΕ τρέχει πολύ γρήγορα και αισθάνονται συχνά άβολα με τους νέους όρους που θέτει η παγκοσμιοποίηση. Δεν στρέφονται κατά των προσφύγων και μάλιστα όταν ερωτώνται απαντούν θετικά. Την ίδια στιγμή όμως εκφράζουν μια αγωνία πως σβήνει ο πολιτισμός τους, η κουλτούρα τους, πως χάνουν την ταυτότητά τους, κάτι που για έναν Ολλανδό είναι πολύ σημαντικό».

Όπως γίνεται αντιληπτό ο παράγοντας «οικονομία» απουσιάζει και όπως τονίζει η Β.Γεωργιάδου θα ήταν λάθος να τον αναζητάμε πάντα στις χώρες που τα ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν έδαφος.. Ιστορικά βλέπουμε πως δεν είναι ένας απαραίτητος καταλύτης. Και φυσικά οι περιπτώσεις κυρίως της Ολλανδίας και της Γερμανίας το επιβεβαιώνουν και σήμερα. Την ίδια στιγμή όμως υπάρχουν, όπως είδαμε ανησυχίες για την αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας και του πολιτισμού, φόβοι για αύξηση της εγκληματικότητας και την μετάδοση ασθενειών και φυσικά για την επιβάρυνση του κράτους πρόνοιας.

Αφού είναι έτσι όμως πως το κόμμα του Βίλντερς έρχεται δεύτερο με μικρή διαφορά – και μέχρι πρόσφατα ακόμη και πρώτο- στις δημοσκοπήσεις;

Η απάντηση έχει να κάνει με το πολιτικό σκηνικό στην Ολλανδία. Το εκλογικό σύστημα είναι αυτό της απλής αναλογικής και έτσι υπάρχει ένα πλουραλισμός κομματικών σχηματισμών που διεκδικεί μια θέση στη Βουλή, εξ ου και η μακρά παράδοση κυβερνήσεων συνεργασίας. Για παράδειγμα το σημερινό Κοινοβούλιο «στεγάζει» 11 κόμματα. Σε αυτή το PVV του Βίλντερς διατηρεί 12 έδρες αλλά βάσει των τελευταίων δημοσκοπήσεων τώρα μπορεί να κερδίσει ακόμη και περισσότερες από 20.

«Εδώ, δεν ξέρεις ποτέ τι θα ψηφίσει ο άλλος. Μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και προσβλητικό να ρωτήσεις κάποιον τι κόμμα είναι. Είναι κάτι σαν την θρησκεία. Δεν συζητάς για αυτά»

Είναι λοιπόν, ως ένα βαθμό, το ίδιο το εκλογικό σύστημα και ο αυξημένος αριθμός των κομμάτων που δίνουν μια σημαντική ώθηση στον Βιλντερς και όχι η μαζική και ξαφνική μεταστροφή των ψηφοφόρων. Ένας ακόμη παράγοντας βέβαια είναι η αποδυνάμωση του μεγάλων κομμάτων- για τα δεδομένα πάντα της Ολλανδίας που το κόμμα του πρωθυπουργού Μάρκ Ρούτε έχει μόνο 40 έδρες από τις 150.

«Από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των εκλογών είναι ο κατακερματισμός του πολιτικού συστήματος. Όχι μόνο θα έχουμε περισσότερα από δέκα κόμματα στη Βουλή, αλλά δεν θα έχουμε πια καθόλου μεγάλα κόμματα και 4-5 με 10 έως 15 περίπου έδρες» εκτιμά ο Κ.Μούντε.

Από την διαπίστωση αυτή πηγάζει και η ανησυχία για την επόμενη ημέρα αφού «Ο σχηματισμός συνασπισμού θα είναι πολύ δύσκολος, με ή χωρίς τον Βίλντερς, και η επόμενη κυβέρνηση θα έχει πιθανότατα 5 μεσαίου μεγέθους κόμματα, τα οποία έχουν πολλές ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές». Κάτι που φυσικά καθιστά πιο δύσκολη τη συναίνεση ακόμη και για την Ολλανδία όπου για πολλά χρόνια έχουμε κυβερνήσεις συνεργασίας.

Πάντως όλα τα κόμματα έχουν δηλώσει πως ακόμη και εάν ο Βίλντερς έρθει πρώτος στις εκλογές, δεν θα συνεργαστούν μαζί του. Την ίδια στιγμή βέβαια πολλοί εκτιμούν, με πρώτο τον ολλανδό καθηγητή Πολιτικών Επιστημών Μέιντερτ Φενέμα πως «Ο Βίλντερς φυσικά δεν θέλει να γίνει πρωθυπουργός». Κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε το προφίλ του ως αντισυστημικού πολιτικού. Ωστόσο, το να μείνει εκτός κυβέρνησης ένα από τα πρώτα κόμματα σε ψήφους είναι δύσκολο για μια Δημοκρατία ενώ την ίδια στιγμή θα ενισχύσει την επιχειρηματολογία του Βίλντερς περί πολιτικού κατεστημένου και πάσας μορφής ελίτ που δεν σέβονται τις φωνές των πολιτών και αδιαφορούν για τη θέλησή τους.

«Οι ολλανδικές εκλογές καθορίζουν την αφήγηση των επόμενων εκλογών, δηλαδή των γαλλικών. Εάν o Βιλντερς έρθει πρώτος θα ενισχύσει την παρούσα αφήγηση πως δηλαδή το ευρωπαϊκό status quo πηγαίνει σε μια μάχη με την αναβίωσα λαϊκιστική δεξιά»

Ένα δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό, όπως παρατηρεί ο Κ.Μούντε είναι πως «η Δεξιά έχει μετακινηθεί σημαντικά δεξιότερα. Ο πρωθυπουργός Ρούτε αντέδρασε υιοθετώντας αρκετά στοιχεία του ευρωσκεπτικισμού αλλά και του νατιβισμου του Βίλντερς τον οποίο όμως την ίδια στιγμή τον απορρίπτει. Μαζί με το τέταρτο σε σειρά κοινοβουλευτικής δύναμης κόμμα, το CDA αγωνίζονται με σθένος με μια έντονα νατιβιστιή ατζέντα. Αυτό σημαίνει ότι το χάσμα με τα κεντρώα και αριστερά κόμματα είναι μεγαλύτερο».

Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα η ανοιχτή επιστολή του Ρούτε προς τους Ολλανδούς πολίτες υπό τον τίτλο «Κάτι δεν πάει καλά στη χώρα μας». Σε αυτή υπήρχαν αναφορές σε αυτούς που «καταχρώνται τις ελευθερίες της χώρας μας για να φέρουν το όλεθρο, όταν μάλιστα ήρθαν στη χώρα μας ακριβώς για αυτές τις ελευθερίες» και καταλήγει με την προειδοποίηση «να φέρεστε φυσιολογικά ή να φύγετε».

Την ίδια στιγμή, κατά τον Κ.Μουντε, «οι εξελίξεις στο χώρο της Αριστεράς δείχνουν πως το σοσιαλδημοκρατικό PvdA (35 έδρες σήμερα) συρρικνώνεται και η «ριζοσπαστική» αριστερά του SP (τρίτη δύναμη σήμερα με 15 έδρες) βρίσκεται σε στασιμότητα, και τελικά το GreenLeft (μόλις 4 έδρες) φαίνεται πως μπορεί να είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών».

Αυτή πάντως η μετατόπιση των Κεντροδεξιών κομμάτων δεξιότερα, όπως μας εξηγεί η Β.Γεωργιάδου, δεν είναι κάτι ασύνηθες υπό τις δεδομένες συνθήκες. «Έχουμε δει στο παρελθόν να συμβαίνει το ίδιο πχ στη Δανία. Πήγαιναν σε εκλογές και τα σοσιαλιστικά κόμματα πίστευαν ότι θα κερδίσουν. Αλλά μια απρόσμενη ενίσχυση των δεξιών λαϊκιστών συνοδευόμενη από μια επιθετική, αντιμεταναστευτική ρητορική ανάγκασε κόμματα του δεξιού σπέκτρουμ να αναδιπλωθούν. Και τελικά βγήκαν κερδισμένα».

Βέβαια, αυτή η μετατόπιση δεξιότερα ως μορφή «αντίδρασης» στην επίθεση λαϊκίσμόυ τους Βίλντερς ελλοχεύει κινδύνους για τον προσανατολισμό της Ολλανδίας την επόμενη ημέρα…

Εκλογές στην Ολλανδία, 15η Μαρτίου

Δημοφιλή