Η απόφαση της ΕΚΤ: προειδοποιητική βολή ή προάγγελος εξελίξεων;

Οι τράπεζες παραμένουν υπό καθεστώς ταμειακής ασφυξίας. Τα διαθέσιμα τους κυμαίνονται κάτω από 1 δισ. ευρώ και όπως γίνεται αντιληπτό η δυνατότητα τους να χορηγούν ημερησίως έως 60 ευρώ στους πελάτες τους τείνει να εξαντληθεί προς το τέλος της εβδομάδας, συνεπώς αυτό το όριο πιθανότατα θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί προς τα κάτω τις επόμενες ημέρες.
ASSOCIATED PRESS

Υπό το βάρος της αυξανόμενης αβεβαιότητας για το μέλλον της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε προχθές εκ νέου να μην αυξήσει το όριο του ELA, το οποίο παρέμεινε αμετάβλητο στα 89 δισ. ευρώ. Το πλέον όμως ανησυχητικό είναι ότι προέβη για πρώτη φορά σε απομείωση της αξίας των ενεχύρων που έχουν χορηγήσει οι ελληνικές τράπεζες ως εγγύηση προς τον ELA, έναντι των χρημάτων που έχουν αντλήσει. Παρότι η ανακοίνωση της ΕΚΤ δεν υπεισέρχεται σε νούμερα, οι πληροφορίες κάνουν λόγο για μια μείωση η οποία μεσοσταθμικά αγγίζει το 10% της αξίας των τίτλων.

Οι συνέπειες αυτής της απόφασης είναι οι εξής:

1. Οι τράπεζες παραμένουν υπό καθεστώς ταμειακής ασφυξίας. Τα διαθέσιμα τους κυμαίνονται κάτω από 1 δισ. ευρώ και όπως γίνεται αντιληπτό η δυνατότητα τους να χορηγούν ημερησίως έως 60 ευρώ στους πελάτες τους τείνει να εξαντληθεί προς το τέλος της εβδομάδας, συνεπώς αυτό το όριο πιθανότατα θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί προς τα κάτω τις επόμενες ημέρες.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η ΠΝΠ δεν δίνει τη δυνατότητα σε χιλιάδες δανειολήπτες, επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, να αποπληρώσουν αυτές τις ημέρες δόσεις και τόκους των δανείων τους, ώστε να εισρεύσουν στις τράπεζες κεφάλαια ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή τους αλλά και για την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των πολιτών.

2. Η απομείωση της αξίας των ενεχύρων που δέχεται η ΕΚΤ δημιουργεί ένα κενό στο απαιτούμενο ύψος των εγγυήσεων. Υποχρεώνει έτσι τις τράπεζες να καλύψουν τη διαφορά αυτή χρησιμοποιώντας περίπου τα μισά από τα αποθέματα τίτλων που έχουν στη διάθεσή τους (ύψους περίπου 18 δισ. ευρώ) και τα οποία προορίζονταν για κάλυψη μελλοντικής αύξησης του ορίου του ELA. Αυτό λοιπόν περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα τους να αντλήσουν εκ νέου χρήματα από τον ELA, αφού θα έχουν πλέον λίγες εναπομένουσες εγγυήσεις να δώσουν.

3. Η χθεσινή προειδοποιητική βολή της ΕΚΤ προϊδεάζει για τις επόμενες κινήσεις της στην απευκταία περίπτωση που ναυαγήσουν οι διαπραγματεύσεις επίτευξης συμφωνίας με τους εταίρους. Η Ελλάδα βρίσκεται εκτός προγράμματος από τις 30/6, εμφανίζει ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 1,5 δισ. ευρώ προς το ΔΝΤ, ενώ στις 20/7 λήγουν ομόλογα αξίας 3,5 δισ. ευρώ που κατέχει η ΕΚΤ. Είναι ξεκάθαρο ότι το αργότερο μέχρι αυτή την ημερομηνία θα πρέπει να έχει κλείσει η συμφωνία. Σε αντίθετη περίπτωση η χώρα κινδυνεύει με διπλή χρεοκοπία ("cross default") τόσο έναντι του ΔΝΤ όσο και της ΕΚΤ, με συνέπεια η ΕΚΤ να χαρακτηρίσει τις εγγυήσεις των ελληνικών τραπεζών ως πιστοληπτικά μη φερέγγυες και να προχωρήσει σε μεγάλο «κούρεμα» της αξίας τους.

4. Το «κούρεμα» των ενεχύρων δημιουργεί κενό σε σχέση με τις απαιτούμενες εγγυήσεις για το ποσό των 89 δισ. ευρώ που έχουν λάβει οι τράπεζες. Δημιουργεί επίσης αντίστοιχες ζημιές στον ισολογισμό των τραπεζών με αποτέλεσμα ο δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας (Εποπτικά Ιδία Κεφάλαια / Σταθμισμένο Ενεργητικό) να μειωθεί σε βαθμό που η ανακεφαλαιοποίηση τους να καθίσταται απαραίτητη. Θα κληθούν αρχικά να την καλύψουν με αύξηση κεφαλαίου οι μέτοχοι. Αν αυτοί δεν μπορέσουν να ανταποκριθούν (το πλέον πιθανό σενάριο) τότε θα λάβει χώρα είτε 1) με bail out, δηλαδή με υπογραφή νέου προγράμματος διάσωσης και χρήματα από το EFSF (όπως έγινε το 2012), είτε 2) με bail in, δηλαδή μέσω «κουρέματος» των καταθέσεων.

5. Τυπικά μέχρι τις 31/12/15 το ελληνικό δημόσιο εγγυάται τις καταθέσεις έως 100.000 ευρώ (ΠΡΟΣΟΧΗ: από 1/1/16 υιοθετείται η κοινοτική οδηγία για προστασία των καταθέσεων από το ESRB - European Systematic Risk Board. Μέχρι τότε είναι υπεύθυνο το εκάστοτε εθνικό σύστημα). Εν τούτοις, τα χρήματα που είναι διαθέσιμα στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων για αυτή την περίπτωση δεν ξεπερνούν τα 2-3 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, αν γίνει «κούρεμα», αυτό θα γίνει σε ποσά πολύ μικρότερα των 100.000 ευρώ.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφής η αδήριτη ανάγκη να επέλθει το συντομότερο δυνατό συμφωνία με τους πιστωτές. Ωστόσο οι δυσκολίες αυτού του εγχειρήματος παραμένουν μεγάλες: η λήξη του 2ου προγράμματος διάσωσης καθιστά αδύνατη πλέον τη δυνατότητα παράτασης. Οι συζητήσεις όμως για ένα 3ο πρόγραμμα αναπόφευκτα θα είναι κοπιαστικές, επίπονες και όχι σύντομες, ενώ πιθανότατα θα περιλαμβάνουν τη λήψη περισσότερων μέτρων, λόγω της ζημιάς που έχει επέλθει στην ελληνική οικονομία από το κλείσιμο των τραπεζών και το κλίμα αβεβαιότητας. Μια λύση θα ήταν μια 3μηνη συμφωνία «γέφυρα», ώστε η Ελλάδα να αντιμετωπίσει τις άμεσες χρηματοδοτικές της ανάγκες, άνω των 10 δισ. ευρώ.

Είναι σημαντικό ότι στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών επιτεύχθηκε μια minimum συνεννόηση. Χρειάζεται όμως η πολιτική ηγεσία να δείξει επιτέλους βούληση να αναμετρηθεί με τις χρόνιες παθογένειες του κράτους: διαφθορά, φοροδιαφυγή, πελατειακό κράτος, συντεχνιακός τρόπος διοίκησης του δημοσίου, γραφειοκρατία, αργοκίνητη δικαιοσύνη, μονοπώλια, κλειστά επαγγέλματα, έλλειψη παραγωγικού μοντέλου οικονομίας κ.α. Μόνο τότε θα μπορέσει να εγκαταλείψει τα συνεχώς υφεσιακά μέτρα στα οποία καταφεύγει τα τελευταία 5 χρόνια και που εξαντλούνται κατά κόρον στις αυξήσεις φόρων και εισφορών.

Δημοφιλή