Το Ποτάμι παρουσίασε την Τρίτη 1 Δεκεμβρίου στο Ζάππειο ένα νέο εκλογικό σύστημα, που δεν οδηγεί απλώς σε αλλαγή του τρόπου εκλογής των βουλευτών ή των όρων σχηματισμού κυβέρνησης. Η υιοθέτησή του θα συνιστά τη μεγαλύτερη τομή που έχει γίνει στο πολιτικό σύστημα, μετά τη μεταπολίτευση. Πρόκειται για μια επανεκκίνηση του πολιτικού συστήματος, αφού θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο έκφρασης της βούλησης των πολιτών, αλλά και τον τρόπο διαμόρφωσης των συσχετισμών των πολιτικών δυνάμεων, ενισχύοντας σημαντικά τη λειτουργία της Δημοκρατίας στη χώρα.
Τα επτά σημαντικότερα πλεονεκτήματα του νέου συστήματος είναι τα εξής:
1. Διπλή ψήφος: εγγύηση Αξιοκρατίας και Δημοκρατίας:
Κάθε εκλογέας διαθέτει δύο ψήφους:
Α) Την πρώτη ψήφο στη μονοεδρική περιοχή, που σε ενιαίο ψηφοδέλτιο αναγράφονται τα ονόματα των υποψηφίων βουλευτών και δίπλα το όνομα του κόμματος το οποίο εκπροσωπούν. Ο εκλογέας βάζει σταυρό στον υποψήφιο της προτίμησής του.
Β) Την δεύτερη ψήφο στην πολυεδρική (ευρεία) περιφέρεια, ο εκλογέας επιλέγει το ψηφοδέλτιο του κόμματος που επιθυμεί, δίχως να βάλει σταυρό. Η εκλογή γίνεται με βάση τη σειρά της λίστας. Η δεύτερη αυτή ψήφος είναι η αποφασιστική και κρίσιμη ψήφος. Αυτή, δηλαδή, που καθορίζει τον αριθμό των εδρών, που θα λάβει κάθε κόμμα στην επικράτεια.
Η αλλαγή του τρόπου εκλογής των βουλευτών με σταυρό σε μονοεδρικές και λίστα στις ευρείες περιφέρειες αλλάζει εντελώς τις εκλογικές συνήθειες των πολιτών, αφού δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη να επιλέξει το κόμμα που επιθυμεί να κυβερνήσει τη χώρα, αλλά και τον βουλευτή που θεωρεί πιο ικανό να εκπροσωπήσει την περιοχή του στο Κοινοβούλιο, ο οποίος μπορεί να ανήκει σε διαφορετικό κόμμα.
Οι βουλευτές εκλέγονται ως εξής: 140 σε μονοεδρικές περιφέρειες και 110 από λίστες σε ευρείες περιφέρειες. Οι περιφέρεις είναι οι 7 διοικητικές περιφέρειες της χώρας: 1) Αττική, 2) Πελοπόννησος - Δυτική, Ελλάδα - Ιόνια Νησιά, 3) Ηπειρος - Δυτική Μακεδονία, 4) Μακεδονία - Θράκη, 5) Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα, 6) Νησιά του Αιγαίου, 7) Κρήτη. Η διαίρεση της χώρας σε μονοεδρικές περιφέρειες γίνεται από ειδική επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των κοινοβουλευτικών κομμάτων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
2. Δεν εκβιάζεται ο ψηφοφόρος:
Η κατάργηση του bonus των 50 εδρών και η πριμοδότηση του πρώτου κόμματος κατά μισή έδρα ανά μία μονάδα (π.χ. 18 έδρες για 36%) ενισχύει την αναλογικότητα της ψήφου. Έτσι, τερματίζεται το παράλογο φαινόμενο κόμμα με 19% να παίρνει ως bonus περίπου τόσες έδρες, όσες πήρε από την κατανομή, όπως έγινε τον Μάιο του 2012 με την ΝΔ. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι με αυτόν τον τρόπο εκφράζεται περισσότερο ανόθευτα η βούληση των πολιτών, αφού δεν ισχύει πια το εκβιαστικό «ποιος θα βγει πρώτος, για να πάρει τις 50 έδρες».
3. Συμμετοχή κι όχι αποχή:
Με το πιο αναλογικό bonus ο ψηφοφόρος κάνει τις επιλογές του με μεγαλύτερη ελευθερία. Καμία ψήφος δεν πάει χαμένη. Πλέον και η ψήφος σε μικρότερο κόμμα, μπορεί να οδηγεί σε συμμετοχή του κόμματος σε κυβερνητικό σχήμα.
4. Μικρότερες περιφέρειες - χτύπημα στη διαπλοκή:
Με την θέσπιση των μονοεδρικών γίνεται κατάτμηση των μεγάλων περιφερειών, που ευνοούν τους πλούσιους και τους επώνυμους, που έχουν μεγάλη αναγνωρισιμότητα μέσω των ΜΜΕ. Η εκλογή τους στις μονοεδρικές εξαρτάται περισσότερο από την κατά τόπους δραστηριότητά τους, ενώ στις ευρείες περιφέρειες η εκλογή με λίστα απελευθερώνει από την εξάρτηση από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και την ανάγκη προβολής μέσω των ΜΜΕ.
5. Κοστίζει λιγότερο - αντιπροσωπεύει περισσότερο:
Η μείωση κατά 45 του αριθμού των βουλευτών οδηγεί σε σημαντική εξοικονόμηση, σε μια εποχή που οι πολίτες καλούνται διαρκώς να κάνουν νέες θυσίες. Η μείωση του κόστους λειτουργίας του πολιτικού συστήματος κατά περίπου 8 εκατομμύρια το χρόνο, δίχως μάλιστα να επηρεάζεται η ποιότητα της Δημοκρατίας, στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα προς την κοινωνία.
6. Πρώτη φορά ψήφος και αντιπροσώπευση στην Ομογένεια:
Δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα ψήφου στους Έλληνες του εξωτερικού, με ταυτόχρονη αντιπροσώπευσης μιας «δεύτερης» Ελλάδας. Δυστυχώς, έχουμε καταφέρει να ανήκουμε στο κλειστό κλαμπ με μόνο δύο μέλη (εμάς, την Ελλάδα και την Ιρλανδία), που απ' όλες τις χώρες της ΕΕ, δεν παρέχουμε το δικαίωμα ψήφου στους πολίτες εκτός των συνόρων, παρότι προβλέπεται στο Σύνταγμά μας (άρθρο 51 παρ. 4)
Δικαίωμα ψήφου έχουν οι Έλληνες, που διαμένουν στο εξωτερικό, που έχουν την ελληνική ιθαγένεια, έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και είναι εγγεγραμμένοι σε ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, που συντάσσονται από το Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεργασία με τις Πρεσβευτικές και Προξενικές Αρχές. Το δικαίωμα αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία σήμερα, που εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι έχουν μεταναστεύσει κατά τη διάρκεια της κρίσης και ουσιαστικά στερούνται του δικαιώματος να έχουν λόγο για τις εξελίξεις στη χώρα. Ειδικά, όταν 80% των μεταναστών (απόφοιτοι Παν/μιου στην συντριπτική του πλειοψηφία) κατευθύνεται σε ευρωπαϊκούς προορισμούς και μάλιστα το 50% των μεταναστών έχει μεταναστεύσει είτε σε Αγγλία, είτε σε Γερμανία.
Επίσης, ενισχύονται σημαντικά οι δεσμοί των ομογενών με την Ελλάδα κι εκπροσωπούνται πλέον στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Οι υποψήφιοι πρέπει να διαμένουν τουλάχιστον επί πενταετία στο εξωτερικό και να έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, και οι βουλευτές εξωτερικού εκλέγονται με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες εξωτερικού, δίχως όμως να ανατρέπουν τους συσχετισμούς στη χώρα.
Μια ενδεικτική κατανομή των μονοεδρικών περιφερειών θα μπορούσε να είναι:
- Δύο σε ΗΠΑ - Καναδά - Νότια Αμερική
- Δύο σε Ευρώπη
- Μία σε Ωκεανία - Αφρική - Ασία
Οι εκλογές διενεργούνται στις κατά τόπους πρεσβείες ή προξενεία ή κτήρια ελληνικών υπηρεσιών. Υπάρχει, επίσης, η δυνατότητα επιστολικής ψήφου (όπως ρητά προβλέπεται και από το Σύνταγμα) και η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου.
7. Ενίσχυση εσωκομματικής δημοκρατίας:
Το νέο εκλογικό σύστημα ωθεί σε εκδημοκρατισμό της λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων. Η υποψηφιότητα στις μονοεδρικές και η σειρά στις λίστες των ευρέων περιφερειών, προϋποθέτουν αδιάβλητες εσωκομματικές διαδικασίες επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι η εσωτερική ζωή των κομμάτων αποκτά άλλο χαρακτήρα, αφού ουσιαστικά από την σειρά τοποθέτησης στη λίστα θα εξαρτάται και η εκλογή, όπως και το ποιος θα είναι ο υποψήφιος του κόμματος στη μονοεδρική. Το μέλος του κόμματος μέσω αυτής της διαδικασίας επιλέγει - εκλέγει και τελικά συνδιαμορφώνει τις αποφάσεις του κόμματος που υποστηρίζει και κατ' επέκταση έχει λόγο στο πολιτικό γίγνεσθαι του τόπου.