Η έλλειψη σωστού timing της Ευρώπης και το επιχείρημα της ασφάλειας

Άλλωστε το επιχείρημα της ασφάλειας που θα παρείχε η Ε.Ε σε μια απειλή εκ της γείτονoς έχει αποδειχθεί κενό ουσιαστικού περιεχομένου, αφού ακόμα και τα θαλάσσια σύνορα της η Ευρώπη, που τυγχάνει να είναι και στο Αιγαίο, αδυνατεί να τα διαφυλάξει αφήνοντας αυτόν τον ρόλο στο ΝΑΤΟ, που η Τουρκία είναι ισότιμo με την Ελλάδα μέλος. Και σίγουρα ακόμα και στους πιο αισιόδοξους αυτό γίνεται αντιληπτό όταν μετά την προσφυγική κρίση η Τουρκία σταθερά πιέζει, διαπραγματεύεται και κερδίζει κάτι μικρό ή μεγαλύτερο ενώ η Ευρώπη σαστισμένη, αμήχανη και φοβισμένη απλά εμφανίζεται έτοιμη να ενδώσει στις αξιώσεις της γείτονας.
Gary Waters via Getty Images

Δε χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να προβλέψει τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η Ευρώπη. Ήταν θέμα χρόνου. Σε μια Ένωση που η προτεραιότητα δεν ήταν η εμβάθυνση των θεσμών αλλά η χωρίς όρια, χαλαρή διεύρυνση της, ήταν θέμα χρόνου να κλονιστεί η συνοχή της, όταν οι αφορμές άγγιζαν τα συμφέροντα των κρατών -μελών. Σε μια Ένωση που η ενοποιητική της ουσία δεν είναι η βάση της πολιτικής και θεσμικής ένωσης αλλά το εποικοδόμημα της οικονομικής και νομισματικής ενοποίησης τότε με τον πρώτο ισχυρό κλυδωνισμό το όλο οικοδόμημα θα έτριζε συθέμελα. Άλλωστε δεν πρέπει να λησμονεί κανείς ότι στα παραπάνω δομικά αίτια η Ευρώπη στην πορεία απέδειξε ότι έχει και ένα δομικό ελάττωμα. Ελάττωμα που από μόνο του φτάνει να οδηγεί χιλιάδες ακμάζουσες επιχειρήσεις στην πτώχευση: Την έλλειψη σωστού timing.

Η Ευρώπη έχει, σχεδόν, αυτιστικά αντανακλαστικά που μαζί με την δαιδαλώδη γραφειοκρατία των Βρυξελλών απομυζούν το πιο σημαντικό πλεονέκτημα σε περιόδους κρίσεως: Την έγκαιρη δράση των ενεργειών και πρωτοβουλιών. Το παιχνίδι με το χρόνο το έχουμε δει πολλές φορές και το έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά είτε ως χώρα -με δική μας επιλογή- είτε εξαιτίας των χρονοκαθυστερήσεων της Ευρώπης. Δυστυχώς πέρα από την οικονομική κρίση η μοίρα έφερε να πληρώνουμε πάλι ακριβά το γεγονός ότι η Ευρώπη και στο προσφυγικό ζήτημα δείχνει να έχει πρόβλημα κατανόησης ότι ο χρόνος είναι εις βάρος της.

Η ΝΔ ανακοίνωσε ότι θεωρεί ότι η μη λήψης απόφασης από την Ευρώπη είναι αποτυχία. Και είναι. Αλλά όχι για την Ελλάδα όπως υπονοεί. Αλλά κυρίως για την Ευρώπη και δευτερευόντως για την Ελλάδα.

Γιατί: H Ευρώπη έδειξε για μια ακόμη φορά ότι παραμένει διχασμένη με εμφανή συμπτώματα αποσύνθεσης μετά την απόσχιση των κεντρικών, πρώην «ανατολικών» χωρών από την επιρροή της Γερμανίας που μαζί με τις ΗΠΑ τις ενέταξαν στον κορμό των αναπτυγμένων δυτικών χωρών.

Επιρρεπείς οι κεντρικές χώρες στον εύκολο λαϊκισμό, υιοθετούν την ακραιφνή ρητορική της ξενοφοβίας λόγω του πραγματικού φόβου τους μπροστά στην άνοδο της ακροδεξιάς. Νομίζουν ότι έτσι θα την συγκρατήσουν αλλά επιτυγχάνουν το αντίθετο. Ταυτόχρονα η Ευρώπη αδυνατεί να διαχειριστεί τις φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται μετά τις πιέσεις της Βρετανίας για μεγαλύτερη αυτονομία με επίκληση του κινδύνου της απόσχισης αλλά και με ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός κακού για την Ε.Ε αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του Ιουνίου (Brexit).

Η Γαλλία, προ πολλού, είχε μετατρέψει τον εαυτό της από ισότιμη με την Γερμανία κεντρική δύναμη σε συμπληρωματική. Επιπρόσθετα μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι το ενδιαφέρον της, (δικαιολογημένα) έχει μετατοπιστεί στα ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας που μαζί με την άνοδο της Λεπέν δεν επιτρέπουν μια πιο ανοιχτή στήριξη στην πολιτική των ανοιχτών συνόρων.

Η Ιταλία που έχει απομείνει ως μοναδική σύμμαχος, χωρίς αστερίσκους, στην Ελλάδα ξαφνικά θυμήθηκε τα ξεχασμένα προ πολλού δημοκρατικά ιδεώδη στη γείτονα και ως εκ τούτου αδυνατεί να κατανοήσει πως οι επαναπατριζόμενοι πρόσφυγες στην Τουρκία θα βιώσουν ένα ασφαλές και δημοκρατικό περιβάλλον. Έτσι σπαρασσόμενοι από εσωτερικές έριδες, συγκρουόμενα συμφέροντα και παρακμιακές πολιτικές, η Ε.Ε αδυνατεί να προσφέρει την κοινή πολιτική ασφάλειας, ευημερίας και αλληλεγγύης που κάποτε έδειχναν να είναι οι λόγοι που εγκαταλείψαμε τον στόχο μας να γίνουμε το νέο Μονακό της Ευρώπης και επιλέξαμε να γίνουμε ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας με πολλά κονδύλια, αλλά πολλές υποχρεώσεις προσαρμογής, ασύμβατες με την ιστορία μας.

Άλλωστε το επιχείρημα της ασφάλειας που θα παρείχε η Ε.Ε σε μια απειλή εκ της γείτονoς έχει αποδειχθεί κενό ουσιαστικού περιεχομένου, αφού ακόμα και τα θαλάσσια σύνορα της η Ευρώπη που τυγχάνει να είναι και στο Αιγαίο αδυνατεί να τα διαφυλάξει αφήνοντας αυτόν τον ρόλο στο ΝΑΤΟ που η Τουρκία είναι ισότιμo με την Ελλάδα μέλος. Και σίγουρα ακόμα και στους πιο αισιόδοξους αυτό γίνεται αντιληπτό όταν μετά την προσφυγική κρίση η Τουρκία σταθερά πιέζει, διαπραγματεύεται και κερδίζει κάτι μικρό ή μεγαλύτερο ενώ η Ευρώπη σαστισμένη, αμήχανη και φοβισμένη απλά εμφανίζεται έτοιμη να ενδώσει στις αξιώσεις της γείτονας.

Στη δεινή θέση στην οποία η Ελλάδα έχει περιέλθει εξαιτίας της παρατεινόμενης οικονομικής κρίσης αλλά και της εντεινόμενης προσφυγικής οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ομοιάζουν ανυπέρβλητες όταν τα σύννεφα ακόμα και πιθανών πολεμικών συρράξεων σε πολλές περιοχές του κόσμου έχουν πυκνώσει. Το ερώτημα είναι. Υπάρχει λύση;

Μπορούν οι πολιτικές δυνάμεις να προσφέρουν εναλλακτικές πορείες εξόδου; Ποιο είναι το κόστος σε κάθε προτεινόμενη λύση;

Όλα μπορούν να συζητηθούν αρκεί να έχουμε στο μυαλό μας ότι όσο ο χρόνος περνά, η Ε.Ε γίνεται διαρκώς και ολιγότερο όχι μόνο ερωτεύσιμη αλλά και ολιγότερο, στοιχειωδώς, ελκυστική.

Δημοφιλή