Ο έρως νικητής

Ο ανίκητος έρωτας του Σοφοκλή είναι η ορμή που ανασταίνει το ανθρώπινο πνεύμα ακόμη κι όταν αυτό παραδίνεται στο έρεβος της απροθυμίας. Μοιάζει με το σπινθήρισμα του κινητήρα που επιταχύνει από νεκρή θέση και ταξιδεύει στο σύμπαν με σκοπό να αποδυθεί τον ατομοκεντρισμό και να παραδοθεί στην ετερότητα. Ο σπουδαίος έρως, ο στρατηγός, που απαρνιέται καβαφικά την κάθε απόλαυση της ρουτίνας, μετατρέπει τον χρόνο σε ασήμαντο μέγεθος και διαστέλλει τον χώρο σε ασύλληπτες διαστάσεις.
Pacific Press via Getty Images

Η ζωή κι η ιστορία, δεμένες στο άρμα της βίας και της ανάγκης, προχωρούν πάντα μέσα στις στάχτες ή κάτω από αψίδες. Η ερωτηματική ματαιότητα της ύπαρξης επιβάλλει αυτό το ταξίδι ακόμη κι αν χρειάζεται μακρά πορεία σε δαιδαλώδεις ατραπούς μέχρι να αποκαλυφθεί -συνήθως εις ώτα μη ακουόντων- ότι η γοητεία που φωλιάζει στον πυρήνα κάθε δημιουργικής πρωτοβουλίας δεν αναφέρεται μόνο σε κάποια ευφάνταστη λειτουργικότητα αλλά εξιστορεί με μυστηριακό τρόπο τη θρησκευτική αφιέρωση του δημιουργού στα νοητά μονοπάτια της εξερεύνησης. Ανάμεσα στο πριν και το μετά στέκει ο ανυπέρβλητος παροντισμός του έρωτα που με τα πολλά του προσωπεία φανερώνει την εκτυφλωτική αλήθεια της προσωπικής υπόστασης.

Ο σύγχρονος άνθρωπος, στην περίοδο αναβίωσης της φάσης του ιστορικού υλισμού, βυθίζεται με ευκολία στα σκοτεινά νερά της ματαιοδοξίας, αγνοώντας τη μεταφυσική ουσία της δύναμης που ωριμάζει, ολοκληρώνει και απελευθερώνει από τις εμμονές που κρατούν τα πρόσωπα δέσμια του υπερτροφικού εγώ. Ο έρωτας ως δύναμη ακατάπαυστη κι επαναστατική είναι τόσο τρικυμιώδης που φοβίζει πάντα τα καθεστώτα, κι αυτά με τη σειρά τους σπεύδουν να τιμωρήσουν χωρίς δισταγμό τους παραβάτες: ο Προμηθέας μαρτυρούσε στον βράχο, η Αντιγόνη θυσιαζόταν για την τιμή του αδελφού της και ο Ρωμαίος πέθαινε για μια αγάπη που ήταν αντίθετη στα κοινωνικά πρότυπα.

Λίγοι διαβάζουν τους ποιητές, ακόμα λιγότεροι ακούν τους ραψωδούς κι ο μέγας έρως δεν τραγουδιέται πια. Η έμπνευση δεν έρχεται έσωθεν αλλά νοείται ως εξωγενής, υπαρκτή όχι ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά αποστασιοποιημένη, πέραν από αυτούς. Η αιτία μεταφράστηκε στις λογιστικές διαδικασίες των συμπακτωμένων πληροφοριακών βάσεων που ακολουθούν τον αλγόριθμο κάποιας δήθεν «λογικής» απαξιώντας για ό,τι δεν χωρά στις ηλεκτρονικές τους φόρμες. Ποια «λογική» όμως μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα των στενών και άκαμπτων συμβάσεων, ποια δύναμη μπορεί να αφυπνίσει τη συνείδηση και ποιο αίτιο μπορεί να αυξήσει δραματικά την πυγμή και τη βούληση προκειμένου να δώσει το κίνητρο για δημιουργία, αν όχι ο έρωτας; Τι άλλο μπορεί να κάνει κάποιον να πεταχτεί στον ύπνο του για να αποτυπώσει τις σκέψεις στο χαρτί και τι να τον καταδικάσει με εμμονικές σκέψεις, σύνολα αναμνήσεων ή πόθων για έναν άνθρωπο στα μάτια του οποίου καθρεφτίζονται με τρόπο μονοσήμαντο οι γαλαξίες και τα αστρικά νεφελώματα!

Όποιος διαβαίνει το κατώφλι των μεγάλων διλημμάτων μαθαίνει ότι ως εκ θαύματος μέσα στον καρπό περιέχεται ο ίδιος σπόρος.

Ο ανίκητος έρωτας του Σοφοκλή είναι η ορμή που ανασταίνει το ανθρώπινο πνεύμα ακόμη κι όταν αυτό παραδίνεται στο έρεβος της απροθυμίας. Μοιάζει με το σπινθήρισμα του κινητήρα που επιταχύνει από νεκρή θέση και ταξιδεύει στο σύμπαν με σκοπό να αποδυθεί τον ατομοκεντρισμό και να παραδοθεί στην ετερότητα. Ο σπουδαίος έρως, ο στρατηγός, που απαρνιέται καβαφικά την κάθε απόλαυση της ρουτίνας, μετατρέπει τον χρόνο σε ασήμαντο μέγεθος και διαστέλλει τον χώρο σε ασύλληπτες διαστάσεις. Το «έν» δεν σημαίνει πια τη μονάδα αλλά την αδιαίρετη ύπαρξη, γι' αυτό η φερέκαρπη ύλη του δεν ζεύγει δυο μισά, αλλά συγχωνεύει αυτούσιες μονάδες αφήνοντας μια νέα αποτύπωση στο συνεχές του χωροχρόνου που χαράζει με ταπεινότητα το ανεξίτηλο στίγμα της.

Κι ύστερα η φθορά, που ως φυσική ροή ακολουθεί την εξέλιξη της γενέσεως, απελευθερώνει με αλυσιδωτές αντιδράσεις την ορμητική ενέργεια που αναβλύζει από το έν καθώς η δίκοπη λεπίδα του έρωτα τέμνει οντολογικά τη σχέση κτίζοντας τον βωμό για τη θυσία στον μυροβόλο τιμωρό, ως το ελάχιστο αντίδωρο για την ύβρι της ελπίδας προς θέωση. Η πομπή πίσω από τον νικητή του χάους και υπαίτιο της κοσμογονίας που καρποφόρησε το σύμπαν και τον άνθρωπο δεν συνεπάγεται την άρση του άχθους, όπως αφελώς εικάζουν οι θνητοί, αλλά διακινδυνεύει την πτώση, που είτε απότομη είτε σταδιακή μαρτυρεί την εμπειρία του δράματος κι εκεί ξαναδίνει φτερά στους πεσόντες. Τίμιοι όμως είναι όσοι εν γνώσει τους κάνουν το μεγάλο άλμα.

Εκεί, μέσα στα χαλάσματα, η ασύλληπτη δύναμη της δημιουργίας αναγεννάται εκ του μηδενός αφού η κανονιστική δύναμη του πραγματικού, η ανάγκη της ίδιας της ύπαρξης για ανάσταση δικαιώνει το όραμα κι αφήνει την ιστορία να ξαναγράφεται ξεπερνώντας τις κρίσεις, τα όρια και τα εμπόδια. Όποιος διαβαίνει το κατώφλι των μεγάλων διλημμάτων μαθαίνει ότι ως εκ θαύματος μέσα στον καρπό περιέχεται ο ίδιος σπόρος. Τίποτα δεν τελειώνει χωρίς να σηματοδοτήσει μια νέα αρχή. Είναι όμως οι πιο τολμηροί που νικούν τη θλίψη μιας άγονης ζωής χωρίς έρωτα.

Ποιος θάνατος να φοβίσει εκείνον που ξέρει πώς γεννιέται η ζωή!