Πόσες ηχογραφήσεις δίνουν το αίσθημα της ιδιοκτησίας ενός έργου απο έναν ερμηνευτή; Τα Βαλς του Σούμπερτ «ανήκουν» στην Marcelle Meyer, τα Intermezzi του Μπράμς στον Katchen, οι Παραλλαγές Goldberg στον Γκλεν Γκουλντ, Der Rosencavalier στον Κάρλος Κλάϊμπερ, ο Τριστάνος στον Φουρτβένγκλερ και στην Φλάγκσταντ ex æquo. Ας προσθέσουμε εφεξής σε αυτή τη λίστα τις Παραλλαγές Diabelli του Μπετόβεν στην ερμηνεία του Alexandre Rabinovitch-Barakovsky. Καθώς και την 3η σονάτα του Μπραμς.
Πρώτη σκέψη ενός μαγεμένου ακροατή: αυτό που μόλις άκουσα ούτε αναλύεται ούτε περιγράφεται. Εδώ δεν υπάρχει κανένα αίσθημα «αναλυτικής ερμηνείας» ή «σεβασμού στη παρτιτούρα» ̶ ψελλίσματα ορολογίας μουσικοκριτικών με ορέξεις σχολαστικών εντομολόγων πάνω σε ανατομικό τραπέζι.
Πώς λοιπόν να περιγράψουμε ένα θαύμα οταν τα αντανακλαστικά μας ωθούν σε μια θεσμοθετημένη σχολαστική πεζότητα σαν απόδειξη γνώσης; Πώς να περιγράψουμε αυτή την ερμηνεία που μας αποκαλύπτει έργα που είχαμε την εντύπωση ότι γνωρίζαμε;
«Σεβασμός του tempo του συνθέτη»; Αυτό που σέβεται ο Rabinovitch είναι μάλλον τα αναρίθμητα tempi που αντιστοιχούν σε κάθε μυ που συνιστά το σώμα αυτής της Συμφωνίας για σόλο πιάνο που είναι η 3η σονάτα του Μπραμς. Και πάλι, εδώ, ένας «επαγγελματίας κριτικός» θα έκανε την σύγκριση με την «αφηγηματική ικανότητα» του Julius Katchen ή την ποιητικότητα του Radu Lupu. Ας αντιμετωπίσουμε επιτέλους με περιφρόνηση αυτες τις ανοησίες, μια «συγκριτική ακρόαση» δεν είναι απόδειξη κουλτούρας αλλά σημάδι αυτού του σύγχρονου πνευματικού κενού, της πλήρους αδυναμίας να κατανοήσουμε τί είναι ενα μείζον έργο τέχνης: όχι μια στιλιστική επιτυχία (αλάνθαστο σημάδι δευτερεύουσας δημιουργίας), αλλά πολύ απλά ένας οργανισμός που είναι ζωντανός και ως εκ τούτου μοναδικός. Για όλα τα υπόλοιπα, τα σουπερμάρκετ διαθέτουν εξαίρετα apps σύγκρισης προϊόντων.
Και αν θελήσουμε να «συγκρίνουμε» όσον αφορά τις Diabelli, ζήτω που καήκαμε! Κατ'αρχάς εδώ ξεχάστε πλήρως ότι πρόκειται για μουσική ̶ αν επιμένετε, χτυπήσατε λάθος πόρτα. Για να σας κάνει τη χάρη να ανοίξει αυτή η πόρτα, φορέστε μια μάσκα μιας και μπαίνετε σε εναν καινούργιο χώρο, το θέατρο μεταμφιεσμένων. Και η μάσκα σας γρήγορα θα εξαφανιστεί για να πάρει τη θέση της μια δεύτερη, τρίτη, τέταρτη, πέμπτη... Τριάντα τρεις μάσκες, η μια πιο αληθινή απο την άλλη μιας και οι 33 Παραλλαγές σε ενα θέμα του Diabelli του Μπετόβεν δεν είναι ούτε παραλλαγές ούτε καν μεταμορφώσεις ενός (ιδιαίτερα άνοστου) θέματος. Αλλά μια σειρά από μάσκες που μας συντροφεύουν μέχρι το άπειρο της κωμωδίας, ίσως και της τραγωδίας.
Σας αρέσει η «σύγχρονη μουσική»; Δεν θα μπορούσατε να πέσετε καλύτερα, δεν έχει γραφτεί μουσική για πιάνο που να είναι πιο σύγχρονη, πιο θεατρική, αινιγματική, τρελή, ελεύθερη, πιο εκκεντρική! Εδώ ο όρος «διαχρονικό έργο» (πρότυπο ορολογικής ευκοιλιότητας) παίρνει μία ουσιαστική σημασία μιας και οι «παραλλαγές» μας ταξιδεύουν απο τον Μπαχ (24η), τον Μότσαρτ (ο Wolfie ουρλιάζει στο γέλιο ακούγοντας με τί μαεστρία παίζει ο Rabinovitch την 22η παραλλαγή), τον Μπραμς (8η, ενα intermezzo), μέχρι την ... προφητεία του στιλ του Σοπέν στην 31η παραλλαγή, ενα μακρύ παράπονο που ο Rabinovitch εκφράζει ειλικρινά, απλά, ανθρώπινα. ΄Ενα ατέλειωτο «Γιατί;» χωρίς απάντηση καμία, απόδειξη ότι αυτός που υπήρξε κουφός δεν ήταν ο Μπετόβεν αλλά ο Θεός.
Ας τελειώσει επιτέλους αυτή η 31η παραλλαγή, για να πλησιάσουμε στο τελικό συμπέρασμα, αυτό της 33ης μάσκας, που θα πάρει τη μορφή ενός μενουέτου ̶ ανατροπή όλων των ανατροπών, χαμόγελο αινιγματικό αλλά ειρηνικό και καλοπροαίρετο, πληροφορημένο από όλη αυτή την οδύσσεια.
«Διέσχισα αθάνατος 33 παραλλαγές, 33 φορές πέθανα και 33 φορές αναστήθηκα με 33 διαφορετικά πρόσωπα. Τώρα πια, μπορώ να φύγω ήσυχος. Τι το χειρότερο μπορεί να μου συμβεί στο επόμενο ταξίδι, «το μεγάλο»; Απλά να συγκρατηθώ και να μη βάλω άδικα τις φωνές, όταν επιτέλους συναντήσω τον Διοργανωτή όλης αυτής της μασκαράτας, θυμάστε, ΕΙΝΑΙ ΚΟΥΦΟΣ».
Αν είχα δικαίωμα για έναν μόνο δίσκο πιάνου, θα ήταν αυτός, το έρημο νησί μου θα γέμιζε με εξυπνάδα, νόημα, καλοσύνη. Ο Rabinovitch αποδεικνύεται εκτός από μεγάλος συνθέτης και μεγάλος πιανίστας. (Gallo records)
Μεταφράστηκε από τη γαλλική έκδοση της Huffington Post
