Φασισμός-κομμουνισμός: Μια μαρτυρία και μια απορία

Στον καπιταλισμό ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον συνάνθρωπο. Στον κομμουνισμό οι ρόλοι αντιστρέφονται. Αυτό το καλαμπουράκι που ο ίδιος, στην πρώτη μου νιότη, θα χαρακτήριζα «απλοϊκή αντικομμουνιστική προπαγάνδα» έπαιρνε άλλη σημασία στο στόμα του Κώστα Αξελού. Διότι ο Αξελός, Ελασίτης στον εμφύλιο και ψηφοφόρος της κεντροαριστεράς μέχρι το τέλος της ζωής του, είχε νομίζω κάθε ηθικό δικαίωμα να εκφράζει την απέχθειά του για τον κομμουνισμό χωρίς κανείς να τολμά να του κάνει μάθημα αριστεροφροσύνης ή ιστορίας. «Σκέψου να είχαμε νικήσει στον εμφύλιο» ήταν μια άλλη του φράση που δεν ξεχνώ, για την έκφραση απέχθειας που την συνόδευε.
Marc GANTIER via Getty Images

Στον καπιταλισμό ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον συνάνθρωπο. Στον κομμουνισμό οι ρόλοι αντιστρέφονται.

Αυτό το καλαμπουράκι που ο ίδιος, στην πρώτη μου νιότη, θα χαρακτήριζα «απλοϊκή αντικομμουνιστική προπαγάνδα» έπαιρνε άλλη σημασία στο στόμα του Κώστα Αξελού. Διότι ο Αξελός, Ελασίτης στον εμφύλιο και ψηφοφόρος της κεντροαριστεράς μέχρι το τέλος της ζωής του, είχε νομίζω κάθε ηθικό δικαίωμα να εκφράζει την απέχθειά του για τον κομμουνισμό χωρίς κανείς να τολμά να του κάνει μάθημα αριστεροφροσύνης ή ιστορίας. «Σκέψου να είχαμε νικήσει στον εμφύλιο» ήταν μια άλλη του φράση που δεν ξεχνώ, για την έκφραση απέχθειας που την συνόδευε.

Εξωτερικός παρατηρητής της ελληνικής πραγματικότητας, έχω την ίδια αντίδραση με τον επισκέπτη κουζίνας που πληροφορεί τον μάγειρα, συνηθισμένο πια στις μυρωδιές: πρόσεξε, βρωμάει σκόρδο. Και αυτό προς δυο κατευθύνσεις.

Καταρχάς προς την ελληνική αριστερά που θεωρεί ότι τα κομμουνιστικά εγκλήματα δεν εξισώνονται με τα ναζιστικά. Η θέση «σε αντίθεση με τους φασίστες εμείς σφάξαμε με ένα ηθικό όραμα και όποιος το αμφισβητεί παραχαράσσει την ιστορία» είναι βαθιά προσβλητική ηθικά αλλά και προβληματική ιστορικά: παραχαράσσοντας την ιστορία (αλλά ουδόλως ψευδόμενος) μπορεί κάποιος να αντιτάξει ότι από 5 εκατομμύρια ανέργους το 1932 η ναζιστική Γερμανία του 1938 είχε μόλις 400.000.

Κατά δεύτερο λόγο προς την ελληνική δεξιά. Που τολμά να παραδίδει μαθήματα ιστορίας και ήθους τη στιγμή που διατηρεί στη θέση αντιπροέδρου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης προπαγανδιστή ενός νεοναζιστικού συγγράμματος. Και το mea culpa του αντιπροέδρου της ΝΔ ότι η εμπλοκή του «με το βιβλίο για τους Εβραίους» ήταν «το μεγαλύτερο πολιτικό μου λάθος» είναι ακόμα πιο προβληματικό καθώς υποβαθμίζει ένα ηθικό παράπτωμα απαράδεκτο για πολιτικό άνδρα, σε πολιτικό σφάλμα.

Οι δε ισχυρισμοί του πως «ακόμα κι αν είναι πλαστά, τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών εφαρμόζονται πλήρως» και πως «οι Εβραίοι κάνουν τη δουλειά τους τόσο καλά ώστε σήμερα μπορούν και ελέγχουν σε ποσοστό 80% τουλάχιστον την αμερικανική εξωτερική πολιτική», θα αρκούσαν στην Μαρίν Λεπέν για να διαγράψει το στέλεχος του ήδη νεοφασιστικού κόμματός της που θα τους διατύπωνε.

Η απορία μου λοιπόν είναι: πόσα χρόνια ακόμα πρέπει επιτέλους να περάσουν για να ολοκληρώσουν, αριστερά και δεξιά στην Ελλάδα, τη διαδικασία πέψης του εμφυλίου πολέμου που άπεπτος εξακολουθεί να σοβεί εν έτει 2017; Και για να αποφασίσουν να βάλουν τάξη στο δικό του χώρο ο καθένας πριν κριτικάρει την αταξία του γείτονα.

Η «κοινή λογική» αυτής μου της απορίας με θλίβει, και χίλιες φορές θα προτιμούσα να αναλωθώ και εγώ σε εκλεπτυσμένες όσο και παθιασμένες ιστορικές αναλύσεις, που ικανοποιούν το ναρκισσισμό είτε της μιας είτε της άλλης παράταξης.

Δημοφιλή