Τι θα σημάνει η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ

Η επίσημη ισοτιμία θα είχε μόνο θεωρητική αξία ως προς τη μετατροπή όλων των «αξιών» της ελληνικής οικονομίας στο νέο νόμισμα. Συνεπώς το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας - το οποίο τώρα αποτιμάται στο εθνικό νόμισμα - θα ανήρχετο σε 187 δισ. δραχμές και το ονομαστικό σε 179 δισ. δραχμές.
zimmytws via Getty Images

Η αποχώρηση της χώρας μας από το ευρώ θα αποτελούσε μια πρωτοφανή διαδικασία καθώς δεν θα επρόκειτο για την αποχώρηση μιας οικονομίας από ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών όπου οι συνέπειες θα ήταν αντίστοιχες με αυτές μίας υποτίμησης της τάξης του 10% με 20%. Αντίθετα, μετά από 15 χρόνια λειτουργίας της οικονομίας μας με το ευρώ να αποτελεί το μοναδικό λογιστικό αλλά και «φυσικό» μέσο συναλλαγών, η απότομη και ανοργάνωτη αποχώρησή μας από την Ευρωζώνη θα δημιουργούσε συνθήκες οι οποίες - χωρίς τάση υπερβολής ή εντυπωσιασμού - θα έφταναν στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης.

Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προβλέπουν αποπομπή ενός κράτους-μέλους της Ευρωζώνης. Στην πράξη, όμως, μπορεί η Ελλάδα να βγει με δικό της αίτημα από το ευρώ. Χαρακτηριστικό είναι ότι η εναλλακτική πρόταση που τέθηκε στο Euro Summit της 12ης Ιουλίου στο ενδεχόμενο μη συμφωνίας μεταξύ Ελλάδος και θεσμών ήταν η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη, με δεδομένο τη διακοπή της χρηματοδότησής από τους θεσμούς και της παροχής ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες από τον ELA. Στην περίπτωση αυτή η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η οικονομία θα έπρεπε να λάβει την απόφαση εισαγωγής εθνικού νομίσματος. Επιπλέον, η Ελλάδα θα έπρεπε να αποχωρήσει και από την ΕΕ, γεγονός που θα την απέκοβε από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και την οικονομική ενίσχυση από τα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Μία ενδεικτική εξέλιξη των γεγονότων θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη:

Ανακοίνωση από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης της απόφασης εισαγωγής εθνικού νομίσματος με μία ισοτιμία 1:1. Δεδομένου ότι θα υπάρχει καθυστέρηση διοχέτευσης στην αγορά των νέων τραπεζογραμματίων θα απαιτηθεί η χρήση ειδικών χρεωστικών σημειωμάτων (IOU) με συγκεκριμένη αξία έναντι του ευρώ και κλειδωμένη ισοτιμία 1:1 με το νέο εθνικό νόμισμα. Τα IOU θα είναι μόνο σε άυλη μορφή (προκειμένου να αποτραπούν γενικευμένα φαινόμενα παραχάραξης) και θα αποτελέσουν το μέσο πληρωμής μισθών και συντάξεων.

Λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο μέγεθος της ύπαρξης τραπεζογραμματίων σε ευρώ στην ελληνική αγορά, το οποίο εκτιμάται στα 45 με 50 δισ., θα υπάρξει παράλληλα χρήση των δύο νομισμάτων στην ελληνική αγορά με σαφώς προτίμηση στις συναλλαγές στο ευρώ. Αυτό θα οδηγήσει στην περαιτέρω υποτίμηση των IOU και κατ' επέκταση του νέου εθνικού νομίσματος, αλλά και σε φαινόμενα μαύρης αγοράς, δεδομένου ότι οι καταναλωτές θα επιζητούν ευρώ, και όχι ΙΟU.

Μακροοικονομικά μεγέθη

Η επίσημη ισοτιμία θα είχε μόνο θεωρητική αξία ως προς τη μετατροπή όλων των «αξιών» της ελληνικής οικονομίας στο νέο νόμισμα. Συνεπώς το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας - το οποίο τώρα αποτιμάται στο εθνικό νόμισμα - θα ανήρχετο σε 187 δισ. δραχμές και το ονομαστικό σε 179 δισ. δραχμές.

Με την εισαγωγή του νέου νομίσματος θα υπάρχει μία σημαντική υποτίμηση από 50% έως 70% σε ονομαστικούς όρους.

Ταυτόχρονα η οικονομική δραστηριότητα θα κατέρρεε με αποτέλεσμα το ΑΕΠ να υποχωρήσει κατά 10% το πρώτο έτος της εξόδου (εκτίμηση IMF 2012) και σωρευτικά 20-25% σε δύο χρόνια (εκτίμηση S&P). Το γεγονός αυτό θα οδηγούσε σε αρνητική επίδραση στις επενδύσεις, σημαντική υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, κοινωνικές αναταραχές, δυσκολία πρόσβασης σε βασικά αγαθά και ειδικά σε καύσιμα, φάρμακα και εισαγόμενες πρώτες ύλες, πτωχεύσεις επιχειρήσεων, εκτίναξη της ανεργίας, ύφεση και πληθωρισμό σε μεγάλα ποσοστά. Οι παραπάνω συνέπειες εκτιμώνται σε ένα σενάριο ήπιας μετάπτωσης στο νέο νόμισμα, ενώ εάν η χρεοκοπία είναι ανεξέλεγκτη οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.

Μια πτώση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 10%, θα οδηγούσε την αξία του πραγματικού ΑΕΠ στα επίπεδα των 170 δισ. δραχμών. Ωστόσο σε όρους ευρώ η αξία της ελληνικής παραγωγής θα αποτιμούνταν μόλις σε 113 δισ. ευρώ (με 50% υποτίμηση) ή σε 100 δισ. ευρώ (με 70% υποτίμηση). Συνεπώς σε όρους ευρώ η άμεση απώλεια ετήσιου πραγματικού εισοδήματος θα ανήρχετο σε 77 με 100 δισ. ευρώ.

Ο πληθωρισμός θα εκτινασσόταν, καθώς οι αυξήσεις τιμών εισαγόμενων αγαθών και ονομαστικών τιμών θα διαχέονταν στην οικονομία, και σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ από το 2012 για το ενδεχόμενο Grexit, θα έφθανε στο 35%, γεγονός που θα ακύρωνε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από την αναμενόμενη υποτίμηση του νέου νομίσματος. Η αβεβαιότητα από το Grexit θα υπονόμευε τόσο την καταναλωτική όσο και την επιχειρηματική εμπιστοσύνη.

Σε συνθήκες πληθωρισμού 35%, ύφεσης 10% και υποτίμησης 50%-70% το ονομαστικό ΑΕΠ θα διαμορφώνονταν στα επίπεδα των 217 δισ. δραχμών ή 128 δισ. έως 145 δισ. ευρώ ανάλογα με το εύρος της υποτίμησης.

Παράλληλα το κράτος θα εξαναγκαστεί σε χρηματοδότηση των αναγκών του, δημιουργώντας ένα νέο πληθωριστικό φαύλο κύκλο. Επιπλέον με την έξοδο από το ευρώ θα καταστεί η ανάγκη για λήψη δημοσιονομικών μέτρων, με στόχο τον ισοσκελισμένο ή και πλεονασματικό προϋπολογισμό. Θα πρέπει να επισπευσθούν οι μεταρρυθμίσεις με συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, απολύσεις και κατάργηση φορέων καθώς και ιδιωτικοποιήσεις. Αυτό συνεπάγεται περαιτέρω εκτίναξη της ανεργίας η οποία θα έφτανε στα επίπεδα το 33% έως 35%.

Επιχειρηματικός τομέας

Οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που τα τελευταία χρόνια λόγω της περιορισμένης δανειοδότησης από τις ελληνικές τράπεζες, τα υψηλά επιτόκια και το country risk, έχουν λάβει δάνεια από το εξωτερικό θα χάσουν την πρόσβαση σε διεθνή χρηματοδότηση, ενώ θα κληθούν να καταβάλουν πληρωμές σε ξένο νόμισμα (ευρώ) ενώ τα έσοδα τους θα είναι σε εθνικό νόμισμα, με αποτέλεσμα τη σταδιακή δυσχέρεια λειτουργίας τους. Παράλληλα η εγχώρια ζήτηση θα έχει περιοριστεί σημαντικά τουλάχιστον το πρώτο διάστημα ενώ το σύνολο των επιχειρήσεων θα αντιμετωπίσουν υπερβολικά υψηλό κόστος δανεισμού δεδομένου ότι τα επιτόκια θα διαμορφωθούν σε επίπεδα ανάλογα με το ύψος του εγχώριου πληθωρισμού. Το αποτέλεσμα θα είναι χιλιάδες επιχειρήσεις να καταλήξουν στην πτώχευση.

Τραπεζικός τομέας

Τόσο τα στοιχεία του παθητικού όσο και τα στοιχεία του ενεργητικού θα μετατραπούν στο νέο νόμισμα στην επίσημη ισοτιμία. Συνεπώς καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ύψους 120 δις ευρώ θα μετατραπούν σε δραχμές και άμεσα θα χάσουν το 50% με 70% της σημερινής τους αξίας. Μεγάλο πρόβλημα θα παρουσιαστεί με τη χρηματοδότηση ύψους 130 δισ. ευρώ που παρέχει αυτή τη στιγμή η ΕΚΤ μέσω ELA. Η χρηματοδότηση αυτή θα ακυρωθεί και θα πρέπει η ΤτΕ να παρέχει αντίστοιχη χρηματοδότηση σε δραχμές, αυξάνοντας ανεξέλεγκτα την ποσότητα του νέου νομίσματος και τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό.

Οι ελληνικές τράπεζες οι οποίες ήδη αντιμετωπίζουν πρόβλημα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα καταγράψουν μεγάλες ζημίες από τις μαζικές πτωχεύσεις και τις χρεοκοπίες επιχειρήσεων που αναμένεται να ακολουθήσουν της εξόδου από το ευρώ. Τα χρέη των δανειοληπτών προς τις τράπεζες και οι καταθέσεις πελατών θα έχουν μετατραπεί στο νέο νόμισμα. Επιπλέον εφόσον η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ θα αποσυρθεί η ευρωπαϊκή στήριξη στις τράπεζες και η εποπτεία θα επιστρέψει στην ΤτΕ, η οποία θα πρέπει να διαγνώσει τις κεφαλαιακές ανάγκες. Οι τελευταίες αναμένεται να ξεπεράσουν τα 25 δισ. ευρώ οπότε δεδομένου ότι δεν θα υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον οι τράπεζες θα εθνικοποιηθούν και θα ανακεφαλαιοποιηθούν από το κράτος μέσω της έκδοσης ελληνικών ομολόγων.

Χρέος

Η περιορισμένη δυνατότητα δημοσιονομικής προσαρμογής σε σύντομο χρονικό διάστημα, η έλλειψη εμπιστοσύνης και εν μέρει αποδοχής του νέου νομίσματος από τις διεθνείς αγορές και η δυσκολία πρόσβασης σε συνάλλαγμα θα είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να αθετούσε το μεγαλύτερο τμήμα των υποχρεώσεών της στους δανειστές (313 δισ. ευρώ), δεδομένου ότι άνω του 95% του ελληνικού χρέους είναι σήμερα σε ευρώ και το μεγαλύτερο μέρος του (άνω το 80%) έχει συναφθεί σε ξένο δίκαιο.

Με βάση τις εκτιμήσεις μας για την εξέλιξη του ονομαστικού ΑΕΠ σε περίπτωση που το ελληνικό εξωτερικό χρέος παρέμενε σε ευρώ τότε ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα διαμορφωνόταν στα επίπεδα του 215% σε περίπτωση υποτίμησης 50% και στα επίπεδα του 245% σε περίπτωση υποτίμησης 70%.

Απώλεια ευρωπαϊκών κονδυλίων

Καθώς η χώρα μας θα είναι σε καθεστώς χρεοκοπίας έναντι των υπολοίπων κρατών της Ευρωζώνης λόγω Greek Loan Facility δηλαδή άμεσων δανείων 53 δισ. ευρώ που έχει λάβει απευθείας από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, όσο και λόγω default στα δάνεια του EFSF (ύψους 142 δισ. ευρώ), δεν θα δικαιούνταν χρηματοδότηση από τον Κοινοτικό προϋπολογισμό γεγονός που θα στερούσε από την ελληνική οικονομία κεφάλαια ύψους 5.0 -5.5 δισ. ευρώ ετησίως.

Δημοφιλή