Στο προηγούμενο άρθρο ασχοληθήκαμε με την πιθανή έκβαση των διαπραγματεύσεων για την παράταση της δανειακής σύμβασης, που τότε μόλις ξεκινούσαν. Τελικά, όπως αναμέναμε, επετεύχθη κάποια μορφή συμφωνίας που δίνει κάποιο μικρό χρονικό περιθώριο στη νέα ελληνική κυβέρνηση να διαμορφώσει και να διαπραγματευτεί την τελική συμφωνία μέχρι τον Ιούνιο.
Διαβάζοντας το κείμενο του κοινού ανακοινωθέντος του Eurogroup της 20/02/2015 και το email Βαρουφάκη που ακολούθησε με τις προτάσεις μεταρρυθμίσεων της ελληνικής πλευράς, είναι ξεκάθαρο ότι η ελληνική κυβέρνηση, παρά τη δημιουργική ασάφεια που ευρέως χρησιμοποίησε, αναγκάστηκε (με την πλάτη στον τοίχο) να αποδεχτεί το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων των ευρωπαίων εταίρων της, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα κάποιες μικρές υπαναχωρήσεις από αυτούς, κυρίως σε θέματα λεκτικού και συμβολικού χαρακτήρα. Το σημαντικότερο όμως κέρδος για την ελληνική πλευρά νομίζω ήταν ότι φύτευσε στην Ε.Ε. τον σπόρο της αμφισβήτησης των πολιτικών λιτότητας και εμμέσως πέτυχε το τέλος της αυστηρής λιτότητας που εφαρμόστηκε απαρέγκλιτα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Όσοι θεωρούν ότι η μεταστροφή της ελληνικής κυβέρνησης σε σχέση με τις προεκλογικές της εξαγγελίες είναι αδικαιολόγητη, να θυμηθούν την δήλωση του Ιρλανδού υπουργού οικονομικών στην ιρλανδική τηλεόραση μετά το επίμαχο Eurogroup: "Η μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα ήταν ότι το τραπεζικό σύστημά της θα παρέδιδε το πνεύμα την επόμενη Τετάρτη".
Θυμηθείτε τον "ξαφνικό θάνατο" που επήλθε με απόφαση της ΕΚΤ στο ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα το 2010 και στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα το 2013. Σημειώνουμε ότι η διακοπή παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ προς τις κυπριακές τράπεζες το 2013 συνέβη τριήμερο Καθαρής Δευτέρας, όπως ακριβώς θα συνέβαινε και με τις ελληνικές τράπεζες αν δεν κατέληγε σε κάποια συμφωνία το Eurogroup.
Οι περισσότεροι Έλληνες δεν μπορούν να κατανοήσουν εύκολα τι σημαίνει "ξαφνικός θάνατος" των τραπεζών. Να πηγαίνεις στα ATM και να μην υπάρχουν χρήματα να τραβήξεις, να υπάρχει περιορισμός αναλήψεων από τα γκισέ των τραπεζών στα 100-200 ευρώ ημερησίως, να απαγορεύεται να μεταφέρεις τα χρήματά σου όπου εσύ επιθυμείς, να χρειάζεσαι άδεια για να κάνεις μια αγορά λίγων ευρώ από το εξωτερικό. Η ιδιοσυγκρασία του λαού μας δεν προσομοιάζει καθόλου με αυτή των Ιρλανδών ή των Κυπρίων πολιτών, γεγονός που θα οδηγούσε γρήγορα σε σκηνές πανικού και αλλοφροσύνης μπροστά στις τράπεζες, τύπου Αργεντινής του 2002. Καμία κυβέρνηση δεν θα επέλεγε να αναλάβει την ευθύνη απότομης χρεοκοπίας της χώρας και καταστροφής του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Τα αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας που κυριάρχησαν τις πρώτες μέρες της διαπραγμάτευσης σε μεγάλη μερίδα του κόσμου, συνδυάστηκαν με αντί-γερμανικά αισθήματα, κάψιμο γερμανικών σημαιών και δημοσιεύσεις/γελοιογραφίες όπου εμφάνιζαν την γερμανική ηγεσία ως ναζί. Το γεγονός αυτό εγκλώβισε την νέα ελληνική κυβέρνηση σε μία αντί-γερμανική ρητορική και δημιούργησε αρνητικά αισθήματα κατά της Ελλάδας στη ίδια την γερμανική κοινή γνώμη, καθιστώντας την διαπραγμάτευση ακόμα πιο δυσχερή και προβληματική. Ενδεικτικά αναφέρουμε το αποτέλεσμα δημοσκόπησης στην Γερμανία πριν μερικές μέρες που έδειξε ότι μόνο το 21% των Γερμανών επιθυμούσε την παράταση του ελληνικού προγράμματος και σε αυτούς μόλις το 11% των ψηφοφόρων του CDU (κόμμα της κυρίας Μέρκελ).
Το κακό κλίμα μεταξύ Ελλάδας και ευρωπαίων εταίρων εντάθηκε από εμπρηστικές δηλώσεις που έγιναν εκατέρωθεν και από κινήσεις εντυπωσιασμού επικοινωνιακού χαρακτήρα, κυρίως της ελληνικής πλευράς, που είχαν ως σκοπό να αναδείξουν την διαφορετικότητα της νέας ελληνικής κυβέρνησης.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης που υπήρχε προς τους Έλληνες διαπραγματευτές φάνηκε καθαρά από το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Σόϊμπλε και Βαρουφάκη δεν έγιναν απευθείας, αλλά μέσω των Μοσκοβισί - Ντάϊσεμπλουμ - Λαγκάρντ που έβλεπαν ξεχωριστά τους δύο υπουργούς και μετέφεραν οι ίδιοι τις απόψεις του ενός στον άλλον, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η διαπραγμάτευση.
Επίσης, δείγμα της μειωμένης εμπιστοσύνης προς την ελληνική κυβέρνηση είναι το γεγονός ότι τα 10,9 δις ευρώ, που βρίσκονταν στην Ελλάδα στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προς στήριξη των ελληνικών τραπεζών, μεταφέρθηκαν με απαίτηση των εταίρων μας στο Λουξεμβούργο και δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν από την ελληνική πλευρά για κάλυψη του δημοσιονομικού κενού.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα αποτελεί μεγάλο εμπόδιο στην προσπάθεια εξομάλυνσης της οικονομικής κρίσης της χώρας, αφού κάθε επενδυτική/οικονομική απόφαση στηρίζεται σε κριτήρια πίστης/αξιοπιστίας τους αντισυμβαλλόμενου (credibility/reliability). Καμία εταιρεία δεν έχει δυνατότητα να λειτουργήσει βιώσιμα όταν πληγεί η πίστη προς αυτήν και το ίδιο ακριβώς ισχύει και για μια χώρα που έχει μεγάλες ανάγκες χρηματοδότησης, χωρίς όμως κανείς να επιθυμεί να την δανείσει.
Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει ήδη μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας. Έως τον Μάρτιο πρέπει να αποπληρωθούν προς το ΔΝΤ ομόλογα συνολικού ύψους 2,5 δις, ενώ ως τον Αύγουστο υπάρχουν αποπληρωμές ομολόγων ύψους 17 δις. Συνολικά εντός του 2015 πρέπει να αποπληρωθούν ομόλογα ύψους 22 δις, δημιουργώντας μεγάλο χρηματοδοτικό κενό στη χώρα.
Σε όλα αυτά πρέπει να συνυπολογίσουμε και το δημοσιονομικό κενό που προκύπτει απ' τις πρωτογενείς δαπάνες σε σχέση με τα φορολογικά έσοδα και υπολογίζεται περίπου στα 6 έως 7 δις μετά τις εκλογές. Σημειώνουμε ότι για την πληρωμή μισθών/συντάξεων και κοινωνικών επιδομάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό απαιτούνται περίπου 3 δις κάθε μήνα.
Μια χώρα που δε διαθέτει καμία πρόσβαση για χρηματοδότηση στις διεθνείς αγορές και που έχει χάσει 25 - 30 δις καταθέσεων από τον περασμένο Δεκέμβρη, έχει ως μοναδική διέξοδο τη συμφωνία με τους μόνους πρόθυμους να τη δανείσουν, δηλαδή το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους εταίρους.
Το τρίτο πρόγραμμα χρηματοδότησης, είτε λέγεται μνημόνιο, είτε συμβόλαιο, είτε σύμφωνο, είτε σύμβαση, είναι αναπόφευκτο. Μετά τον Ιούνιο θα υπάρξει η νέα συμφωνία που θα προβλέπει την χρηματοδότηση της Ελλάδας με περίπου 20-30 δις για την διετία 2015-2016. Φυσικά η νέα χρηματοδότηση είναι απίθανο να μη συνοδεύεται και από νέους όρους και μέτρα. Μην ξεχνάτε ότι και οι ευρωπαίοι εταίροι εκπροσωπούν τους πολίτες των χωρών τους, τα συμφέροντα των οποίων οφείλουν να διασφαλίσουν. Να θυμόμαστε όμως ότι πολλοί από αυτούς τους πολίτες ζουν σε χώρες με πολύ χαμηλότερο βιωτικό επίπεδο από της Ελλάδας και καλούνται και αυτοί να μας στηρίξουν.
Το πρόβλημα της Ελλάδας δημιουργήθηκε τα τελευταία 40 χρόνια και είναι τόσο πολύπλοκο που δεν μπορεί να λυθεί με κάποιον εύκολο ή μαγικό τρόπο. Είμαστε η μόνη χώρα της ευρωζώνης που παραμένει σε πρόγραμμα διάσωσης επί 5 χρόνια και μετά από δύο μνημόνια εξακολουθεί να ζητάει νέα βοήθεια και νέα χρηματοδότηση. Είμαστε επίσης η μόνη χώρα η οποία διχάστηκε τόσο έντονα από το δίπολο Μνημόνιο - Αντιμνημόνιο, ενώ όλες οι άλλες χώρες που βρέθηκαν σε προγράμματα διάσωσης, ξεπέρασαν την κρίση με εθνική συναίνεση και συνεννόηση.
Η νέα κυβέρνηση έρχεται με την δυναμική του καινούργιου που επιθυμεί να αλλάξει τα πάντα και αυτήν τη στιγμή διαθέτει μεγάλη δημοτικότητα μεταξύ των πολιτών. Η δημοφιλία αυτή όμως θα δοκιμαστεί έντονα μετά τον Ιούνιο όπου θα κληθεί να ψηφίσει τα μέτρα που θα συνοδεύουν τη νέα συμφωνία χρηματοδότησης. Ήδη παρατηρούνται κάποιες πρώιμες διαφοροποιήσεις και αμφισβητήσεις της προτεινόμενης πολιτικής από βουλευτές της συγκυβέρνησης.
Νέες κυβερνητικές συμμαχίες, νέες συνεργασίες, νέα κόμματα, θα προκύψουν σύντομα στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η νέα Βουλή που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές ίσως αποτελέσει την πρώτη ελληνική Βουλή που θα φέρει κοντά πολιτικές δυνάμεις διαφορετικών ιδεολογικών χώρων και θα εφαρμόσει στην πράξη τις αρχές της συναίνεσης και της ψήφου κατά συνείδηση.
Η εμπιστοσύνη προς την Ελλάδα και τους Έλληνες, που κερδήθηκε από τις προηγούμενες γενιές με μεγάλο κόπο αλλά κατασπαταλήθηκε από τις νεότερες γενιές, πρέπει να ανακτηθεί σύντομα. Οι Έλληνες πρέπει να διώξουν από πάνω τους την ρετσινιά του αναξιόπιστου και μπαταχτσή συγγενή που έχει δημιουργηθεί στη συνείδηση των ευρωπαίων πολιτών και να αποδείξουν ότι δικαιούνται τον σεβασμό όλων. Οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η χώρα με τη νέα συμφωνία πρέπει να τηρηθούν άμεσα, απόλυτα και χωρίς πολιτικές ακροβασίες και εξυπνακισμούς από την κυβέρνηση προς τους εταίρους μας. Αυτή τη φορά μας περιμένουν στη γωνία και γνωρίζουν ότι θα προσπαθήσουμε να τους κοροϊδέψουμε για άλλη μία φορά.
Τα δύσκολα τώρα αρχίζουν και θα δοκιμαστούν οι αντοχές μας και η πίστη μας σε ένα καλύτερο μέλλον. Οι χοροί μόλις ξεκίνησαν, αλλά το νταούλι και τον ζουρνά δεν τα κρατάει η Ελλάδα.
Ας χορέψουμε λοιπόν, κι ας ελπίσουμε αυτός ο χορός να είναι λυτρωτικός για τα καταπιεσμένα ένστικτά μας...