Προεδρικές εκλογές στη Σερβία: Καθαρή νίκη σε «θολό» τοπίο

Το ενδεχόμενο εκτροπής του Προέδρου Vucic προκαλεί ευρύτερη ανησυχία. Ο ίδιος δεν έχει αναλάβει ακόμα το προεδρικό αξίωμα, ώστε να δούμε προς τα πού σκοπεύει να κατευθύνει την πολιτική του. Πρόκειται για τον «ισορροπιστή» πολιτικό που πολλοί πιστεύουν, ή για έναν νέο Ερντογάν που η θέση και οι συγκυρίες θα του δώσουν τη δυνατότητα να μετατραπεί σε «μονάρχη»;
Michael Gottschalk via Getty Images

Στις κάλπες προσήλθαν την Κυριακή 02/04/2017 οι Σέρβοι προκειμένου να εκλέξουν τον νέο Πρόεδρο της χώρας. Το ανώτατο αξίωμα διεκδίκησαν έντεκα υποψήφιοι, ενώ εξ αρχής φαβορί χαρακτηρίστηκε ο υποψήφιος του κυβερνητικού συνασπισμού και μέχρι τώρα πρωθυπουργός, Aleksandar Vucic,ο οποίος και τελικά εξελέγη με μεγάλη διαφορά αποφεύγοντας το δεύτερο γύρο εκλογών. Ο Vucic συγκέντρωσε ποσοστό 55%, έναντι της δεύτερης σε ψήφους υποψήφιας, Sasa Jankovic, η οποία έλαβε 16%.

Μέσα από το βασικό σύνθημα της εκστρατείας του «Ταχύτερη. Ισχυρότερη. Καλύτερη.» ο Vucic έκανε μια απόπειρα προσωποποίησης της χώρας, η οποία κατέστησε το μήνυμα συνοπτικό και ταυτόχρονα «απορροφήσιμο» από την κοινή γνώμη. Ο σύνδεσμος του πολιτικού με τον σερβικό λαό στην προκειμένη περίπτωση είναι η ίδια τους η χώρα, η Σερβία, γεγονός που μείωσε την ψυχολογική απόσταση και ταύτισε το λαό με τον εν λόγω πολιτικό. Η Σερβία αποτέλεσε το κοινό τους σημείο αναφοράς, οπότε και δημιουργήθηκε μια ταύτιση με την εκπροσώπηση του λαού από το συγκεκριμένο πολιτικό άνδρα.

Ο μόλις 47 ετών Aleksandar Vucic, δίνει το παρόν στη σερβική πολιτική σκηνή από το 1993, όπου έγινε μέλος του Σερβικού Ριζοσπαστικού Κόμματος (SRS) με το οποίο και εξελέγη βουλευτής την ίδια χρονιά. Διεκδίκησε τη δημαρχία του Βελιγραδίου δύο φορές, ωστόσο και τις δύο έχασε από τους υποψηφίους του Δημοκρατικού Κόμματος (DS). Το Μάρτιο του 1998 διορίστηκε υπουργός Πληροφοριών υπεύθυνος για τα δρακόντεια μέτρα που είχαν σχεδιαστεί να καταπνίξουν κάθε κριτική εναντίον της κυβέρνησης την εποχή του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο (1998-99). Το 2008 απαρνήθηκε το εθνικιστικό του παρελθόν. Από τον Ιούλιο του 2012 ως τον Αύγουστο του 2013 υπηρέτησε ως υπουργός Άμυνας. Στις βουλευτικές εκλογές του 2014, το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του Vucic, κέρδισε 158 έδρες από τις συνολικά 250 στο Κοινοβούλιο και σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας (SPS). Ο Vucic εξελέγη πρωθυπουργός. Προκειμένου όμως να ικανοποιήσει τις προσδοκίες του, προκήρυξε πρόωρες εκλογές το 2016, ζητώντας μια πιο σαφή εντολή για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Η κυβέρνηση Vucic επαναδιορίστηκε τον Μάιο του 2016, με χειρότερα αυτή τη φορά αποτελέσματα.

Το εθνικιστικό του παρελθόν δεν του συγχωρέθηκε ποτέ. Στις πρόσφατες εκλογές μάλιστα φαίνεται να απασχόλησε έντονα μεγάλη μερίδα του σερβικού πληθυσμού. Το γεγονός ότι δεν δέχτηκε να παραιτηθεί από την Πρωθυπουργική θέση κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, σε συνδυασμό με τον αυξημένο χρόνο έναντι των συνυποψηφίων του στα Μέσα, άφησε χώρο στους επικριτές του ενώ παράλληλα προβλημάτισε μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης σχετικά με το πώς μπορεί να εκμεταλλευτεί την πολιτική του παντοδυναμία.

Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα NIN του Βελιγραδίου, με βάση το οποίο υπολογίστηκε ότι ο Vucic, το μήνα Μάρτιο, μίλησε στην εθνική τηλεόραση RTS για 2.374 δευτερόλεπτα έναντι της Sasa Jankovic η οποία μίλησε μόλις 285 δευτερόλεπτα. Αντίστοιχα, και στο εθνικό κανάλι PINK κάλυψε πάνω από το 90% του συνολικού χρόνου που αφιερώνεται στις προεκλογικές καμπάνιες γενικά. Το γεγονός άλλωστε ότι εξακολουθούσε κατά την προεκλογική περίοδο να είναι Πρωθυπουργός της χώρας, του έδινε πλεονέκτημα, καθώς προβαλλόταν στα ΜΜΕ και μέσα από το κυβερνητικό του έργο. Οι αντιδράσεις τόσο για την εκλογή Vucic, όσο και για τον ευρύτερο τρόπο διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών, αποτυπώθηκαν σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που οργανώθηκαν σε διάφορες σερβικές πόλεις με συνθήματα όπως «Όχι στη δικτατορία», «Έκλεψες την ψήφο.» κ.λ.π.

Το γεγονός ότι στα 47 του χρόνια θέλησε να εγκαταλείψει την Πρωθυπουργία της χώρας για τη θέση του Προέδρου, η οποία είναι περισσότερο «διακοσμητική» παρά ουσιαστική, εγείρει νέους προβληματισμούς.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει λίγες επίσημες ευθύνες, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα να επιστρέψει στη βουλή νόμους για αναθεώρηση. Η μέχρι τώρα στάση του Vucic δεν έχει αποδείξει πως μπορεί να παραμείνει μακριά από την άσκηση εξουσίας. Φήμες τον θέλουν να επιλέγει έναν διάδοχο που θα τον «ελέγχει», ώστε να ενισχύσει την κυριαρχία του στη χώρα, είτε να προχωρά, σαν άλλος Erdogan, σε αναθεώρηση του Συντάγματος και αλλαγή πολιτεύματος ώστε να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του Προέδρου.

Ωστόσο, μια άλλη ερμηνεία της επικράτηση του Πρωθυπουργού Vucic αποδίδει τη νίκη του ως μια προσπάθεια πολιτικής «ισορροπίας»της Σερβίας μεταξύ της Ε.Ε. και της Ρωσίας. Ο Vucic άλλωστε, τόσο κατά την προεκλογική του εκστρατεία, όσο και μετά τη νίκη του, επεσήμανε ότι οι Σέρβοι ψήφισαν υπέρ της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και υπέρ της διατήρησης στενών σχέσεων με τη Ρωσία και την Κίνα. Όπως μαρτυρά και το αποτέλεσμα, οι Σέρβοι «μοιρασμένοι» μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας, έμειναν ικανοποιημένοι από την τακτική Vucic. Από τη μία ο νέος Πρόεδρος έσπευσε να ευχαριστήσει την Angela Merkel ικανοποιώντας την φιλοευρωπαϊκή μερίδα του πληθυσμού και δίνοντάς της μια προοδευτικά εξελισσόμενη διαδικασία για ένταξη της Σερβίας στην Ε.Ε. Από την άλλη, ευχαρίστησε και τον Vladimir Putin, «αγγίζοντας» το κοινό θρησκευτικό αίσθημα που μοιράζονται μέσα από την ορθόδοξη χριστιανική πίστη Σέρβοι και Ρώσοι.

Το ενδεχόμενο εκτροπής του Προέδρου Vucic προκαλεί ευρύτερη ανησυχία. Ο ίδιος δεν έχει αναλάβει ακόμα το προεδρικό αξίωμα, ώστε να δούμε προς τα πού σκοπεύει να κατευθύνει την πολιτική του. Πρόκειται για τον «ισορροπιστή» πολιτικό που πολλοί πιστεύουν, ή για έναν νέο Ερντογάν που η θέση και οι συγκυρίες θα του δώσουν τη δυνατότητα να μετατραπεί σε «μονάρχη»; Δεδομένης της τεταμένης κατάστασης στο χώρο των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης γενικότερα και ύστερα από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία, η εμφάνιση ενός ακόμα ισχυρού πολιτικού άνδρα που θα θελήσει να εκμεταλλευτεί την παντοδυναμία του, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες που θα λειτουργήσουν ως ντόμινο παρασύροντας τις χώρες της Ευρώπης τη μία μετά την άλλη και θα αλλάξουν το διεθνές πολιτικό σκηνικό.

Δημοφιλή