Μια νίκη που ισοδυναμεί με ήττα

Η νίκη όμως του Ταγίπ Ερντογάν, είναι μια νίκη πύρρειος. Μια νίκη με αστερίσκους. Μπορεί ο Τούρκος Πρόεδρος να πέτυχε τον στόχο του κερδίζοντας το δημοψήφισμα, αλλά έχασε οριστικά ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας. Ένα κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παραγωγικής διαδικασίας και στην οποία βασίζεται εν πολλοίς και η οικονομία της γειτονικής μας χώρας. Το πώς θα διαχειριστεί ο Τούρκος, υπερ-πρόεδρος πλέον, Ταγίπ Ερντογάν και κυρίως, πώς θα αναγνώσει ο Τούρκος Πρόεδρος το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
NurPhoto via Getty Images

Ένα από τα αμεσότερα συμπεράσματα που μπορεί να εξαγάγει κάποιος από το τουρκικό δημοψήφισμα βλέποντας μόνο τον χάρτη της γειτονικής μας χώρας, είναι ο βαθύτατος διχασμός της τουρκικής κοινωνίας. Διχασμός που δεν σηματοδοτεί απλά μια διαφορετική πολιτική επιλογή αλλά μια χώρα που είναι ίσως οριστικά διχοτομημένη ανάμεσα σε δυο κοινωνίες, μια κοσμική, δυτικότροπη κοινωνία με χαρακτηριστικά φιλελεύθερης αστικής τάξης που γεωγραφικά συναντάται στα παράλια της Μικράς Ασίας, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης. Μια άλλη κοινωνία που γεωγραφικά συναντάται στην Ανατολία, και αποτελεί πλέον και τον πολιτικό πρωταγωνιστή της τουρκικής πολιτικής σκηνής, εδράζει την κοινωνικό-πολιτική της παρουσία γύρω από τον Ταγίπ Ερντογάν και έναν μετριοπαθή, μέχρι στιγμής, πολιτικό ισλαμισμό, στεκόμενη απέναντι στον κοσμικό χαρακτήρα της σύγχρονης Τουρκίας.

Η νίκη όμως του Ταγίπ Ερντογάν, είναι μια νίκη πύρρειος. Μια νίκη με αστερίσκους. Μπορεί ο Τούρκος Πρόεδρος να πέτυχε τον στόχο του κερδίζοντας το δημοψήφισμα, αλλά έχασε οριστικά ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας. Ένα κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παραγωγικής διαδικασίας και στην οποία βασίζεται εν πολλοίς και η οικονομία της γειτονικής μας χώρας. Το πώς θα διαχειριστεί ο Τούρκος , υπερ-πρόεδρος πλέον, Ταγίπ Ερντογάν και κυρίως, πώς θα αναγνώσει ο Τούρκος Πρόεδρος το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Αν κάνει το μοιραίο λάθος και αναγνώσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως προκλητική αμφισβήτηση της μονοκρατορίας και απαντήσει στο μισό σχεδόν του εκλογικού του σώματος δημιουργώντας ένα αυταρχικό καθεστώς μονοκρατορίας χωρίς διάκριση εξουσιών και ισχυρούς αλλά και διακριτούς θεσμούς, τότε ο διχασμός από τη σύγκρουση θα απέχουν μόνο λίγα εκατοστά. Διχασμός που πέρα από τις αυτονόητες αναταράξεις θα εντείνει και τα οικονομικά προβλήματα της γειτονικής μας χώρας, αφού ο Ερντογάν θα έχει επιλέξει να συγκρουστεί με τις περιοχές και την κοινωνία που παράγουν το 70% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος.

Το μεγαλύτερο ερωτηματικό αποτελεί η στάση που θα κρατήσει ο Ερντογάν στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις.

H άλλη επιλογή του Τούρκου Προέδρου θα είναι να καθυστερήσει, και ίσως και να αναβάλλει επ' αόριστον, τα σχέδια του για την νέο-οθωμανική μετάλλαξη της Τουρκίας. Η μετατροπή από μια κοινοβουλευτική δημοκρατία σε ένα ημι-δημοκρατικό προεδρικό σύστημα ίσως δεν λάβει ποτέ σάρκα και οστά και ο στόχος του Ερντογάν να είναι να προσπαθήσει να γιατρέψει τις πληγές του διχασμού και του πολιτικό-θρησκευτικού φανατισμού, προσβλέποντας στις θεραπευτικές ιδιότητες του πολιτικού χρόνου και στη δύναμη της λήθης. Το αν θα το καταφέρει είναι αμφίβολο. Η τουρκική κοινωνία, και ειδικά το κομμάτι της κοινωνίας που σήκωσε το ανάστημα της στην προσπάθεια του Τούρκου Προέδρου να καταστεί ο απόλυτος κυρίαρχος της πολιτικής σκηνής της Τουρκίας, έχει αποδείξει ότι και πολιτικά ελατήρια έχει και ξέρει να σηκώνει το ανάστημα της απέναντι στο σχέδιο του Ερντογάν για την κατάλυση κάθε δημοκρατικής νομιμότητας, αλλά και των θεσμών που δόμησαν αυτό που είχαμε μάθει να αποκαλούμε όλα τα προηγούμενα έτη ως «Κεμαλικό Κράτος».

Το μεγαλύτερο ερωτηματικό αποτελεί η στάση που θα κρατήσει στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Αν κανείς αναγνώσει το αποτέλεσμα από την σκοπιά της κοινής λογικής θα εξαγάγει το συμπέρασμα ότι ένας λαβωμένος Ερντογάν δεν θα επιλέξει να δημιουργήσει έτι περαιτέρω προβλήματα στις ήδη λαβωμένες ελληνο-τουρκικές σχέσεις, αφού δεν θα έχει το πολιτικό έρεισμα στην πατρίδα του για να μπορέσει να διαχειριστεί μια ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση στις σχέσεις των δύο χωρών.

Δυστυχώς όμως η ιστορική μνήμη μας έχει αποδείξει ότι μια Τουρκία πληγωμένη προσπαθεί σχεδόν πάντα να εξαγάγει την κρίση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και συγκεκριμένα στο Αιγαίο. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ο Ερντογάν βγαίνει από το δημοψήφισμα όχι μόνο έχοντας στη φαρέτρα του μια πύρρειο νίκη, αλλά και ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας του και της διεθνούς κοινότητας απέναντί του. Και αυτοί οι δύο παράγοντες ίσως καταστούν καθοριστικοί όχι μόνο για τις σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας, αλλά και για την ίδια την πολιτική υπόσταση του Ταγίπ Ερντογάν και την αντοχή που θα έχει η πρωτοκαθεδρία του στα πολιτικά πράγματα.

Δημοφιλή